سالیان درازی است که قم درزمینهٔ پرورش دام و طیور و محصولات وابسته به آن همچون تخم‌مرغ، جایگاه ویژه‌ای دارد و علاوه بر تأمین نیاز استان، حجم قابل‌توجهی از این محصول را به سایر نقاط کشور صادر می‌کند.
حفظ و ارتقا این جایگاه نیازمند داشتن برنامه‌ریزی بلندمدت و حمایت از فعالان این حوزه است، که در همین رابطه خبرنگار ایرنا، نظر شماری از مسئولان و متولیان بخش کشاورزی و دام‌پروری استان را جویا شد.
تشکل‌های مرغ تخم‌گذار قم باید تقویت شوند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی قم در این رابطه گفت: تشکل‌های تولیدکننده مرغ و تخم‌مرغ درقم بسیار قوی و پیشرو می‌باشند که برای توسعه صنعت تخم‌مرغ استان باید بیش‌ازپیش تقویت شوند.
عباس پور میدانی افزود: تخم‌مرغ به‌عنوان یک غذای کامل، شاخصی برای ارزیابی ارزش پروتئینی سایر مواد غذایی است.
وی بیان داشت: متأسفانه سرانه مصرف تخم‌مرغ درقم و همچنین کل کشور معادل نیمی از مصرف این محصول در کشورهای توسعه‌یافته است.
وی بابیان اینکه فرهنگ مصرف تخم‌مرغ هنوز به آن حد نرسیده که به سرانه موردنظر و مطلوب برسیم گفت: چربی و کلسترول موجود در تخم‌مرغ کاملا شفابخش است و هیچ ضرری برای مصرف‌کننده ندارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی قم همچنین اهمیت رصد حلقه زنجیره تولید تخم‌مرغ از تأمین جوجه و نهاده‌های موردنظر تا زنجیره فرآوری و حلقه مصرف را مورد تاکید قرارداد، و گفت: تقویت تشکل‌ها در این زمینه بسیار مهم است و انتظار داریم، تشکل‌های استان فعالیت بیشتری داشته باشند.
وی اظهار داشت: این استان در موضوع مرغ تخم‌گذار و همچنین مرغ نیمچه یا پولت رتبه خوبی را در کشور دارد، و بیشتر مواقع تک‌رقمی است.
وی ادامه داد: این نشان‌دهنده پتانسیل تخم‌مرغ در استان است و باید از این ظرفیت استفاده کنیم.
وی همچنین با اشاره به اینکه برای فرهنگ‌سازی مصرف تخم‌مرغ برنامه‌هایی را در مدارس تصویب کردیم آن را بخشی از سیاست‌های ترویجی سازمان متبوع خود عنوان کرد و افزود: باید روزبه‌روز شاهد افزایش سرانه مصرف تخم‌مرغ در استان باشیم.
این مسئول همچنین با اشاره به موضوع تامین نهاده‌ها، انبارها و سیستم ترانزیتی لازم افزود: اصلاح ساختار مرغداری‌های قم به لحاظ بهداشتی و مصرف انرژی نیز ازجمله تدابیر و سیاست‌های پیش‌بینی‌شده‌است.
وی اضافه کرد: همکاری خوبی بین دستگاه‌های اجرایی مانند جهاد کشاورزی، دامپزشکی، مرکز بهداشت با تولیدکنندگان تخم‌مرغ در استان وجود دارد و این ساختار در حال اصلاح است، تا مشکل‌هایی مانند بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را نداشته باشیم.
رئیس جهاد کشاورزی قم همچنین موضوع تنظیم بازار تخم‌مرغ را نیز موردتوجه قرارداد، و بیان کرد: برنامه‌های ترویجی و تشویقی خوبی را با همکاری صداوسیما، آموزش‌وپرورش و مرکز بهداشت پیاده خواهیم کرد، تا با ارتقای سرانه مصرف تخم‌مرغ به پایداری این محصول راهبردی کمک کنیم، و موضوع‌های محیط زیستی، بهداشتی و صادراتی مربوط به این محصول را نیز ازنظر کمی و کیفی ارتقاء دهیم.
روزانه ۲۰۰ تن تخم‌مرغ در قم تولید می‌شود
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی قم نیز گفت: روزانه ۲۰۰ تن تخم‌مرغ در قم تولید می‌شود که پنج برابر نیاز استان است.
علی‌اصغر همت بیان کرد: میزان مصرف روزانه تخم‌مرغ در قم حدود ۴۰ تن است و بقیه تخم‌مرغ‌های تولیدشده در مرغداری‌های استان به سایر مناطق کشور صادر می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد واحدهای پرورش پولت و حدود ۶۰ درصد واحدهای تخم‌گذار با ظرفیت بیش از پنج میلیون و دویست قطعه در قم فعال است.
