بیوتروریسم یا «تروریسم زیستی» شامل انتشار عمدی عوامل بیولوژیک است؛ این عوامل شامل باکتری ها، ویروس ها یا سموم است که ممکن است به شکل طبیعی خود یا به شکل دستکاری شده باشند. همکاری در زمینه تروریسم زیستی از جمله مواردی است که به تازگی در بین برخی کشورها آغاز شده است.
بیوتروریسم را می توان نوعی جنگ افزار یا ابزار یا شیوه جنگی نامتعارف دانست که حتی به جنگ افزارهایی که در تعریف رایج تسلیحات نامتعارف مانند بمب های هسته ای جای دارند نیز شباهتی ندارد؛ در این شیوه، دشمن برای دستیابی به هدف خود از مجموعه ای از اقدام های برنامه ریزی شده استفاده می کند که در آنها گستره وسیعی از میکروارگانیسم ها را به عنوان عوامل بیماری زا و کشنده که بیماری و مرگ انسان ها، حیوانات و گیاهان را در پی دارد، به روش های گوناگون منتشر می کند.
در این میان، مواد غذایی نیز می توانند به عنوان حاملان میکروارگانیسم های بیماری زا و مرگبار به میزان وسیعی مورد استفاده قرار گیرند و از آن به عنوان '"بیوتروریسم غذایی" یاد می شود که راهی برای ایجاد عفونت یا مسمومیت های مزمن در زنجیره غذایی است.
البته این شیوه جنگی را نمی توان منحصر به قرن بیستم یا محصول قرن اخیر دانست بلکه جنگجویانی که هزاران سال پیش شمشیرها و تیرهای خود را به زهر آغشته می کردند یا لاشه حیوانات مرده از طاعون را درون چاه آب دشمنان می انداختند تا اهالی شهرها و قلعه های محاصره شده را به تسلیم وادارند، به نوعی به حملات بیوتروریستی دست می زدند.
مثلا در سال ۱۳۴۶ میلادی قوم تاتار توانست با پرتاب کردن اجساد مردگان ناشی از طاعون، مقاومت شهر «کافا» که اکنون «فئودیسیا» (Feodissia) نام گرفته، بشکنند.
در سال ۱۷۱۰ میلادی روسها از همین روش در حمله به سوئد استفاده کردند.
از دیگر نمونه های مختلف تهدیدهای بیوتروریسمی می توان به مرگ ۲۰ هزار از ۲۷ هزار سرباز انگلیسی در مبارزات تهاجمی در مکزیک و پرو در سال ۱۷۴۱ بر اثر مبتلا به تب زرد و جان باختن حدود هشت میلیون نفر از سال ۱۷۳۳ تا سال ۱۸۶۵ در کل جنگ های اروپا اشاره کرد.
همچنین در سال ۱۷۶۷ میلادی در مبارزات بین نیروهای فرانسوی و سرخپوستان، نیروهای انگلیسی با فریب سرخپوستان آمریکایی و تحت پوشش اقدامات صلح‌جویانه، پتوها و وسایلی را که از بیمارستان مبتلایان به آبله ارسال شده بود بین آنها توزیع کردند و در نهایت باعث اپیدمی آبله در بین سرخپوستان شدند که به مرگ بیش از ۹۰ درصد آنها منجر شد.
به این ترتیب، نیروهای فرانسوی که از طرف اروپا به این جنگ فرستاده شده بودند، بر سرخپوستان پیروز شدند. انگلیسی ها به علت واکسیناسیون از آبله مصون بودند اما سرخپوستان از این بیماری مرگبار جان سالم به در نبردند.
همچنین با شیوع بیماری جدیدی در نیجریه که اگر چه مطالعات اولیه ارتباط این بیماری با ویروس آبولا را نشان نمی داد، ۱۸ نفر از ۲۳ فرد مبتلا جان خود را از دست دادند.
علاوه بر نیجریه، گینه، لیبریا و سیرالئون از جمله کشورهایی بودند که با شیوع این بیماری متاثر از پیامدهای آن شدند که به اعلام سازمان بهداشت جهانی افزون بر ۱۰هزار و ۵۰۰ نفر به دلیل ابتلا به آن جان خود را از دست دادند و بیش از ۲۵ هزار و ۵۰۰ نفر دیگر به ویروس آن مبتلا شدند.
چندی پیش پورتال آسیای مرکزی در گزارشی نوشت که آمریکا با گسترش پایگاه‌های آزمایشگاهی و افزایش حجم تحقیقات مورد علاقه پنتاگون در زمینه بیولوژیکی، نفوذ خود را در عرصه نظامی - بیولوژیکی در آسیای مرکزی افزایش میدهد.
به گزارش این پورتال، نظارت جامع بر وضعیت بهداشتی اپیدمیولوژیک در منطقه و محتوای کار انجام شده با میکروارگانیسم‌های بیماری زا، جمع آوری مواد زیستی مرتبط در کشورهای مورد نظر، مطالعه حساسیت افراد در کشورهای مختلف به بیماری‌های مختلف و روش‌های درمان آن و آزمایش داروهای نوآورانه بر روی مردم محلی و جمعیت قومی متنوع، اهداف اصلی پنتاگون در این زمینه عنوان شده است.
