از دهه ۶۰ قرن بیستم، دانشگاه‌ها عهده‌دار تولید دانش و پژوهش در زمینه‌های علمی و اجتماعی شدند و کارکردهای فرهنگی به وظایف آنها افزوده شد. در ایران نیز از سال ۱۳۶۷ با تشکیل معاونت فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه‌ها و شکل‌گیری ادارات کل امور فرهنگی، کار متمرکز سازمان‌یافته‌ای بر روی مشارکت دانشجویان در برنامه‌های فرهنگی آغاز و بخش عمده‌ای از فعالیت‌های دانشگاهی به این مهم اختصاص داده شد. با این وجود، ضعف دانشگاه‌ها در نگاه راهبردی و بلندمدت به حوزه فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی و به تبع آن، ضعف در بهره‌برداری صحیح از نیروی بالقوه دانشجویان برای تحقق اهداف فرهنگی، به خوبی محسوس است.
سرسنگی: یک تعریف مشترک از کار فرهنگی در دانشگاه نداریم
«مجید سرسنگی» معاون فرهنگی دانشگاه تهران با بیان اینکه معاونت فرهنگی در دانشگاه‌ها از منظر عملی اهمیت چندانی ندارد، گفت: متاسفانه به‌رغم همه شعارهایی که در سطوح مختلف داده می‌شود، معاونت‌های فرهنگی در عین اهمیت ذاتی و تاکید رهبری، از طرف افراد مسئول مورد حمایت قرار نمی‌گیرند.
وی افزود: یک تعریف مشترک از کار فرهنگی در دانشگاه نداریم و به فهم مشترکی نرسیده‌ایم. البته فرهنگ متولی ندارد و در دانشگاه هم معاونت فرهنگی، متولی همه امور فرهنگی نیست، اما افرادی که می‌خواهند بخشی را پیدا و همه تقصیرها را گردن آن بیندازند از معاونت فرهنگی مایه می گذارند. درحالی که اساتید، نهاد رهبری، تشکل ها و... بخشی از این ظرفیت فرهنگی هستند.
سرسنگی با اشاره به اینکه معاونت فرهنگی دانشگاه تهران امکانات، اختیارات و جایگاه کافی ندارد، گفت: از حدود ۱۰ دانشگاه تحقیق کردم و مشخص شد ۷ درصد بودجه تعیین شده به معاونت فرهنگی آن دانشگاه‌ها داده شده است. حتی در دانشگاهی بودجه صفر درصد هم محقق شده است.
وی ادامه داد: معاونت فرهنگی در هیچ کمیسیون و شورای مهم و اثرگذار دانشگاه حضور ندارد و نمی‌تواند نقش حائز اهمیتی بازی کند. برای همین بی انصافی است که معاون فرهنگی را مقصر همه مشکلات بدانیم.
سرسنگی با تاکید بر اینکه فرهنگ در وزارت علوم به رسمیت شناخته نشده است، گفت: برخی مدیران دانشگاه بر این باورند که فرهنگ یک مسئله عام و مربوط به جامعه است و کار دانشگاه فرهنگی نیست، بلکه آموزش و تربیت نیروی متخصص است. اما رهبری در اغلب دیدارها تاکید فرموده‌اند که باید موضوع فرهنگ در دانشگاه‌ها مورد توجه جدی قرار گیرد.
معاون فرهنگی دانشگاه تهران که با برنامه پرسشگر گفت و گو می‌کرد، افزود: به معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها می گویند به دنبال پول نباشید و فرهنگ بودجه نمی‌خواهد، اما برخی اظهارات نشان می دهد اشراف جدی به دانشگاه وجود ندارد تا نسبت دانشجویان فعال به عموم دانشجویان هر سال کم شود.
سادات نژاد: حال فرهنگی دانشگاه‌ها خوب نیست
«سید جواد سادات نژاد» عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه حال فرهنگی دانشگاه‌ها خوب نیست، گفت: روسای دانشگاه‌ها اصلی‌ترین افرادی هستند که می‌توانند از حوزه فرهنگ دفاع کنند.
وی گفت: معاونان فرهنگی از این رنج می‌برند که معاون اول نیستند و اگر پولی بماند دست آخر به آنها می دهند. از طرفی آموزش به روسا در حوزه فرهنگی بسیار مهم است و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و معاون فرهنگی باید این کار را انجام و فضا را به سمت دیگر سوق دهد.
سادات نژاد درباره جایگاه سیاست گذاری نهادهای بالادستی گفت: در اسناد بالادستی کمبود و خلاء نداریم و آیین نامه و سند و قانون به اندازه کافی وجود دارد. اما در حوزه فرهنگی اراده و اجرا در دانشگاه وجود ندارد و روسا در حوزه فرهنگ از آموزش کافی برخوردار نیستند.
وی با بیان اینکه نمی‌توان فرهنگ را با آموزش و پژوهش در دانشگاه سنجید، گفت: جنس فرهنگ و مقیاس‌های اندازه‌گیری آن با آموزش متفاوت است. باید به عناصر دانشجویی نقش داد و اگر کار را به دانشجو واگذار کنیم، به افزایش نشاط و پیشبرد بهتر امور کمک می‌کند.
سادات نژاد خاطرنشان کرد: باید در معاونت های فرهنگی از افراد کارشناس حوزه فرهنگ استفاده کنیم تا بتوانند کمک و حمایت کنند.
شریعت: بودجه فرهنگی در دانشگاه‌ها پایین است
«افشین شریعت» معاون فرهنگی دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه بودجه فرهنگی دانشگاه‌ها با یکدیگر متفاوت است، گفت: وقتی معاونت فرهنگی و دانشجویی در برخی دانشگاه‌ها تلفیق می‌شود، اتفاقات دیگری رخ می دهد؛ خوابگاه و غذا را که نمی شود تعطیل کرد و اگر این دو تلفیق شده و یک بودجه به آن بدهند، به ناچار به سمت بودجه معاونت فرهنگی می‌روند و از آن کم می کنند.
وی گفت: ممکن است یک مدیر بودجه را حفظ کند، اما برخی تعریف و تصویر دقیقی از کار فرهنگی در دانشگاه ندارند. دانشجویان باید به آینده خود امیدوار باشند. امیدآفرینی یک رویکرد فرهنگی است که نیازمند بودجه و اعتبارات است.
شریعت با تاکید بر اینکه دانشجو باید برای ورود به جامعه آماده شود، اما در عمل این گونه نیست، گفت: دانشجو برای زندگی در جامعه در همه ابعاد آماده نمی‌شود. آیا در شاخص‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، باورهای ما لحاظ شده و آیا دانشگاه مسئولیت اجتماعی در این زمینه برای خود قائل است؟
وی افزود: استاد، در شکل دادن به جایگاه دانشگاه نقش دارد. نحوه تعامل استاد با دانشگاه فضای فرهنگی را می‌سازد، اما در رتبه‌بندی‌ها تعداد مقالات استاد مهم است. نحوه ارزیابی دانشگاه‌ها و اساتید نشان دهنده آن است که این اتفاق نمی افتد و هنوز در بسیاری دانشگاه‌ها این دغدغه وجود دارد که آیامعاونت فرهنگی لازم است یا خیر؟