به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، پس از حاشیه و ناامنی های فراوان در نهایت روز شنبه (۶ مهر) چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برگزار شد. مهمترین نکته ای که مورد توجه بسیاری از رسانه های جهان و تحلیلگران قرار گرفت میزان مشارکت پایین مردم این کشور بود که به نوشته رسانه ها در بهترین حالت ممکن است به ۲۵ درصد برسد.
جمعیت افغانستان حدود ۲۵ میلیون نفر و تعداد واجدین شرایط رای دهی بیشتر از ۱۳ میلیون نفر ارزیابی شده است. پیش از انتخابات کمتر از ۱۰ میلیون نفر برای رای دهی ثبت نام کرده بودند. اما گفته می شود براساس شمارش آرا در روز نخست پس از انتخابات، بعید به نظر می رسد که تعداد رای دهندگان به ۵ میلیون نفر هم نزدیک شود. خبرهای نیمه رسمی روز یکشنبه آرای شمارش شده از نیمی از صندوق های رای در این کشور را اندکی بالاتر از یک میلییون نفر اعلام کردند که بسیار کمتر از دوره قبلی انتخابات در سال ۲۰۱۴ است.
شایان ذکر است دلایل امنیتی و برخی ملاحظات انتخاباتی موجب شد تا تعداد حوزه های رای گیری نسبت به انتخابات قبل در سال ۲۰۱۴ حدود ۲۵۰۰ عدد کمتر بود. کمیسیون انتخابات افغانستان اعلام کرد احتمالا تا دو روز آینده نتیجه اولیه انتخابات اعلام می شود. نتیجه نهایی این دور از انتخابات نیز نیمه آبان ماه اعلام خواهد شد. براساس قوانین این کشور هر یک از نامزدها که موفق به کسب آرای بیش از ۵۰ درصد شرکت کنندگان شوند به عنوان رئیس جمهوی این کشور معرفی خواهند شد. در غیر اینصورت دو نفری که بیشترین آرا را کسب کنند باید در دور دوم انتخابات که حدود دوماه دیگر (نوامبر) برگزار می شود بار دیگر به رقابت بپردازند.
ناامنی مهمترین عامل بی رغبتی به انتخابات
کم رونقی صندوق های انتخاباتی و مشارکت اندک مردم در این فرایند موضوعی بود که تقریبا همه رسانه ها به آن اشاره داشتند و مجموعه ای از عوامل را در بروز آن عنوان کردند.
رسانه ها شرایط بد امنیتی، تهدیدهای طالبان و وقوع برخی حملات، بی اعتمادی به ساختار انتخابات در این کشور و مختل شدن سیستم های رایانه ای و ناامیدی به ایجاد تحولات مثبت برای آینده از سوی نامزدهای اصلی پست ریاست جمهوری را از مهم ترین دلایل بی علاقگی مردم افغانستان به مشارکت در فرایند انتخابات برشمردند.
«اشرف غنی» و «عبدالله عبدالله»، رئیس جمهوری و رئیس اجرایی دولت افغانستان در کنار ۱۶ نفر دیگر در این انتخابات نامزد شده بودند که پنج نفر این افراد پیش از آغاز رای گیری انصراف خود را اعلام کردند.
برخی گزارش ها مدعی شدند حملات زیادی از سوی طالبان به حوزه های رای گیری (حدود ۱۰ درصد از آن ها) صورت گرفت اما دولت این کشور آمار متفاوتی را ارائه کرد. رسانه ها هدف این حجم زیاد از حملات را که با تلفات اندکی همراه بود تنها برای ایجاد رعب و ترس در میان مردم ارزیابی کردند. طالبان پیش از انتخابات به مردم افغانستان هشدار داده بود که در روز انتخابات در خانه بمانند.
تارنمای شبکه خبری «الجزیره» نکته بارز انتخابات اخیر افغانستان را کاهش مشارکت مردم تا کمترین حد در طول سالیان اخیر دانست و افزود در انتخاباتی که تهدید طالبان فرایند آن را دچار اختلال کرده بود میزان مشارکت به کمتر از تمامی سه دور انتخابات قبلی این کشور رسید.
