به گزارش گروه نشریات خبری؛ کرنل فروتا، هشتم سپتامبر ۲۰۱۹ میلادی به مهمترین ماموریت خود در دوران تصدی مسئولیت موقت مدیرکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمد و دیدارهای مهمی با مسئولان فنی و سیاسی طرف ایرانی توافق هسته‌ای انجام داد و با علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و دیگر مقامات ارشد کشورمان دیدار کرد.
فروتا در این دیدارها از آخرین وضعیت صنعت هسته‌ای ایران و جزئیات مربوط به اقدامات ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی مطلع شد و اینک قرار است گزارشی از این سفر را در جلسه آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه دهد. ارزیابی اهمیت سفر فروتا به ایران و رهاوردهای آن از جمله موضوعاتی محسوب می شود که در فضای رسانه ای کشور انعکاس گسترده ای داشته و بهانه ای برای بازتاب تحلیل های کارشناسی در خصوص گام‌های برداشته شده از طرف ایران در مسیر کاهش تعهدات برجامی شده است.
بررسی امروز(۲۰ شهریورماه) نشان می دهد رسانه های منتسب به جریان اصلاح طلب به بازتاب نخستین گزارش آژانس پس از آغاز گام سوم کاهش تعهدات برجامی از طرف ایران پرداخته و آورده اند: کاهش تعهدات برجامی ایران در حالی آغاز شده است که گزارش‌های مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا تابستان جاری همگی پایبندی ایران به تعهداتش را مورد تاکید و تایید قرار داده بود.
به اذعان این طیف رسانه ای، نگاه کارشناسی به گام‌های هسته‌ای برداشته شده ایران نشان می‌دهد که تهران به منظور فرصت دادن به دیپلماسی، تناوب و تنوع گام‌ها را به گونه‌ای انتخاب کرده است که همگی از قابلیت بازگشت‌پذیری برخوردار باشند اما ناگفته پیداست که اقدام‌های ایران زنگ خطر را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین و پایتخت‌های ۱+۴ به صدا درآورده است.
رسانه های منتسب به اصولگرایان نیز موج سواری آمریکا بر گزارش جدید آژانس را مورد توجه قرار داده و مدعی شده اند: گام سوم کاهش تعهدات برجامی، گامی نسبتاً احتیاط آمیز است و به نظر می رسد دولت هنوز به ادامه مذاکرات با کشورهای اروپایی مخصوصاً فرانسه امیدوار است.
این رسانه ها انتظارات خود از دولت را در راستای تغییر رفتار برجامی مطرح و تاکید کرده اند: دولت باید رفتار برجامی خود را به‌طور اساسی تغییر دهد چرا که گام‌های کوچک، پاسخ محدودیت‌های بزرگ برجام نیست و توقف مذاکرات و از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصد، می‌تواند بخش مهمی از این تغییر رفتار باشد.
برجام و سناریوسازی جدید نتانیاهو علیه ایران از جمله محورهای مشترک مورد توجه این جریان های رسانه ای بوده است.
رسانه های اصلاح طلب
سفر کرونل فروتا، مدیرکل موقت آژانس به ایران
روزنامه شرق نوشت: همزمان با روزهای تعطیلی رسانه‌های مکتوب در ایران، آژانس بین‌المللی انرژی مشغول خبرسازی بود. گزارش آژانس از تأسیسات هسته‌ای ایران بار دیگر موضع‌گیری‌های رسمی ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش را تأیید کرد. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، هفته گذشته کلیدخوردن گام سوم را اعلام و دستورات مربوطه را به سازمان انرژی اتمی صادر کرد و این اولین گزارش آژانس پس از آغاز گام سوم از سوی ایران بود. مدیرکل موقت آژانس در ایران با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، دیدار کرد و در حین این دیدار، همچنان تأکید کرد نهاد تحت مدیریت موقت او، به برنامه جامع اقدام مشترک پایبند است. فروتا واکنشی نیز به ادعاهای تازه نخست وزیر اسرائیل داشت که بار دیگر ایران را به فعالیت های مخفیانه هسته‌ای متهم کرده است.
