به گزارش خبرنگار ایرنا، مناطق کوهستانی و ییلاقی مازندران در رشته کوه‌های البرز بویژه دشت و دره " لار " با وسعت ۷۳ هزار هکتار با تنوع گونه های مرتعی و دارویی مانند گون، شیرین بیان، زولفا و دیگر گونه های شهدزا کانون فعالیت زنبورداری استان محسوب می شود، منطقه ای که در فصل بهار و تابستان وجب به وجب آن تبدیل به محل استقرار کلنی های زنبورداران اعم از مجاز و غیرمجاز می شود.
استقرار و فعالیت زنبورداران بدون داشتن مجوز از جهاد کشاورزی در مناطق کوهستانی سبب بروز مشکلاتی برای زنبورداران دارای مجوز، قدیمی و بومی شده است به طوری که علاه بر اینکه بین زنبورها تداخل پروازی ایجاد شده است، امنیت و آرامش را از زنبورها و زنبورداران گرفته است.
مناطق بالادست واقع در رشته کوه‌های البرز استان مازندران که طبق آمار رسمی جهاد کشاورزی سه هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی دارویی و شهدزا برای فعالیت زنبورداری دارد، اکنون به محلی برای رقابت در گرفتن فضا و مکان تولیدکنندگان این بخش از محصولات کشاورزی شده است .
کمبود و رقابت برای گرفتن مکان استقرار کلنی ها در مناطق کوهستانی در حالی است که زنبور داری در دشت و جلگه بویژه در باغات مرکبات و مزارع زیر کشت دانه روغنی کلزا به اندازه کافی وجود دارد و همانند مناطق ییلاقی اشباح شده نیست و حتی گفته شده است که شوراهای روستاها برای در اختیار گذاشتن کندوهای عسل در مزارع تخفیف ویژه ای را در نظر می گیرند.
زنبورداران مازندران همه ساله به دلیل تنوع گونه های گیاهی سه نوع عسل شامل عسل بهاره با تغذیه زنبورها از شکوفه مرکبات و کلزا ، عسل تابستانه با تغذیه از شکوفه ها و شهد درختان و گیاهان جنگلی و عسل ییلاقی یا دارویی با تغذیه از انواع گیاهان دارویی بویژه آویشن و گون تولید می کنند.
بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی پارسال از ۶۰۲ هزار و ۷۱۹ کلنی زنبور مازندران ۶ هزار و ۷۰۴ تن عسل تولید شد و این استان رتبه پنجم را در این زمینه کسب کرد.
شغلی تخصصی ولی آزاد
یکی از پرورش دهندگان زنبور عسل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که زنبور داری یک شغل تخصصی اما آزاد برای همه است که در سالهای اخیر برای کشاورزان واقعی این بخش مشکلاتی جدی به وجود آمده است.
مهدی آرامش که فعالیت زنبور داری را از مشاغل اجدادی و خود را نیز فارغ التحصیل رشته زنبور داری معرفی کرد، افزود: از آنجایی که زنبور دارای نسبت به دیگر مشاغل کشاورزی نیاز به سرمایه گذاری کمتر دارد و درآمدزایی آن در بازه زمانی کم محقق می شود، با ورود و خروج های زیاد و غیر متعارف در معرض تهدید قرار گرفته است.
وی با اعلام اینکه مناطق ییلاقی و کوهستانی واقع در رشته کوه البرز استان مازندران با داشتن انواع گیاهان دارویی منحصر به فرد بویژه گون همواره مورد اقبال زنبورداران بوده است، توضیح داد: اگرچه افزایش دمای هوا در مناطق کوهستانی و بروز خشکسالی طی چند سال اخیر وضعیت رویش و گلدهی گیاهان در مناطق ییلاقی را کم رنگ کرده است و این عاملی شد تا حتی زنبور داران دارای مجوز و با سابقه نیز با مشکلاتی مواجه شوند، اما ورود و خروج زنبورداران بدون مجوز نیز بر مشکلات کمبود فضا برای استقرار کلنی ها اضافه کرده است.
این زنبور دار حرفه ای وضعیت رویش آویشن و گلدهی گون را به خاطر بارندگی های مناسب امسال فراتر از انتظار توصیف کرد و گفت که تمامی دشت و دمن پوشیده از انواع گیاهان خودرو و دارویی شده که این موضوع سبب اقبال بیشتر زنبور داران به مناطق ییلاقی شده است.