به نوشته این گزارش شمارش اولیه نیمی از ۴۹۰۰ صندوق رای نشان می دهد تعداد مشار کت کنندگان به ۱.۱ میلیون نفر هم نرسیده است. به همین دلیل پیش بینی می شود مشارکت در کل به ۲۵ درصد هم نرسد که این آمار از سال ۲۰۰۱ تاکنون بی سابقه است. این درحالی است که در سال ۲۰۱۴ حدود ۶۰ درصد مردم (۷ میلیون از ۱۲ میلییون نفر) در انتخابات مشارکت داشتند.
طبق گزارش این شبکه خبری در روز برگزاری انتخابات بیش از ۴۰۰ مورد حمله هم گزارش شد. طالبان اما آمار حملاتی را که مسئولیت آن را پذیرفت ۵۳۱ مورد اعلام کرد. این درحالی است وزارت کشور (داخله) افغانستان تعداد حملات را در کل ۶۸ مورد بیان داشت.
البته این شبکه خبری در گزارش دیگری یکی از دلایل بی رغبتی به انتخابات را شکل برگزاری آن دانست. بر اساس برخی گزارش ها، ایراد در فهرست رای دهندگان، مشکلات فنی سیستم بیومتریک و تعداد اندک کارمندان در حوزه های رای گیری به ویژه نبود نمایندگان کمیسیون انتخابات از جمله چالش های در روند برگزاری آن بیان شده است.
تارنمای خبرگزاری «رویترز» نیز کاهش مشارکت به ۲۰ درصد را مهمترین نگرانی در این دور انتخابات دانست که به واسطه تهدیدهای طالبان رخ داد. رویترز علاوه بر این کمبودهای تکنیکی همچون نقص در تجهیزات بیومتریک و دسترسی ناقص برگزار کنندگان به اسامی رای دهندگان هم یکی از دیگر مشکلات در فرایند انتخابات اعلام کرد.
گفته می شود حتی در ایالت پروان ۸ نفر از مجریان انتخابات ربوده شدند و سران قبایل و ریش سفیدان برای آزادی آن ها وارد عمل شدند. به نوشته این خبرگزاری، بسیاری از شهروندان افغانستان با توجه به تهدید حملات شبه نظامیان، این انتخابات را آزمونی مهم برای دولت مورد حمایت غربی ها در محافظت از دموکراسی در مقابل تلاش های طالبان در زمینه ناکارآمد کردن آن ارزیابی کردند.
تارنمای «عرب نیوز» هم از حضور تنها یک پنجم رای دهندگان در انتخابات خبر داد و افزود با وجود گستردگی تهدیدات، تدابیر امنیتی سخت گیرانه ای برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به کار گرفته شد تا آرامش برقرار باشد. به همین دلیل باوجودی که حملات زیادی صورت گرفت اما تلفات آن زیاد نبود.
روزنامه «نیویورک تایمز» نیز زمان برگزاری این انتخابات را در خشونتبارترین دوره ها در تاریخ افغانستان ارزیابی کرد و افزود در شرایطی که درگیری در بیشتر از ۲۰ استان از ۳۴ استان افغانستان در جریان است این هراس وجود داشت که برگزاری انتخابات باعث خونریزی شدید و غیرقابل کنترلی شود. البته حملات پرتعدادی صورت گرفت اما اقدامات نیروهای امنیتی مانع از آن شد که تلفات آن زیاد باشد. بنا بر اعلام وزارت کشور افغانستان در مجموع ۶۸ حمله صورت گرفت که در کل ۳۷ غیرنظامی و ۲ نیروی امنیتی مجروح شدند.
با این حال روزنامه نیویورک تایمز مدعی است که منابع آن در افغانستان آمار تلفات را بسیار بیشتر مخابره کرده اند که حتی فراتر از آمار روزانه جنگ ۱۸ ساله در این کشور ارزیابی می شود.
تا روز انتخابات رقابت اصلی میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله در جریان بود. این روزنامه آمریکایی یکی از دلایل بی رغبتی به انتخابات را در ساختار انتخابات و احتمال تقلب در آن به علت پیچیدگی فرایندها می داند. این تردیدها پس از برگزاری انتخابات پارلمانی گذشته بیشتر شد. طبق تحلیل فوق طالبان تنها تهدید برای این انتخابات نبود. نگرانی هایی از این حیث وجود دارد که نتایج انتخابات به گونه ای باشد که دولتی عقیم و ناتوان را در راس امور قرار دهد و این موضوع باعث طولانی تر شدن بحران سیاسی در افغانستان شود و تلاش ها برای دستیابی به توافق صلح و پایان دادن به جنگ را پیچیده تر کند.