روزنامه مردم سالاری به بررسی دلایل اهمیت سفر فروتا به ایران پرداخت و آورد: هر چند سفر دیروز کرنل فروتا، سفری از پیش تعیین شده بود و هرچند همزمانی آن با اجرای گام سوم، به اهمیتش افزود اما مستقل این مسائل، سفر مدیرکل موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جهات مختلفی از اهمیت بسیاری برخودار است. فروتای رومانیایی فرد ناآشنایی با صنعت و توانمندی‌های هسته‌ای ایران نیست. او در سال ۲۰۱۵ دستیار آمانو در آژانس بود و یکی از حامیان سرسخت برجام و از مخالفان جدی خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی محسوب می‌شود. همچنین او در مقام مشاور و هماهنگ‌کننده ارشد سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی نقش مهمی در جهت‌دهی به این نهاد بین‌المللی ایفا کرده است و به همراه «رافائل ماریانو گروسی» آرژانتینی از مهمترین نامزدهای کرسی مدیرکلی آژانس محسوب می‌شود. فروتا چهار روز پس از اعلام درگذشت آمانو و پس از آنکه درباره «مری آلیس هیوارد» - که به طور موقت وظایف آمانو را برعهده گرفته بود و تنها سه روز در این مقام باقی ماند - توافقی حاصل نشد، از سوی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان مدیرکل موقت آن نهاد برگزیده شد. فروتا نیز مانند آمانو معتقد است از سال ۲۰۰۳ به این سو برنامه هسته‌ای ایران برخلاف آنچه که اسراییل ادعا می‌کند از تولید بمب اتمی فاصله گرفته و فعالیت‌ها در این جهت از تحقیقات دانشگاهی فراتر نرفته است.
تارنمای خبرآنلاین در یک نظرخواهی از کاربرانش خواست که ارزیابی خود را درباره سفر فروتا در شرایط کنونی تشریح کنند که بخشی از آن را از نظر می گذرانید: سفر بسیار مهم، در مقطع بسیار حساس است که ایران متعهد، آمریکا عصبانی و اروپا متحیر است. لذا رفتار ایران باید حساب شده و در چارجوب قواعد بین المللی باشد و مخاطب دیگری نوشت: آژانس در جریان برنامه های ایران قرار بگیره بهتره و فشارهای بین المللی کمتر خواهد شد. کاربر دیگری نوشت: سفر مهمیه و ضروی بود این سفر تا به دنیا اعلام بشه ایران در چارچوب برجام گام های برجامی رو برداشته است. کاربر دیگری با ابراز امیدواری نوشت: خوبه که آژانس همچنان به درخواست شورای امنیت سازمان ملل و مجوز شورای حکام، بر راستی‌آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات هسته‌ای ایران مطابق برجام ادامه بدهد.
گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی
روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم سارا معصومی نوشت: روزهای شلوغ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران بازهم از راه رسیدند. برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام گرفتار جزر و مد شده است. سلسله اتفاق‌هایی که در ۱۶ ماه گذشته رخ داده که شامل کناره‌گیری ایالات متحده امریکا از توافق هسته‌ای، بازگشت تحریم‌های هسته‌ای و ناتوانی ۱+۴ در جبران این غیبت می‌شود، راهی جز دست بردن ایران در تعهدات هسته‌ای برای تهران باقی نگذاشته است. اقدام‌های امریکا به اضافه سکوت ۱+۴ عملا توازن لحاظ شده در برجام را برهم زده است. تهران می‌گوید از منافع اقتصادی این توافق پس از خروج امریکا از آن هیچ بهره‌ای نمی‌برد پس مطابق با متن برجام (ماده ۲۶ و ۳۶) دست به کاهش متقابل تعهدات زده است. روند کاهش تعهدات برجامی ایران تاکنون سه گام را تجربه کرده که در آخرین مورد آن به عبور از تمام خط قرمزهای تعیین‌شده در برجام در حوزه تحقیق و توسعه رسیده است. کاهش تعهدات برجامی ایران در حالی آغاز شده که گزارش‌های مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا تابستان جاری همگی پایبندی ایران به تعهداتش را مورد تاکید و تایید قرار داده بود. نگاهی کارشناسی به گام‌های هسته‌ای برداشته شده توسط ایران نشان می‌دهد که تهران به منظور فرصت دادن به دیپلماسی عملا تناوب و تنوع گام‌ها را به گونه‌ای انتخاب کرده که همگی از قابلیت بازگشت‌پذیری برخوردار باشند اما ناگفته پیداست که اقدام‌های ایران زنگ خطر را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین و پایتخت‌های ۱+۴ به صدا درآورده است. شاید بتوان گفت که پس از یک دوره ۱۲۰ روزه، فرصت ۶۰ روزه پیش روی اروپا در گام سوم آخرین فرصتی باشد که ۱+۴ و در راس آنها تروییکای اروپایی برای حفظ توافق هسته‌ای دارند.