خطر گسترش زنبورستان های آلوده
آرامش به مشکلات بیماری زنبور عسل از جمله بیماری " کنه" و اینکه داروی این بیماری نیز به صورت " قاچاق "پیدا می شود، اشاره کرد و گفت: تازه وارد های بدون تجربه و زنبورداران بدون مجوز نسبت به این بیماری بی توجهی کرده و با توجه به شکسته شدن فاصله بین زنبورداری به دلیل کمبود فضا در مناطق کوهستانی ، شاهد ضرر و زیان جدی در این بخش هستیم و ممکن است در آینده حتی شغل زنبوداری را در مازندران از بین ببرد.
وی با تاکید بر این که مشکل جدی مربوط به مناطق ییلاقی است، توضیح داد: این مشکل در مناطق دشت و جلگه به خاطر وسعت زیاد و باغات مرکبات و مزارع کلزا وجود ندارد و به راحتی فضا برای استقرار کلنی های زنبور عسل وجود دارد.
استان مازندران دارای ۱۶۰ هزار هکتار باغ مختلف دارد که ۱۱۲هزار هکتار آن را باغ مرکبات تشکیل می دهد. همچنین طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی در چند سال اخیر سطح زیر کشت دانه روغنی کلزا درحال افزایش است و سال گذشته حدود ۲۵ هزار هکتار از زمین های استان زیر کشت این محصول استراتژیک با گل های زرد رنگ رفت که مورد اقبال پرورش دهندگان زنبور عسل است.
این زنبور دار مازندرانی قاچاق دارو و ملکه زنبور عسل را از دیگر مشکلات زنبورداران عنوان کرد و گفت: از آنجایی که یک ملکه زنبور عسل خارجی بویژه آلمانی تا پنج میلیون تومان خریداری می شود، قاچاق ملکه بسیار زیاد شده است.
وی ملکه زنبور عسل بومی کشور را نیش زن ، غارت گر و با تولید مثل بیش از اندازه توصیف کرد و افزود: به همین دلیل ملکه زنبور عسل خارجی که مورد تقاضای پرورش دهندگان است، به صورت قاچاق البته به وفور وجود دارد.
افزایش زنبوداری موضوع دعوایی تولید کنندگان عسل
کارشناس مسئول زنبورداری سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز با تایید اقبال بیشتر کشاورزان استان به فعالیت زنبور داری گفت که کمبود فضا برای استقرار کلنی ها در مناطق ییلاقی از موضوعات تقریبا دعوایی تولید کنندگان عسل دارویی است و گزارش هایی هم از درگیری میان پرورش دهندگان زنبور عسل داشتیم.
حسین سیه چهره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اثرگذاری بارش های بهاری بر رویش و شکوفه دهی انواع گیاهان و درختان به عنوان میزبان زنبور عسل را در مناطق ییلاقی کوهستانی استان در سال جاری مطلوب توصیف کرد و افزود: به همین دلیل بهار امسال با رقابت بیشتر زنبور داران برای استقرار کلنی ها مواجه بوده ایم.
وی با اشاره به اهمیت عسل دارویی از گیاهان آویش و گون در مناطق ییلاقی مازندران ، گفت: وضعیت رویش این دو نوع گیاه مهم به عنوان میزبان زنبورها برای عسل دارویی بسیار مطلوب تر از سال های گذشته بوده اس بویژه این که مناطق کوهستانی سال های پیش با خشکسالی و افزایش دمای هوا مواجه بودند.
سیه چهره با اعلام این که خشکسالی و کمبود گل و گیاه بویژه در ییلاقات استان مازندران تولید عسل ییلاقی را طی پنج سال اخیر کاهشی کرده بود، افزود: البته این وضعیت هم رقابت را میان زنبورداران به خاطر کمبود فضا ایجاد و تشدید کرده بود.
وی بدون اعلام آماری از وجود زنبورداران و تعداد کلنی ها در مناطق ییلاقی استان مازندران، توضیح داد: استقبال و ورود و خروج افراد دارای پروانه و بدون مجوز در زنبور داری زیاد است و به همین دلیل هر ساله طرح سرشماری زنبور داری انجام می شود.
کارشناس مسئول زنبورداری جهاد کشاورزی مازندران وضعیت فعالیت زنبورداری در باغات مرکبات و مزارع کلزا را مناسب و بدون مشکل دانست و بیان داشت: وزارت جهاد کشاورزی سال گذشته اقدام به اجرای طرح گرده افشانی با محوریت دو محصول کلزا و مرکبات کرد و ستاد گرده‌افشانی در استان مازندران نیز تشکیل شده است.