وی ادامه داد: خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته از ابتدای سال جاری تاکنون هیچ‌گونه گزارشی مبنی بر ابتلای واحدهای صنعتی به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در استان اعلام‌نشده است.
همت گفت: پس از خسارت سنگین واردشده به مرغداران قمی در سال ۹۶ و معدوم شدن بیش از ۸۵ درصد واحدهای پرورش پولت و تخم‌گذار استان در اثر بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، مقرر شد همه واحدهای پرورش پولت و تخم‌گذار به‌منظور صدور مجوز فعالیت نسبت به اصلاح ساختار فنی و اعمال شرایط و ضوابط بهداشتی اقدام کنند که نتیجه آن گزارش نشدن انتشار این ویروس در سال ۹۷ و همچنین مدت سپری‌شده از سال جاری است.
وی بیان کرد: صنعت طیور به‌خصوص در بخش مرغ تخم‌گذار یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی قم است که حمایت مسئولان استان از آن می‌تواند سطح کمی و کیفی محصولات مرتبط با این صنعت را ارتقا و بازارهای جدیدی صادراتی را در مقابل آن قرار دهد.
جمعیت مرغ تخم‌گذار قم ۲.۵ برابر رشد کرد
مدیرکل دامپزشکی قم در این رابطه گفت: بالغ‌بر پنج میلیون قطعه مرغ تخم‌گذار درقم وجود دارد، که این تعداد نسبت به سال گذشته ۲.۵ برابر ظرفیت تولید استان افزایش پیداکرده است.
مهدی رفیعی بابیان اینکه هماهنگی‌های بسیار خوبی در خصوص رعایت اصول بهداشتی امنیتی در مرغداری‌های قم صورت گرفته است، یادآور شد: پس از شیوع آنفلوانزای فوق حاد پرندگان درسال ۹۶ که به معدوم‌سازی چند میلیون قطعه مرغ پولت منجر شد، سال گذشته موردی از این بیماری مهلک نداشتیم و در سال جاری نیز مشکلی وجود ندارد، و شرایط تولید تخم‌مرغ بسیار مناسب است.
وی با اشاره به انجام اقدام‌هایی از قبیل واکسیناسیون، پایش و مراقبت، ساماندهی کود، آموزش مرغداران و ارتقاء امنیت زیستی در استان گفت: امیدواریم با تعاملی که مرغداران استان با مسئولان دارند امسال بدون آنفلوانزا سپری شود.
رفیعی همچنین با اشاره به زیرساخت‌های مناسبی که در خصوص تکمیل زنجیره تولید و عرضه تخم‌مرغ صورت گرفته بیان کرد: چهار مرکز بسته‌بندی تخم‌مرغ درقم وجود دارد، و تمام تخم‌مرغ‌های تولیدی در مرغداری‌ها باید با گواهینامه حمل، و همچنین مجوز دامپزشکی عرضه شوند.
وی ادامه داد: در خصوص زنجیره مصرف نیز نظارت‌های مختلفی در استان در حال انجام است، و سال قبل در مورد ساماندهی برچسب‌های تخم‌مرغ نیز طرح جدیدی را آغاز کردیم.
وی افزود: بر این اساس، تمام مرغداری‌های تخم‌گذار برچسب‌هایی که روی کارتن‌های خود ثبت می‌کنند با استانداردهای دامپزشکی اصلاح می‌شود.
مدیرکل دامپزشکی قم در پاسخ به سئوالی در رابطه با تولید تخم‌مرغ پاستوریزه گفت: تخم‌مرغ‌های پاستوریزه تخم‌مرغ‌هایی هستند که در فرآیند فرآوری، در مراکز دارای پروانه برای از بین رفتن عوامل عفونی و بیماری‌زای موجود تحت درجه حرارتی خاصی قرار می‌گیرند.
وی افزود: معمولا تخم‌مرغ‌های نوک زده و شکسته و یا تخم‌مرغ‌هایی که آلودگی کود دارند، پاستوریزه می‌شوند.
وی افزود: تخم‌مرغ پاستوریزه به‌صورت مایه عرضه می‌شود، و در صنعت تخم‌مرغ در کنار تخم‌مرغ پاستوریزه، پودر تخم‌مرغ نیز وجود دارد که برای صنایع غذایی ضروری است.
رفیعی گفت: صنایع غذایی ملزم هستند، تخم‌مرغ را فقط به‌صورت مایع و دربسته بندی‌های مشخص تهیه و استفاده کنند.
این مسئول بابیان اینکه در قم هیچ مرکز تهیه تخم‌مرغ مایع وجود ندارد، گفت: دو مرکز تهیه تخم‌مرغ مایع با همکاری اتحادیه‌های مربوطه در تهران شناسایی‌شده و تخم‌مرغ‌های صنعتی موجود در مرغداری‌های استان برای فرآوری با خودروی سردخانه دار به دو مرکز یادشده انتقال می‌یابد.