روزنامه آرمان ملی در مطلبی گزارش داد: با گام سوم ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی، معادلات بین‌المللی پیرامون برجام به پیچیده‌ترین وضعیت خود رسیده است. در روزهای منتهی به گام سوم کشورهای اروپایی تلاش زیادی برای جلوگیری از برداشته شدن این گام کردند اما در نهایت موفق نشدند مانع از عزم جدی ایران در این زمینه شوند. نکته حائز اهمیت در چنین شرایطی آینده برجام خواهد بود که به نظر برخی کارشناسان در سراشیبی سقوط قرار گرفته و اگر وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند روزی فراخواهد رسید که دیگر برجامی وجود نخواهد داشت. با خروج آمریکا از برجام نخستین تکانه‌های فروپاشی برجام آغاز شد و با اتفاقات بعدی و به‌خصوص سه گام ایران در راستای کاهش تعهدات خود، برجام بیش از همیشه به پایان عمر خود نزدیک شده است.
به گزارش روزنامه همدلی، هدف تهران آن است تا از پوسته حفاظتی برجام استفاده کند و نهایتا با کاهش تعهدات هسته‌ای، آن را به صفر برساند، چرا که بعید به نظر می رسد در فرصت‌های بعدی هم اروپا اقدام عملی انجام دهد. حال و با همه تلاش و جدیتی که تهران در این تصمیم از خود نشان داده است، اما به نظر نمی‌رسد که اعلام این مواضع، تصمیم اصلی و راهبرد واقعی تهران باشد. به واقع دست‌اندرکاران و مقامات تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر خود بهتر می‌دانند که قرار گرفتن در مسیر گام سوم استراتری کلیدی و اصلی مواجهه با واشنگتن و اروپا نیست. تهران چنین تصمیمی را نه از روی رضایت بلکه آن را به اضطرار و برخلاف میل باطنی خود اتخاذ کرده است، چرا که به خوبی از تبعات و پیامدهای آن آگاه است.
رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل بین الملل به فرارو گفت: به نظر من گام سوم روی توافق بلند مدت تاثیری نخواهد داشت، ولی ممکن است به یک توافق کوتاه مدت ۴ ماهه که آقای عراقچی به آن اشاره کرد منجر شود. او افزود: موفقیت این توافق به این بستگی دارد که آیا در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، اروپایی ها، آمریکایی‌ها و ایران مذاکرات سازنده‌ای داشته باشند یا خیر. اروپایی‌ها می‌توانند برخلاف اجلاس گروه ۷ در فرانسه ترامپ را راضی کنند به توافق موقت تن بدهد یا نه. این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد اختلاف نظر در مورد موثر بودن گام‌های پلکانی در وادار کردن سایر طرف‌های برجام برای تامین منافع ایران گفت: این اختلاف نظر جدی وجود دارد. تیم مذاکراتی در وزرات خارجه نگاهش این است که سند برجام یک سند حقوقی است و کسانی که به عنوان مذاکره کننده یا مشاور ظریف بعضا صحبت می‌کنند نگاهشان همین است. این نگاه یک سری تبعاتی دارد. از جمله همین بحث حرکت پلکانی بر اساس قائده اصل عمل متقابل.
