به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، «شورای عالی امنیت ملی ترکیه» به ریاست «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور این کشور جهت تشکیل منطقه امن در شمال سوریه تشکیل جلسه داد. در بیانیه شورای عالی امنیت ملی ترکیه در مورد سوریه آمده است: ترکیه با احترام نهادن به تمامیت ارضی و وحدت سوریه از راهکارهای سیاسی و قانون اساسی جدید حمایت کرده و در مجامع بین‌المللی بر این موضوع تاکید کرده است.
در این بیانه به تلاش‌های ترکیه در مورد ایجاد منطقه امن در شمال سوریه اشاره شده و چنین آمده است: مساله آوارگان سوری به عنوان یک مساله انسانی مهم بررسی شده و بر این باوریم که باید هر چه زودتر، با ایجاد یک منطقه امن زمینه‌ای فراهم شود که آنان به کشورشان بازگردند و ترکیه در این زمینه برای به نمایش گذاشتن اراده ملی خود تردید نخواهد کرد. در این نشست همچنین بر تداوم مبارزه با «پ. ک.ک» در ترکیه و عراق تاکید شده است. نشست شورای امنیت ملی ترکیه نشستی تعیین کننده خواهد بود و درباره امکان انجام عملیات نظامی در منطقه شرق فرات سوریه و یا تداوم تفاهمات با آمریکا تصمیم گیری می‌شود.
پژوهشگر ایرنا با «محمد علی دستمالی» کارشناس مسائل ترکیه در باره نشست شورای عالی امنیت ملی ترکیه در مورد سوریه به گفت و گو پرداخت.
سیاست اردوغان؛ منطقه امن در شمال سوریه
دستمالی در ابتدای این مصاحبه در مورد بیانیه ترکیه اظهار داشت: متن بیانیه نشست شورای عالی امنیت ملی ترکیه نشان داد که ترکیه هنوز هم در مورد انجام یک عملیات جدی و اثرگذار در شمال سوریه٬ به جمع‌بندی نهایی نرسیده است. اما در عین حال٬ هنوز هم به دنبال آن است که در امروز و فردای سوریه٬ از نفوذ بالایی برخوردار باشد. در حال حاضر اغلب مخالفین اردوغان و حتی برخی از دوستان ایشان٬ معتقدند که آنکارا باید به سمت عادی سازی روابط خود با دمشق گام بردارد. «حسن روحانی» رئیس جمهور کشورمان و «ولادیمیرپوتین» رئیس جمهور روسیه نیز در نشست سه جانبه آنکارا٬ همین پیشنهاد را طرح کردند. اما شواهد نشان می‌دهد که ترکیه و حکومت برآمده از حزب عدالت و توسعه٬ دست کم در شرایط امروز٬ چنین قصدی ندارد و نمی خواهد خود را به دولت «بشار اسد» نزدیک کند.
این کارشناس مسایل ترکیه درمورد مواضع ترکیه نسبت به شمال سوریه بیان داشت: در موضوع طرح تهدیدات مداوم اردوغان برای حمله به شرق فرات٬ باید چند مساله مهم را در نظر داشت: اول این که اردوغان و تیم او٬ این واقعیت را لمس کرده‌اند که «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا و اعضای اصلی حلقه‌ی دیپلماسی و امنیتی او٬ درک عمیقی از مساله‌ی سوریه ندارند و می توان با تهدید و اغراق٬ بر بسیاری از تصمیمات آنها اثر گذاشت. مخصوصا پس از برکناری «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا تیم اردوغان٬ از تشتت و سردرگمی تیم ترامپ٬ آسودگی خاطر بیشتری پیدا کرد. دوم این که ترکیه مداوما تمام نهادهای اقماری «پ. ک.ک» در شمال سوریه از جمله حزب اتحاد دموکراتیک (پ. ی.د) ٬ شبه نظامیان ی. پ.گ و نیروی سوریه دموکراتیک موسوم به «قسد» را تروریست می نامد، اما واشنگتن چنین عقیده‌ای ندارد و لذا عمق این اختلاف موجب آن می‌شود که دست کم در میان‌مدت در شمال سوریه و در شرق فرات٬ شاهد وقوع یک رویداد جدی و تعیین کننده نباشیم.
نکته سوم این است که طرح و نقشه اردوغان و تیم او برای ایجاد ۱۰ شهر کوچک و چندین روستا در شمال سوریه با یک میلیون نفر جمعیت٬ طرحی است که با شرایط موجود بر روی ارض واقع٬ هیچگونه انطباقی ندارد. به عنوان مثال٬ هنوز مشخص نیست که هزینه ۲۸ میلیاد یورویی ساخت این شهرها و روستاها چگونه تامین خواهد شد. مشخص نیست با وجود مخالفت های دولت اسد٬ زیرساخت آب و برق و سوخت این شهرها و روستاها چگونه تامین خواهد شد و از این‌ها مهم‌تر با توجه به جغرافیای خشک و صحرایی آن مناطق٬ یک آواره سوری ساکن شهر زیبایی همچون استانبول ٬ چرا باید راه بیایان را در پیش بگیرد؟ بنابراین این‌ها سوالات و موضوعات مهمی هستند که سیاست‌ها و اهداف ترکیه درشرق فرات را به چالش می کشند. لذا با درنظرگرفتن این ابهامات٬ باید گفت٬ ترکیه در پرونده‌ی سوریه٬ راه دور و درازی را در پیش رو دارد و شاید بهتر است به جای اتخاذ مواضع عجولانه و هیجانی٬ صبر و بردباری بیشتری به خرج دهد.