مدیرکل دامپزشکی قم تأکید کرد: عرضه هر نوع تخم‌مرغ شکسته و نوک زده در مراکز عرضه تخم‌مرغ استان ممنوع است.
۷۰ درصد تخم‌مرغ تولیدی در قم صادر می‌شود
مدیرعامل شرکت تعاونی مرغداران قم نیز گفت: صنعت تخم‌مرغ قم سهمی مهمی در رونق تولید دارد و بیش از ۷۰ درصد تخم‌مرغ تولیدی قم به سایر استان‌ها و همچنین کشورهای عراق، افغانستان، عمان و قطر صادر می‌شود.
حمیدرضا اسماعیلی با اشاره به این که شرکت تعاونی مرغداران قم ۱۸۰ عضو فعال دارد، بیان داشت: شرکت تعاونی مرغ تخم‌گذار یکی از این تشکل‌هاست که بیش از ۸۰ درصد مرغداران عضو آن می‌باشند.
وی شرکت تعاونی مرغ گوشتی که به‌صورت تخصصی موضوع مرغ گوشتی را پیگیری می‌نماید را دومین تشکل طیور استان دانست و گفت: شرکت تعاونی بخش سلفچگان نیز که تعدادی از مرغداران عضو آن هستند و زیرمجموعه جهاد کشاورزی و تعاون روستایی فعالیت می‌کند، دیگر تشکل مرغداری قم به شمار می‌آید.
وی همچنین در پاسخ به سؤالی در مورد عمده‌ترین مشکل‌ها و موانع مرغداران استان، کمبود نهاده به‌ویژه ذرت را ازجمله آن ذکر کرد و افزود: خوشبختانه با پیگیری‌های انجام‌شده توسط شرکت پشتیبانی امور دام و همچنین سازمان جهاد کشاورزی این مشکل در حال برطرف شدن است.
وی یادآور شد: نهاده‌های موردنیاز مرغداری‌های قم به‌طور عمده از کشورهای برزیل، اوکراین و روسیه وارد می‌شود، که مساله تحریم‌ها، واردات از برزیل را که باکیفیت‌ترین ذرت را تولید می‌کند، با مشکل مواجه نموده است.
اسماعیلی سرمایه در گردش و قیمت تمام‌شده را نیز از دیگر مشکل‌های مرغداران استان دانست.
وی با اشاره به ارزش غذایی بالای تخم‌مرغ و ضرورت قرار گرفتن آن در سبد غذایی خانوارها بیان کرد: بالا رفتن سرانه مصرف و همچنین افزایش صادرات تخم‌مرغ نقش مهمی در متعادل شدن تولید این محصول دارد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اقدام‌های حمایتی از مرغداران استان گفت: تامین نهاده‌های باکیفیت، ریزمغذی‌ها و افزودنی‌ها بخشی از کارهایی است که در جهت حمایت از مرغداران استان انجام می‌شود.
وی همچنین خرید تخم‌مرغ از تولیدکنندگان باهدف کوتاه کردن دست دلالان را از دیگر فعالیت‌ها برای حمایت از تشکل‌های مذکور دانست و افزود: بازگشت سرمایه در صنعت تخم‌مرغ موضوع مهمی است، ازاین‌رو کلیه تولیدکنندگان تخم‌مرغ در قم بلافاصله پس از عرضه محصول خود مبلغ آن را دریافت می‌کنند تا به تولید ادامه دهند.
حدود ۶۰۰ واحد مرغداری در استان قم وجود دارد که از این تعداد ۳۱۱ واحد مرغداری گوشتی به ظرفیت پنج میلیون و ۷۰۰ هزار قطعه و ۱۷۴ واحد مرغداری تخم‌گذار به ظرفیت هشت میلیون و ۷۰۰ هزار قطعه است.
قم چهارمین استان کشور ازنظر تراکم مرغداری‌های فعال است؛ این استان رشد قابل‌توجهی در صنعت طیور دارد و به‌طور میانگین هشت درصد نیاز تخم‌مرغ و سه درصد نیاز مرغ گوشتی کشور را تأمین می‌کند.
هرساله در قم حدود ۷۰ هزار تن تخم‌مرغ و ۴۰ هزار تن گوشت مرغ تولید می‌شود که حجم بالایی از آن به سایر استان‌های کشور صادر می‌شود.
میزان متوسط تولید بخش کشاورزی استان قم در سال برابر ۷۴۶ هزار تن شامل ۴۲۵ هزار تن محصولات زراعی و باغی، یک هزار و ۵۰۰ تن آبزیان و ۳۲۰ هزار تن محصولات دامی است.