خبرگزاری ایسنا به بررسی تنها دلیل کاهش تعهدات برجامی ایران از نگاه یک نشریه آمریکایی پرداخت وآورد: تنها دلیلی که باعث شده ایران در چند ماه گذشته تعهدات خود را در قبال برجام کاهش دهد، این است که آمریکا به جنگ اقتصادی علیه آنها ادامه می‌دهد تا از این طریق آنها را مجبور کند از این توافق خارج شوند. اقدامات متعادل و معکوس ایران نتیجه مستقیم تصمیم ترامپ برای نقض توافق است و ایران این اقدامات را به عمل آورده تا این توافق را نجات دهد؛ توافقی که ترامپ خواهان از بین بردن آن است. تا پیش از روی کار آمدن ترامپ و دار و دسته آتش‌افروزش، برجام توفیقی بزرگ و موثرترین توافق منع اشاعه حاصل از مذاکره محسوب می‌شد. ترامپ، پامپئو و بولتون در ۱۶ ماه گذشته کوشیده‌اند این توافق را آتش بزنند و وقتی بخش‌هایی از این توافق به آتش کشیده شد، این وقاحت را داشتند که طرفی را مورد اتهام قرار دهند که تنها دولت همواره تلاشگر برای عمل به این توافق بود. پامپئو باید درباره همه این مسائل به چالش کشیده شود اما به طور قطع، به او این اجازه داده شده بود که خط مشی پروپاگاندایی خود را بی آن که با پرسش‌های جدی مواجه شود، ادامه دهد.
حیات برجام در گروه اقدامات اروپا
روزنامه ابتکار از جزئیات گام سوم هسته‌ای ایران گزارش می‌دهد و می نویسد: با به نتیجه نرسیدن اقدامات اروپا جهت اخذ معافیت نفتی و نیز گشایش یک خط اعتباری ۱۶ میلیارد دلاری، ایران روز جمعه به‌طور رسمی وارد مرحله سوم از کاستن تعهدات هسته‌ای خود شده است...ایران در حالی وارد گام سوم هسته‌ای خود شده که این اقدامات را جهت بازگشت به برجام و بر مبنای بندهای ۲۶ و ۳۶ توافق هسته‌ای می‌داند. از سوی دیگر ایران تصریح می‌کند که در طول شانزده ماه گذشته که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شده است، اروپایی‌ها هیچ اقدام عملی را در جهت تامین منافع ایران انجام نداده‌اند و از همین رو مادامی که شرایط به این منوال ادامه داشته باشد، سیاست خروج تدریجی از تعهدات برجامی از سوی تهران عملیاتی خواهد. در این میان همانطور که تاکید شده گام‌های هسته‌ای ایران قابل بازگشت بوده و به محض آنکه طرف‌های مقابل تعهدات خود را انجام دهند، می‌توان به صورت کامل به نقطه آغاز بازگشت. این مسئله بار دیگر با نگرانی و مخالفت اروپا مواجه شده است.
روزنامه آرمان ملی با فریدون مجلسی دیپلمات سابق کشورمان و تحلیلگر برجسته روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. این تحلیلگر سیاست خارجی معتقد است: «فرانسه که از بسیاری جهات با آمریکا و اسرائیل رابطه اقتصادی و سیاسی دارد همواره این رابطه را به رابطه با ایران ترجیح می‌دهد. این سیاستی است که از گذشته تاکنون کشورهای غربی مانند فرانسه دنبال می‌کرده‌اند. به همین دلیل نیز هنگامی که به ایران پیشنهاد مالی دادند پرداخت آن به صندوق اینستکس را منوط به موافقت آمریکا کرده‌اند. این به‌معنای این است که پرداخت پول به ایران را موکول به یک امر محال کرده‌اند، زیرا فرانسوی‌ها به‌خوبی به این مساله آگاهی دارند که آمریکا با درخواست آنها مخالفت خواهد کرد. به همین دلیل نیز از ابتدا مشخص بود که ایران به چنین پیشنهادی اهمیت نخواهد داد و گام سوم خود در راستای کاهش تعهدات برجامی را اجرا خواهد کرد.»
