موعد انتخابات افغانستان در حالی نزدیک می شود که یک گروه انتخاباتی منحل شده و یک نامزد به نفع دیگری کنار رفته و شمار نامزدهای انتخاباتی از 18 تن به 16 تن کاهش یافته و همچنان از محمد اشرف غنی رئیس دولت وحدت ملی افغانستان و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی این دولت به عنوان نامزدهای اصلی چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری این کشور یاد می شود.
کارزارهای انتخاباتی افغانستان روز یکشنبه ششم مرداد ماه آغاز شد و قرار است تا 48 ساعت پیش از انتخابات ادامه داشته باشد. تبلیغات انتخاباتی در روز اول با یک انفجار در دفتر امرالله صالح معاون گروه انتخاباتی "دولت ساز" به رهبری اشرف غنی همراه شد و در مجموع تبلیغات این دوره انتخابات کم رونق بوده و تحت تاثیر فضای ناامنی ناشی از تهدیدات گروه طالبان قرار داشته است. با آغاز رسمی تبلیغات انتخاباتی تنها سه نفر از 18 نامزد در آن زمان بطور رسمی کارزارهای انتخاباتی خود را آغاز کردند که عبارت بودند از اشرف غنی ، عبدالله و عنایت الله حفیظ یکی از نامزدهای حاشیه ای انتخابات.
اشرف غنی با دفاع از عملکرد خود در پنج سال گذشته بر دستاوردهایی از قبیل "پایان زورمداری در نظام سیاسی" تاکید کرده و از مردم افغانستان خواسته که یک دوره دیگر به او برای اجرای قانون و عدالت فرصت بدهند. اشرف غنی وعده اجرای "عدالت عمر و علی" را داده است. رئیس دولت وحدت ملی به چندین استان افغانستان از جمله پکتیا و هرات و قندهار هم سفر کرده است. اشرف غنی پیش از آغاز مبارزات انتخاباتی نیز برای راه اندازی پروژه های مختلف به مناطقی از افغانستان سفر کرد که این مساله موجب اتهام از سوی رقیبان درمورد سوء استفاده از جایگاه خود برای تبلیغات انتخاباتی رو به رو شد. اشرف غنی پس از سفر انتخاباتی به هرات در روز اول شهریور تمام سفرهای استانی را لغو کرد و بجای آن به تبلیغ انتخاباتی با "گردهمایی های مجازی" و سخنرانی از طریق تلفن یا ویدئو کنفرانس پرداخت.
عبدالله نیز پس از غنی مبارزات انتخاباتی خود را از "کاخ عروسی اورانوس" کابل و با انتقاد از سخنان اشرف غنی آغاز کرد. عبدالله با انتقاد از وعده عدالت عمری اشرف غنی گفت: اگر مردم ما گمان کنند که عدالت عمری آن چیزی است که در پنج سال گذشته ( در ریاست جمهوری غنی) اجرا شده است ، دیانت آنها لطمه می خورد. عبدالله همچنین اشرف غنی را به استاندارد دوگانه در مبارزه با فساد متهم کرد. عنایت الله حفیظ از قوم هزاره ، با گروهی از حامیان و دستیارانش به مناطق هزاره نشین غرب کابل رفت و به پاکسازی خیابانها پرداخت.
بجز این سه کارزار نامزدهای دیگر در روزهای اول تبلیغات را شروع نکردند و شورای نامزدهای ریاست جمهوری مرکب از 13 نفر از نامزدها تصمیم به تاخیر در آغاز رقابتها گرفتند و حتی با ادعای مهندسی شدن و تقلبی بودن انتخابات ، هشدار دادند که ممکن است انتخابات را تحریم کنند. این شورا در اردیبهشت ماه در آن زمان با شرکت 11 تن از نامزدها و در واکنش به تاخیر در انتخابات تشکیل شده بود. با تاکید کمیسیون مستقل انتخابات بر برگزاری این انتخابات حتی با حضور تنها دو نامزد ، سایر نامزدها نیز به تدریج کارزار انتخاباتی را آغاز کردند اما این فعالیتهای تبلیغاتی نیز رونق زیادی نداشته و تحت تاثیر ناامنی و مذاکرات آمریکا با گروه طالبان قرار داشت.
شهاب حکیمی یکی از نامزدها روز 18 مرداد ماه کارزار خود را شروع کرد اما بجای صحبت درباره برنامه انتخاباتی گفت که امکان برگزاری انتخابات وجود ندارد و انشاءالله دولت موقت تشکیل خواهد شد. لطیف پدرام دیگر نامزد انتخاباتی نیز روز 15 اوت در شروع کارزار انتخاباتی وعده جمهوری اسلامی فدرال افغانستان – خراسان را داد.