وی با توضیح اینکه گرده افشانی تا ۱۴۳ برابر بیشتر از حد معمولی منجر به ارزش افزوده تولید محصول عسل می شود، در عین حال گفت که به توجه به تغییرات اقلیمی و وجود انواع حشره در خاک استان ، عملیات اجرایی این طرح با مشکلات زیادی مواجه است.
ممنوعیت جابه جایی کلنی ها در هنگام سرشماری
این مسئول جهاد کشاورزی مازندران از آغاز سرشماری سراسری کلنی‌های زنبور عسل از ششم مهرماه سال‌جاری در این استان خبر داد و گفت: جا به جایی کلنی‌ها از ششم مهر ماه به مدت ۱۳ روز تا نوزدهم مهرماه ممنوع است.
وی توضیح داد: به دست آوردن اطلاعات صحیح تعداد کلنی و تعداد مهاجران به شهرستان ها و میزان عسل استحصالی در دوره زمانی تولید عسل در تصمیم گیری صحیح و اصولی و خدمات دهی بسیار حائز اهمیت است.
سه چهره زنبور داری را شغلی با ظرفیت افزایش و کاهش تعداد کلنی ها و متغییر در صاحبان توصیف کرد و ادامه داد: به همین دلیل زنبورداران باید در بازه زمانی ششم تا نوزدهم مهر ماه ضمن عدم مهاجرت و جا به جا نشدن ، خودشان را به کارشناسان مراکز خدمات کشاورزی منطقه خود معرفی و وضعیت کلنی ها ، تولید و محل استقرار را گزارش کنند.
وی گفت: یکی از مهمترین شاخص در موفقیت تولید عسل علاوه بر آموزش، مکان یابی صحیح برای استقرار کلنی ها و شرائط آب و هوایی است که جهاد کشاورزی با داشتن کارشناسان خبره همواره می تواند کمک کار تولید کنندگان عسل باشد.
عسل شناسی
عسل به دلیل طبیعت گرم و خاصیت های فراوانی که دارد از دیرباز در درمان بسیاری امراض استفاده می شده به گونه ای که تقریبا از ۲ هزار و ۵۰۰ سال پیش در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گرفته است.
یک قاشق غذاخوری عسل خام شامل ۶۴ کالری بدون چربی، بدون کلسترول و بدون سدیم است و بر اساس تحقیقات انجام شده حدود ۸۰ درصد کربوهیدرات، ۱۸ درصد آب، و ۲ درصد ویتامین، مواد معدنی و اسیدهای آمینه در عسل طبیعی وجود دارد.
سالانه ۷۰ هزار تن عسل در کشور تولید و روانه بازار مصرف می‌شود،اما مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که عسل تولید شده همانند سایر محصولات تولیدی از بسته‌بندی مناسبی برخوردار نیست.
ایران از جمله معدود کشورهایی است که زنبور عسل به صورت بومی در آن وجود دارد و در حال حاضر ۹ گونه زنبور عسل در جهان دو گونه آن ( زنبورعسل کوچک در مناطق گرمسیری و زنبور عسل اروپایی) در ایران وجود دارد.
عسل انواع گوناگونی دارد و از انواع دارویی آن می توان به عسل طبیعی گون و آویشن ، شبدر ، چهل گیاه ، گشنیز ، کنار ، اقاقیا ، آفتابگردان ، یونجه و پونه اشاره کرد .
علاوه بر این، زنبورداران حرفه ای عسل های موجود در بازار را به سه دسته یا درجه عسل طبیعی ، عسل شکری و عسل مصنوعی تقسیم می کنند. عسل درجه یک عسلی است که فقط از شهد گیاهان به دست می آید و به هیچ عنوان شکر و شربت به عنوان جاشنی غذای زنبور استفاده نمی شود.
عسل شکری یا عسل درجه ۲ عسلی است که در تولید آن علاوه بر اینکه زنبور از شهد گل و گیاه استفاده می کند ، پرورش دهندگان شکر و شربت را در مصرف غذایی زنبور قرار می دهند.
زنبور برای تهیه عسل ۱۶ آنزیم و یا ماده را با خوردن و پس دادن در تولید عسل دخالت می دهد که در روش دوم هشت آنزیم دخالت دارد و عسلی که به دست شکر و شربت جای آنزیم های دیگر را می گیرد.
عسل مصنوعی یا عسلی که بدون دخالت زنبور تولید می شود، عسلی است که برای تولید آن از اسانس های خطرناک استفاده می شود. این عسل به دلیل فاصله فاحش قیمتی و پائین بودن قدرت خرید مردم ، مصرف این نوع عسل روز به روز در حال افزایش است.
۶۹۹۰/۱۶۵۴