همچنین این روزنامه در یادداشتی به قلم نوذر شفیعی تحلیلگر مسائل بین‌الملل به بررسی گام‌های سنجیده ایران در برجام پرداخته و نوشته است: سخن در اینجاست که دیپلماسی فرانسوی گرچه توانسته از فضای مخاصمه و تنش روزافزون میان آمریکا و ایران بکاهد و حداقل در ظاهر امر، شدت و حدت اختلافات کاهش یافته است؛ اما واقعیت این است که تاکنون اقدامی جدی و قابل قبولی از سوی طرف اروپایی در جهت انتفاع ایران از مزایای اقتصادی برجام صورت نگرفته است. برای همین جمهوری اسلامی ایران از سیاست صبر استراتژیک به اقدام استراتژیک روی آورده است. رویکرد گام‌های برجامی در همین راستا قابل تحلیل است و ایران با اتخاذ گام‌های برجامی به دنبال ارسال این پیام به طرفین برجامی غیر از آمریکاست که سیاست گفتار درمانی جوابگوی نیازهای ایران است و ایران راه حل عملی و اجرایی می‌خواهد... د. دولت ایران بایستی این مساله را در نظر داشته باشد که با اینکه طرفین اروپایی و آمریکا تعهدات برجامی‌شان را انجام نداده‌اند اما باید در سیاست بین‌الملل موقعیت شناس باشیم و هوشمندانه حرکت کنیم. رویکرد اصلی مان، به حل مسائل و چالش‌ها با دنیای بین‌الملل باشد. نباید به سمت تنش بیشتر حرکت کنیم. تنش فضای مانور ایران را در جهان سیاست کاهش می‌دهد و در آن سو امکان ائتلاف‌سازی را با آمریکای ترامپ فراهم می‌سازد.
سناریوسازی جدید نتانیاهو علیه ایران
در بخشی از گزارش روزنامه اعتماد می خوانیم: در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با مساله عبور ایران از برخی خط قرمزها در برجام روبرو شده همزمان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسراییل هم نمایش هسته‌ای‌اش درباره به اصطلاح وی مخفی‌کاری‌های ایران را ادامه می‌دهد. در چنین شرایطی می‌توان گفت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی که با مساله تعیین مدیرکل پس از مرگ ناگهانی یوکیا آمانو روبه‌رو شده درباره ایران همزمان با دو مساله ادعاهای هسته‌ای نخست‌وزیر رژیم اسراییل و بررسی میزان پایبندی ایران به برجام هم روبه‌رو است...نشست خبری نتانیاهو با ابهام‌های بسیاری برگزار شد و کارشناسان اهل فن جزییات مطرح شده در این نشست را زیرسوال برده‌اند. نیویورک‌تایمز در گزارشی در این باره می‌نویسد: نتانیاهو به هیچ سوالی پاسخ نداد و حاضران را با سوال‌های بی‌شمار تنها گذاشت. یکی از اصلی‌ترین پرسش‌های بی‌جواب این است که اگر اسراییل این اطلاعات را از مدت‌ها پیش در اختیار داشته چرا تاکنون آنها را افشا نکرده است. سوال دیگر این است که چرا تا پیش از این حرفی درباره تاسیسات هسته‌ای در آباده به میان نیامده بود.
به گزارش اعتماد، تمام هدف نتانیاهو پایان دادن به برجام و تنش بیشتر با ایران است که می‌تواند به برگ برنده‌ای برای وی در روزهای انتخابات تبدیل شود و همچنین به ظن وی شانس هرگونه گفت‌وگو میان ایران و امریکای ترامپ را هم کاهش بدهد. با این وجود به گفته کارشناسان از تورقوزآباد تا آباده، هر فعالیتی باید ۱. جنبه تسلیحاتی داشته و ۲. تاریخ آن پس از اجرای برجام باشد تا بتواند بی‌بی را به مراد دلش برساند. تنها در یکی از این دو صورت است که شاید بی‌بی و همراه وی جان بولتون در واشنگتن بتوانند به ایجاد اجماع علیه ایران که خواب آن را می‌دیدند دست پیدا کنند.