ترکیه؛ سیاست دو گانه در قبال سوریه
دستمالی در مورد حضور ترکیه در نشست آستانه و همکاری با آمریکا در مورد سوریه گفت:همکاری همزمان ترکیه با آمریکا در یک سو و ایران و روسیه در سوی دیگر٬ یک تناقض نیست. بلکه یکی از ویژگی‌های ترکیه و آک پارتی است. در سیاست و منش عملگرایانه اردوغان و آک پارتی٬ چنین ظرفیت‌هایی وجود دارد و شواهد نشان می‌دهد که هیچ کدام از این بازیگران٬ از این وضع ناراضی نیست. نه تهران و مسکو از آنکارا می‌خواهند به تمامی از آمریکا فاصله بگیرد٬ نه واشنگتن به دنبال آن است که اردوغان٬ با تهران و مسکو خداحافظی کند و صرفا سیاست های ترامپ را همراهی کند.
ترکیه در منطقه٬ یک بازیگر پویا و دارای ویژگی های چندگانه است و با توجه به شرایط جغرافیایی و تعدد مسائل و منافع و در عین حال٬ تنوع نگرانی‌ها و پروژه‌هایش٬ می‌خواهد به طور همزمان در چندین میدان حضور داشته باشد. خیلی وقت‌ها در سیاست٬ باید تن به شرایط عینی و واقعی داد و لااقل در یک بازده‌ی زمانی محدود و موقت٬ مسیری متفاوتی را در پیش گرفت. مثلا ترکیه می بیند که روسیه در غرب فرات حاکم است و آمریکا هم در شرق فرات در چنین شرایطی٬ شاید هر کشور دیگری هم به جای ترکیه باشد٬ به همین رویه عمل خواهد کرد.
ترکیه و مساله کردها و سوریه
این کارشناس مسایل ترکیه در ادامه بیان داشت: اردوغان و حزب عدالت و توسعه در شرایط فعلی در این مورد دو نگرش و هدف اصلی دارند: ۱. در ترکیه چیزی به نام معضل کُرد وجود ندارد و آن چه که هست مشکلی بنام پ. ک.ک است. ۲.پ. ک.ک و نهادهای اقماری‌شان قابل اعتماد نیستند و نباید با آنها مذاکره کرد و باید تا مرگ آخرین عضو پ. ک.ک٬ به حمله و جنگ ادامه داد.
من تصور می‌کنم هر دو نگرش غلط است. چرا که دست کم از منظر حقوق و قانون اساسی٬ هنوز هم معضل کردها حل نشده و بر اساس نص آشکار قانون اساسی ترکیه٬ تمام شهروندان ترکیه «ترک» هستند و قومی غیر از ترک وجود ندارد. دوم این که٬ قطعا ذهنیت تندخو و شتاب‌زده‌ی سران پ. ک.ک در این سال‌ها مرتکب خطاهای استراتژیک بسیاری شده و لطمات فراوانی به کردها زده است. اما هنوز هم می‌توان مذاکره کرد و بستن راه تنفس جریان سیاسی پ. ک.ک در فضای ترکیه٬ اقدام صحیحی نیست و نمی تواند راهگشا باشد.
دستمالی در مورد نگرش ترکیه نسبت به سوریه بیان داشت:معتقدم که یک تحول بنیادین در رویکرد سران ترکیه نسبت به آینده سوریه روی نداده است. هنوزهم سران و تحلیل‌گران حزب عدالت و توسعه٬ در مورد سران سوریه٬ از الفاظی همچون قاتل و دیکتاتور استفاده می کنند و حمایت آنکارا از گروه های سیاسی و نظامی مخالف بشار اسد ادامه دارد. شاید شاهد اقدام و عملیات آشکار و جدی ترکیه برای تضعیف یا از بین بردن دولت سوریه نباشیم اما در هر حال٬ ترکیه از این وضعیت خشنود و راضی نیست و من از الان پیش‌بینی می‌کنم که هم ترکیه و هم گروه‌های مخالف سوری تحت حمایت آنکارا در آینده خواهان آن باشند که بشار اسد در انتخابات آتی ریاست جمهوری سوریه نامزد نشود تا در یک روند تدریجی٬ ترکیه به بخشی از خواسته‌هایش برسد.
وی در پایان این گفت و گو اظهار داشت:تابلوی فعلی رویکرد سیاسی ترکیه٬ نشان‌دهنده این است که اردوغان و تیم او تمایلی به عادی‌سازی روابط خود با دمشق ندارند. ممکن است در سطوح اطلاعاتی و امنیتی گفت وگوهایی صورت بگیرد اما رابطه و مذاکره در سطح بالا حتی در سطح وزارت امور خارجه نیز بعید به نظر می‌رسد. اما در عین حال٬ من تمایل دارم در پیش‌بینی خود٬ جایی هم برای این دو احتمال در نظر بگیرم: ۱.دولت اسد هم جدیدا کردهای وابسته به پ. ک.ک را تروریست نامید و ممکن است در آینده و تحت شرایطی خاص و غیبت یا تصمیم ناگهانی احتمالی آمریکا٬ زمینه‌هایی برای توافق دمشق و آنکارا علیه نهادهای اقماری پ. ک.ک به وجود بیاید. ۲.ممکن است در ادامه مسیر اصلاح قانون اساسی و کمیته ۱۵۰ نفره این پروژه٬ ترکیه به خواسته‌ی مخالفین سوری و برای کسب امتیازاتی برای تقویت آنها٬ دیدارهایی با سوریه انجام دهد.