بنا به گزارش پورتال آسیای مرکزی، چهار مرکز از ۹ مرکز منطقه‌ای وابسته در شهرهای نورسلطان، اُتار و اُرال قزاقستان، نوسازی آزمایشگاههای تشخیصی مستقر در تعدادی از موسسه ها از جلمه موسسه میکروب شناسی و بیماری های عفونی، بیمارستان نظامی مرکزی، موسسه تحقیقات ویروسی وزارت بهداشت و مرکز پیشگیری از گسترش بیماری‌های بسیار عفونی و مرکز دامپزشکی ازبکستان در چارچوب برنامه "کاهش تهدید مشترک" از سوی آمریکا با استقرار اتمکانات لازم بازسازی و تجهیز شده‌اند.
شاید بتوان گفت در میان چهره های سیاسی بین المللی، مرگ «یاسر عرفات» رئیس سابق تشکیلات خودگردان فلسطین بیش از همه با مقوله بیوتروریسم گره خورده است.
او در سال ۲۰۰۴ پس از شکم درد شدید، کرانه باختری را برای درمان در بیمارستان‌های فرانسه ترک کرد و در بیمارستان نظامی «پِرسی» درگذشت.
اما «سُحا عرفات» همسر سابق عرفات اصرار داشت که این دل دردهای ناگهانی، تأثیر سمی رادیواکتیو است و هشت سال پس از مرگ عرفات در سال ۲۰۱۲، پرونده‌ای در این خصوص در دادگاه «نانتر» در فرانسه باز شد.
مقامات فلسطینی نیز در زمان درگذشت عرفات، رژیم صهیونیستی را مسوول مرگ عرفات دانستند و اعلام کردند که این رژیم عرفات را با عنصر رادیواکتیو «پلوتونیوم» مسموم کرده است.
در نوامبر ۲۰۱۲ گروهی از متخصصانی از فرانسه، روسیه و سوئیس مامور شدند تا با نبش قبر عرفات و بررسی نمونه هایی از جسد وی، احتمال مرگ او را با مواد رادیواکتیو بررسی کنند.
در نهایت، یک سال بعد کارشناسان سوییسی اعلام کردند در استخوان های عرفات ۱۸ برابر بیش از حد معمول ماده رادیواکتیو پولتونیوم وجود دارد و حتی در آن قسمت از خاک پیرامون جسد نیز به همین مقدار ماده رادیواکتیو موجود بوده است.
در میان سایر چهره های فلسطینی مبارز علیه رژیم اسراییل و رهبران شیعه ای که فرضیه های تایید شده و تایید نشده ای مبنی بر مرگ آنها بر اثر ترور بیولوژیک مطرح شده، می توان به «ودیع حداد» از فرماندهان برجسته «جبهه مردمی برای آزادی فلسطین» و از مهمترین مبارزان فلسطینی در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی و «سید عبدالعزیز حکیم» رهبری سابق مجلس اعلای اسلامی عراق که در سال ۱۳۸۸ بر اثر سرطان ریه درگذشت اشاره کرد.
چنین فرضیه ای درباره «هوگو چاوز» رئیس جمهوری پیشین ونزوئلا نیز مطرح شده است.
گسترش عرصه نظامی بیولوژیکی از سوی آمریکا باعث شده که برخی دیگر کشورهای جهان نیز در چارچوب مناسبات دو جانبه، همکاری های خود در این عرصه توسعه دهند.
فرانسه و هند از جمله این کشورها هستند که به عنوان بخشی از همکاری های راهبردی در خصوص مدیریت تهدیدهای تروریسم زیستی(بیوتروریسم) با یکدیگر گفت وگو می کنند.
اواسط دسامبر سال میلادی ۲۰۱۸، هند و فرانسه ایجاد توافقی برای همکاری هسته‌ای میان این دو کشور را بررسی کردند.
«راجناس سینگ» وزیر دفاع هند چندی پیش از بیوتروریسم به عنوان تهدیدی جدی نام برده و تاکید کرد نیروهای مسلح و سرویس‌های پزشکی باید در خط مقدم مبارزه با این تهدید باشند.
به گزارش خبرگزاری خصوصی هند(IANS)، یک هیات از وزارت کشور هند به عنوان بخشی از همکاری های راهبردی و دو جانبه ضد تروریسم هند و فرانسه از روز گذشته(سه شنبه - یکم اکتبر برابر ۹ مهر) به مدت پنج روز به فرانسه آمدند.
این هیات را نمایندگانی از اداره مدیریت بحران ملی، نیروی پاسخگویی به فجایع ملی و آژانس تحقیقات ملی هند تشکیل می دهد.
نمایندگان هند در مدت زمان اقامت خود در فرانسه در نشست های دو جانبه با مدیرکل امنیت داخلی و مدیریت بحران، آتش نشانی پار یس و بخش زرهی ملی ژاندارمری شرکت می کنند.
این برنامه توسط ستاد منطقه ای دفاع و امنیت پاریس با همکاری مرکز آموزش مدنی و نظامی و مرکز آموزش برای مواد شیمیایی، بیولوژیکی، رادیولوژی و هسته ای ترتیب داده شده است.
هند و فرانسه پیشبرد توافقی مقدماتی برای ساختن یک تاسیسات انرژی هسته‌ای را که قادر به تولید ۱۰ گیگاوات انرژی برای تامین سومین اقتصاد بزرگ آسیا است را مورد بررسی قرار دادند.
بررسی این توافق با حضور "سوشما سواراج" نخست وزیر هند و "ژان ایو لودریان" وزیر امور خارجه فرانسه در دهلی نو انجام گرفت. دو طرف موافقت کردند تا در آفریقا پروژه‌هایی به ویژه در زمینه توسعه سازگاری با محیط را در چارچوب اتحاد بین‌المللی انرژی خورشیدی انجام دهند.
۱۰۷۱