**وعده صلح و اصلاحات در شیوه اداره کشور
تامین صلح و اصلاحات در حکومت‌داری و نظام کشور شعار بیشتر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بوده است. اشرف غنی با شعار «دولت‌سازی» نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده و گفته است که "عزت و آینده ما در یک دولت قوی است نه یک ساختار ضعیف و گسسته، دولت قوی، دولت فرد محور نیست بلکه دارای نهادهای قوی و قانونمند است." غنی گفت که تیم او عزم، نیت و طرح دارد تا فصل ناتمام تاریخی‌ای را که اساسش را امان‌الله خان (پادشاه سابق و اجرا کننده استقلال افغانستان از انگلیس در سال 1919) گذاشته بود، تکمیل کند. او همچنین گفت آن‌هایی که از گذشته نمایندگی می‌کنند، نمی‌توانند از آینده نیز نمایندگی کنند و تنها یک دولت کارا و متعهد قادر است که اعتماد مردم را به دست آورد. غنی درباره صلح نیز گفته است که "ما صلح می‌آوریم، اما صلح را از کسی گدایی نمی‌کنیم. ما به نیابت یک ملت با وقار و رنج‌دیده، صلح می‌آوریم، اما صلح را از کسی گدایی نمی‌کنیم" .
عبدالله عبدالله رییس اجرایی افغانستان هم با شعار "ثبات و همگرایی" برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده و گفت که خواستار نظام صدارتی و تعدیل و اصلاح قانون اساسی کشور است. او گفت که به همین دلیل خواستار ادامه فعالیت ریاست اجرایی و معاونان آن است. عبدالله گفت که افغانستان با شعارهای بلندوبالا ساخته نمی‌شود و کشور با صداقت در گفتار و عمل، روی آبادی را خواهد دید. دسته انتخاباتی عبدالله از ائتلاف احزاب جمعیت، وحدت اسلامی و جنبش ملی به میان آمده است. عبدالله در ارتباط با مساله صلح هم گفته است "صلحی که ثبات و عدالت را در پی نداشته باشد پایدار نیست."
در کنار این دو مقام ارشد دولتی افغانستان ، نامزدهای دیگر نیز مسائلی مانند احیای اعتماد ملی و تحکیم وحدت ملی، صلح عادلانه و پایدار، امنیت سراسری، حکومت‌داری خوب، تأمین عدالت، حقوق بشر و حقوق زنان، مبارزه با فقر و فساد اداری و همکاری با منطقه و جامعه بین‌المللی را به عنوان شعارهای خود مطرح کرده است.
در کشاکش رقابتها در اواسط مرداد ماه ، گروه انتخاباتی "صلح و اعتدال" به رهبری محمد حنیف اتمر که از نامزدهای مطرح انتخابات بود به علت اختلافات داخلی با عطا محمد نور بر سر پست نخست وزیری منحل شد. زلمی رسول یکی دیگر از نامزدها نیز اواسط مرداد ماه انصراف داد و حمایت خود را از اشرف غنی اعلام کرد.
** تشدید تنش لفظی عبدالله و اشرف غنی در آستانه مناظره تلویزیونی
عبدالله رئیس اجرایی دولت وحدت ملی و رئیس گروه انتخاباتی "ثبات و همگرایی" روز یکشنبه این هفته در جمع هواداران خود در مناطق شرقی کابل، گروه انتخاباتی "دولت ساز" به رهبری اشرف غنی رئیس جمهور دولت وحدت ملی را به استفاده از امکانات دولتی در کارزارهای انتخاباتی متهم کرد .
رئیس اجرایی دولت افغانستان با بیان اینکه اشرف‌غنی از تمام امکانات دولتی برای کارزارهای انتخاباتی استفاده می‌کند، او را به مقاومت مدنی از سوی مردم تهدید کرد. عبدالله با تاکید بر اینکه کمیسیون شکایات انتخاباتی باید جلوی این اقدامات را بگیرد ، هشدار داد: اگر غنی بعد از این کسی را ممنوع‌الخروج و ممنوع‌الورود اعلان کرد و یا کسی را که به حرف‌اش گوش نکرد، علیه او توطئه نمود، ما مردم را به مقاومت مدنی دعوت می‌کنیم و آن‌وقت مسؤولیت برعهده خود رییس جمهور است.
ارگ ریاست جمهوری اتهامات عبدالله عبدلله رییس اجرایی دولت وحدت ملی و رییس دسته انتخاباتی «ثبات و همگرایی» درباره سوء استفاده رییس جمهور غنی از امکانات دولتی به هدف کارزار انتخاباتی را رد کرد.
عبدالله روز یکشنبه 24 شهریور در یک همایش انتخاباتی در کابل، اشرف غنی را متهم کرد که از امکانات دولتی برای اهداف انتخاباتی استفاده ابزاری می‌کند. او به صورت مشخص از «مرکز توحید» در ارگ ریاست جمهوری یاد کرد و گفت که رییس جمهور از این مرکز با والیان (استانداران) کنفرانس ویدیویی به هدف کارزار انتخاباتی برگزار می کند. به گفته او، این مرکز به هدف هماهنگی نیروهای امنیتی برای مبارزه با تروریسم ساخته شده است. عبدالله همچنین گفت که غنی برخی از تاجران را تهدید کرده است تا از او حمایت کنند. او این اقدام رییس جمهور غنی را غیرقانونی خواند و خواهان بررسی آن از سوی کمیسیون شکایات انتخاباتی شد.