روزنامه ایران در این باره گزارش داد: پیام تهران از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای طرف توافق هسته‌ای مخابره شد. یک روز بعد از سفر کورنل فروتا، مدیر موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، گزارشی از سوی آژانس منتشر شد که نشان می‌داد ایران در چارچوب گام‌های تلافی جویانه خود در مواجهه با کم کاری طرف های اروپایی اش اجرای چه تعهداتی را متوقف کرده است. این در حالی بود که همزمان با این رویداد چهره‌های تندروی کاخ سفید و رژیم اسرائیل در ادامه فضاسازی علیه ایران از یک سو سفر مدیر کل موقت آژانس به تهران را به بازرسی ادعایی از فعالیت‌های غیرعلنی ایران گره زده و از سوی دیگر تهران را به تلاش برای ساخت تسلیحات هسته‌ای متهم کردند و مدعی شدند که باید فشار به ایران را افزایش داد... د. همزمان با این تحولات میان ایران و آژانس بود که سناریوی تندروها در واشنگتن و تل آویو به اجرا درآمد و سلسله ادعاهایی از سوی جان بولتون، مشاور امنیت ملی امریکا و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل مطرح شد که به کمک خبرگزاری رویترز در صدر اخبار رسانه‌های جهانی نشست.
رسانه های اصولگرا
موج سواری آمریکا بر گزارش جدید آژانس
به گزارش مشرق به نقل از رویترز، نمایندگی آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار بیانیه‌ای ایران را به امتناع از پاسخ به سوالات این نهاد وابسته به سازمان ملل متهم کرده و رفتار تهران را غیرقابل قبول نامیده است. این بیانیه می‌گوید عدم همکاری ایران در جوابگویی به آژانس سوالات جدی و اساسی درباره وجود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده ایران به وجود می‌آورد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، هیأت نمایندگی آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز (سه‌شنبه) با صدور بیانیه‌ای، تهران را به پنهانکاری هسته‌ای متهم کرد و با لحنی تند از دیدبان هسته‌ای سازمان ملل متحد خواست جزئیات بیشتری در مورد برنامه هسته‌ای ایران افشا کند. در بخشی از این بیانیه آمده است: «ایران باید فورا حداکثر همکاری کامل را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام دهد. با نگرانی شدید، گزارش فصلی اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را یادآور می‌شویم، خصوصا اشاره آن به این موضوع که احتمال دارد مسائل تازه‌ای... احتمالا در زمینه مواد یا فعالیت‌های اعلام‌نشده، به وجود آمده باشد. به نظر نمی‌رسد که ایران در حال همکاری کامل با آژانس باشد.»
گام سوم ایران برای کاهش تعهدات برجامی
روزنامه جوان در گزارشی می آورد: دولت آمریکا این گام ایران را نشانگر ضعف توافق هسته‌ای با ایران خوانده و دولت انگلیس هم اعلام کرد که برداشتن چنین گامی «بسیار ناامیدکننده» است، ولی نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین گفته نباید درباره تصمیم ایران برای استفاده از سانتریفیوژهای پیچیده‌تر بیش از حد غلو شود.