او از جانب دیگر تأکید کرد که پس از این فرمان‌های غنی که جنبه کارزار انتخاباتی داشته باشد، اجرایی نخواهد شد. با این حال ارگ ریاست جمهوری گفته است که همه اتهاماتی که از سوی رییس اجرایی مطرح شده بی‌اساس است.
در یک اعلامیه ارگ ریاست جمهوری در این مورد آمده است: «آقای غنی، در حالی که نامزد ریاست جمهوری است، رییس جمهور فعلی افغانستان نیز می‌باشد و بر بنیاد قوانین نافذ کشور، به ویژه ماده شصت و چهارم قانون اساسی، صلاحیت‌های خویش را در بخش‌های اجرایی، قضایی و تقنینی اعمال می‌کند.» قرار است غنی و عبدالله دوشنبه شب 25 شهریور در یک مناظره تلویزیونی شرکت کنند .
پیش از این شماری از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری محمداشرف غنی را به سوء استفاده از اختیارات ریاست جمهوری متهم کرده بودند. اما ارگ ریاست جمهوری گفته است که این اتهام مردود است و تمامی اقدامات دولتی بر اساس قانون اساسی و دیگر قوانین صورت گرفته است.
ارگ ریاست جمهوری از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری خواسته است که همان‌گونه که رییس جمهور به عدم مداخله در امور انتخابات متعهد است، دیگر نامزدها نیز به قانون اساسی احترام کنند و مانع اجرای نشوند.
** حمایت یک نامزد انتخاباتی از فدرالیسم در افغانستان
عبدالطیف پدرام یکی از نامزد انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه ساختار حکومت در افغانستان، قبیله‌ای است ، از حکومت فدرالی در افغانستان حمایت کرد. پدرام می‌گوید که ساختار فعلی دولت نمی‌تواند عدالت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در افغانستان تامین کند.
پدرام که از سال‌ها پیش بر ایجاد حکومت فدرالی در افغانستان تاکید دارد، گفت: مشکل افغانستان بدون تشکیل حکومت فدرالی حل شدنی نیست.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری افزود: در ساختار فعلی حکومت‌داری افغانستان همه اقوام نمی توانند نقش اساسی بازی کنند بلکه در حقیقت به یک حکومت قبیله‌ای می‌ماند که تبعیض و عدم عدالت را اجرا می کند.
این بحث بیشتر پس از آن مطرح شد که جو بایدن، داوطلب نامزدی حزب دموکرات امریکا در یک مناظره انتخاباتی حزب دموکرات با رقبای خود تلویحا راه حل فدرالیسم را برای افغانستان پیشنهاد کرد .
** مساله حقوق زنان و موضع گلبدین حکمتیار
مساله حقوق زنان نیز در مباحث انتخاباتی مطرح شده و نامزدها به لزوم حراست از دستاوردهای سالهای گذشته در این زمینه تاکید می کنند . گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی و از نامزدهای انتخاباتی در گفتگو با شبکه طلوع نیوز هرچند گفت که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری به زنان سهم بیشتر از مردان خواهد داد، اما تأکید کرد که زنان نمی‌توانند رییس‌جمهور شوند.
حکمتیار در پاسخ به پرسش "نغمه" آوازخوان مشهور افغانستان که آیا او می‌تواند در دوران ریاست‌جمهوری حکمتیار در استادیوم غازی آواز بخواند گفت: "نخست بگذارید نظام اسلامی به وجود بیاید و پس از آن شما این را نخواهید گفت که در استادیوم کنسرت اجرا کنید... شاید بگویید که مرا به سنگر روان کنید".
حکمتیار که تا چند سال پیش در برابر دولت می‌جنگید، گفت که هنوز هم افغانستان در اختیار خارجی ها است. حکمتیار افزود که در جنگ‌های داخلی در افغانستان جنایت‌های جنگی صورت گرفته‌است و هنوز هم هر روز این جنایت‌ها صورت می‌گیرند. او تأکید کرد که باید یک محکمۀ با صلاحیت و مستقل این جنایت‌ها را بررسی کند، اما نه محکمۀ بین‌المللی. وی درباره انتخابات هم گفت که هرگز اعتقاد ندارد که انتخابات ریاست‌جمهوری شفاف برگزار شود و اگر تقلب صورت نگیرد، اشرف غنی بخت پیروزی را ندارد.
انتخابات ریاست جمهوری قرار است تا ۱۲ روز دیگر در ششم مهر ماه برگزار شود. کمیسیون مستقل انتخابات برای برگزاری این انتخابات اعلام آماده‌گی کامل کرده است و هم‌زمان با آن نهادهای امنیتی نیز از آمادگی برای تأمین انتخابات ششم میزان اطمینان داده‌اند.
ناظران امور افغانستان بر این باورند که رقابت اصلی انتخابات بین اشرف غنی و عبدالله است و درحالی که اصلاحات انتخاباتی پس از تنشهای انتخابات سال 93 اجرا نشده است، خطر تکرار نزاع و تنش پس از برگزاری انتخابات وجود دارد زیرا نامزدهای شکست خورده به راحتی می توانند نتیجه را به چالش بکشند.