عباس ضیایی نیری کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت و گو با سیاست روز گفت: گام سوم کاهش تعهدات ایران در برجام نیز اعلام شد و جدا از میوه ندادن درخت برجام و توقف و عقب گرد فناوری هسته‌ای کشور و به وجود آمدن مشکلات در ساختار اقتصادی کشور با عهدی و خلف وعده غرب در قدم به قدم این توافق، مسئولان دولت از چند ماه گذشته تصمیم به جبران این سیاست غلط و اعتماد به غرب برداشتند و با اتکا به توان داخلی و اقتدار شروع به اقداماتی عملی کردند که شاید زودتر باید رخ می‌داد. چند روز گذشته با دستوری از سوی رئیس‌جمهوری و سپس با توضیحات سخنگوی سازمان انرژی اتمی، عیار گام سوم برای بد عهدان غربی اروپایی معین شد، گامی که ابعاد هشدار دهنده‌اش بر جنبه‌های عملی آن غالب است و به نوعی قرار است علی القاعده نقش شمشیر داموکلس را در بالای سر یکی از جنجالی‌ترین و پیچیده‌ترین توافق‌های دیپلماتیک ایران و قدرت‌های جهانی را داشته باشد. به باور ضیایی نیری؛ گام سوم کاهش تعهدات این امکان را می‌دهد تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود گامی بسیار مهم و قابل توجه تلقی شود عمل مهمی که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی را وادار نمود تا با تغییر برنامه سفر خود به هند به دیداری پیش‌بینی نشده از لندن و مذاکره با وزیر دفاع ایالات متحده و نخست‌وزیر بریتانیا روی آورد، گام سوم ضمن هشدار جدی و مستقیم به کشورهای منطقه و اروپا می‌تواند اقدامی با اهمیت و حساس تلقی شود و بد عهدان غرب را سر عقل بیاورد.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل سیاسی در گفت و گو با تارنمای راه دانا در خصوص گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی اظهار داشت: گام سوم کاهش تعهدات برجامی، گامی نسبتاً احتیاط آمیز است؛ به نظر می رسد دولت هنوز یک سری امیدهایی به ادامه مذاکرات با کشورهای اروپایی مخصوصاً فرانسه دل بسته است. وی به چرایی دل بستن عده ای در داخل به مذاکرات با اروپا اشاره کرد و افزود: این ها قصد دارند همچنان درهای مذاکره را باز بگذارند؛ دولت روحانی انتظار دارد یک اقدامی از سوی فرانسه انجام شود اما تا کنون هیچ حرکتی از سوی کشورهای اروپایی مشاهده نشده است.
وی در تشریح موثر نبودن گام سوم ایران بیان داشت: به نظر می رسد وقت کشی و دو دوزه بازی از سوی کشورهای اروپایی همچنان ادامه خواهد داشت و گام سوم خیلی موثر نخواهد بود؛ اما ممکن است گام های بعدی تهاجمی تر باشد. این گام خیلی موثر نیست و بیش تر جنبه افزایش، پیشرفت و توسعه فناوری هسته ای دارد که این مسئله در چارچوب برجام قابل تعریف است.
انتظارات از دولت در راستای تغییر رفتار برجامی
روزنامه کیهان نوشت: اعضای اروپایی برجام تاکنون به هیچ عنوان به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. اما باگستاخی ژست طلبکار به خود گرفته و ایران را مورد مواخذه قرار می‌دهند. وزیر خارجه آلمان پس از ۱۶ ماه فرصت سوزی، اذعان کرده است که اروپا در اجرای تعهدات برجامی خود ناتوان است. کارشناسان بارها تأکید کرده‌اند که اعضای اروپایی برجام نقش پلیس خوب و دولت ترامپ نیز نقش پلیس بد را ایفا می‌کنند. هدف مشترک اروپا و آمریکا، دائمی‌کردن محدودیت‌های برجامی ایران و تعمیم خسارت محض توافق هسته‌ای به دیگر مولفه‌های قدرت ایران از جمله توان موشکی و قدرت منطقه‌ای است. در این میان، اجرای تعهدات برجامی و لغو تحریم‌ها و گشایش اقتصادی، هیچ جایگاهی در برنامه اروپا و آمریکا ندارد. دولت باید رفتار برجامی خود را به‌طور اساسی تغییر دهد. گام‌های کوچک، پاسخ محدودیت‌های بزرگ برجام نیست. توقف مذاکرات و از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصد، می‌تواند بخش مهمی از این تغییر رفتار باشد.
مجید شاکری، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی و مالی در گفت و گو با روزنامه فرهیختگان گفت: مجموعا یک پیشنهاد با این دیدگاه نسبت به مذاکرات جاری با اروپا به‌طور خاص با فرانسه قابل بحث است. به‌جای اینکه مجددا به‌دنبال رفع پاره‌ای تحریم‌ها باشیم باید یک فهرست مشخص از تقاضاهای ایجابی، زمان‌دار و سنجش‌پذیر بنویسیم که در مقابل این فهرست تعهدات ایران قرار خواهد داشت. از طرفی لغو هر مورد از تعهدات از سوی طرف مقابل، رول‌آور نکردن هر نوع امکانات مالی، کاهش هر نوع میزان انتقالات از یک بانک مشخص، در مقابل به‌صورت اتوماتیک پاسخی از سوی ایران از منظر انجام تعهدات خود خواهد داشت...باید منطق ما در برابر طرف‌های‌مان را از عدم سلب به ایجاب تغییر دهیم. باید در فرصت نسبتا سریعی برنامه توسعه خودمان یا دست‌کم وجوهی از برنامه توسعه خود را که احتمالا در مذاکرات پوشش داده می‌شود آماده کنیم و به‌عنوان هسته سخت خواسته‌های خود روی میز بگذاریم... م. مجموعا تصور می‌کنم اگر بخواهیم از این مذاکرات یا هر مذاکره دیگری نتیجه بگیریم باید روش خود را از شنیدن نظرات طرف مقابل و شکل‌دهی خواسته‌های خود براساس نظرات شنیده‌شده از سوی طرف مقابل، به سمت داشتن یک فهرست خواسته‌های واقعی ببریم که این فهرست خواسته‌های واقعی به‌عنوان هسته سخت خواسته‌های ما همیشه روی میز باشد.
روزنامه رسالت با عنوان مذاکرات در تله فریب و بلوف نوشت: آمریکا و اروپا طبق معاهده برجام که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده باید کلیه تحریم‌های نفتی، بانکی و ... را بردارند. لذا چانه‌زدن روی فروش صدهزار بشکه و واریز آن در سازوکار instex که یک «بلوف» و «فریب» بیش نیست آن‌هم برای تأمین غذا و دارو جز اهانت به مردم و ادعاها و وعده‌هایی که در این سال به ملت داده شده چیست؟ دولت باید گام سوم و چهارم را محکم بردارد تا به سرعت به نقطه صفر قبل از توافق برجام برگردیم. آمریکا و اروپا تمام خشاب‌های تحریمی و تهدیدی خود را خالی کردند و هیچ حرف جدیدی ندارند. دولت با نگاه دقیق و راهبردی به شرق و عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی و تکیه بر ظرفیت‌های عظیم و پایان ناپذیر داخل هنوز حرفی برای گفتن و جبران خسارت‌ها دارد.
سناریوسازی جدید نتانیاهو
روزنامه خراسان گزارش داد: همزمان با اعلام گزارش راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره کاهش تعهدات ایران به برجام و سفر مدیرکل موقت این آژانس به تهران، دور تازه داستان سرایی علیه برنامه هسته ای کشورمان با نقش آفرینی بنیامین نتانیاهو و جان بولتون و همراهی رویترز بالا گرفت که البته با واکنش صریح محمدجواد ظریف روبه رو شد...نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز دوشنبه در کنفرانسی خبری مدعی شد که یک «سایت تسلیحات هسته‌ای اعلام نشده» ایران را در شهرستان آباده یافته است ...در واکنش به شوی جدید نتانیاهو، محمدجواد ظریف در توئیتی نوشت: «کسی که خودش بمب‌های اتمی واقعی در اختیار دارد درباره یک به اصطلاح سایت «ویران‌شده» در ایران مانند چوپان دروغگو فریاد گرگ، گرگ سر می‌دهد. او و تیم ب، بی‌توجه به خون بی‌گناهان و هفت تریلیون دلار دیگر، فقط به دنبال جنگ هستند».
به گزارش خبرگزاری دانشجو، پس از مرگ ناگهانی «یوکیا آمانو» مدیر کل فقید آژانس، آمریکا و رژیم صهیونیستی فضاسازی علیه برنامه هسته‌ای ایران را تشدید کرده‌اند و در تلاشند تا از خلأ به وجود آمده، برای بازگشایی پرونده ابعاد احتمالی نظامی سوءاستفاده کنند. در همین چارچوب، شب گذشته «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در یک نمایش تلویزیونی تازه، ایران را به مخفی‌کاری در برنامه هسته‌ای متهم کرد.