محمد مهدی گویا روز یکشنبه در نشست خبری هفته اطلاع رسانی مصرف صحیح آنتی بیوتیک افزود: عوامل مختلفی در افزایش مقاومت میکروبی نسبت به آنتی بیوتیک تاثیرگذار است که مصرف خودسرانه دارو، تجویز بی مورد دارو توسط برخی پزشکان، ارایه بی مورد و بدون نسخه آنتی بیوتیک در داروخانه ها و استفاده از این دارو در دام ها از جمله گوشت و مرغ و برخی موادغذایی دیگر از جمله مهم ترین علل این مساله است.
وی اضافه کرد: هیچ کشوری نمی تواند جلوی مقاومت میکروبی نسبت به آنتی بیوتیک را بگیرد اما در کشور از سال گذشته برنامه کشوری کنترل مقاومت میکروبی را آغاز کرده ایم که اساس آن آموزش به مردم و پزشکان و افزایش دانش مردم نسبت به عوارض جبران ناپذیر مصرف نابجای آنتی بیوتیک ها توسط مردم و پزشکان است و برای این کار روش های پیشگیرانه و کنترل عفونت را گسترش می دهیم که مهم ترین روش شست‌وشوی دست ها است.
گویا گفت: علاوه بر آن آنتی بیوتیک را طبقه بندی کرده ایم و برخی باید فقط توسط عده ای خاص از پزشکان تجویز شود. شناسایی علایم مصرف بی رویه داروهای ضدمیکروبی، پایش مقاومت میکروبی در کشور، پایش مصرف داروهای ضدمیکروبی، ترویج استفاده مناسب از این داروها، استانداردسازی تست های تشخیص ثبت موارد ابتلا به عفونت های ناشی از مقاومت به آنتی بیوتیک و جلوگیری از همگرایی بیماری های عفونی در کشور از دیگر موارد این برنامه است.
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا، درباره میزان مصرف نابجای آنتی بیوتیک در کشور گفت: هیچ تحقیق آماری دقیقی در این زمینه وجود ندارد و بعید می دانم کسی جواب سوال شما را بداند. در مورد میزان مصرف آنتی بیوتیک در دام ها نیز در وزارت بهداشت اطلاعاتی نداریم و سازمان دامپزشکی می تواند در این مورد اظهار نظر کند.
بیماری‌های آمیزشی مقاوم به درمان روبه افزایش است
رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت گفت: شیوع بیماری آمیزشی مقاوم به درمان مانند سوزاک در کشور رو به افزایش است و جای نگرانی دارد.
گویا اضافه کرد: مهم ترین مساله و نگرانی که در مورد مصرف آنتی بیوتیک داریم این است که موارد بیماری های آمیزشی مقاوم به درمان در کشور به شدت رو به افزایش است و بسیاری از بیماران مبتلا به این نوع بیماری ها مانند بیماری سوزاک، خوددرمانی می کنند و مصرف بی رویه آنتی بیوتیک در بین این بیماران بسیار زیاد است و معمولا زمانی به پزشک اورولوژی، زنان یا عفونی مراجعه می کنند که دیر شده است.
آنفلوآنزا؛ امسال شدیدتر از سال های گذشته
وی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت آنفلوآنزا در ایران گفت: این بیماری امسال بسیار زودتر از سال های پیش و شدیدتر از سال های گذشته شروع شده است و مصرف بی رویه آنتی بیوتیک در مورد این بیماری نیز نگران کننده است.
گویا اضافه کرد: ویروس آنفلوآنزا بسیار توانا و پیچیده است و به خوبی می تواند در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاوم شود.
در دنیا فقط سه دارو علیه آنفلوآنزا وجود دارد که دو داروی آن بسیار کمیاب است و یک دارو که تامی فلو است بیشتر برای درمان این بیماران استفاده می شود که در کشور ما نیز تا هفته گذشته به علت تحریم با کمبود این دارو مواجه بوده ایم اما اکنون این کمبود برطرف شده و در کشور وجود دارد.
رئیس مرکز مدیریت بیماری واگیر وزارت بهداشت اضافه کرد: داروی تامی فلو فقط برای زمان بستری و وضعیت شدید این بیماری کاربرد دارد و در بقیه موارد مصرف آن ضروری نیست.
گویا گفت: کشف آنتی بیوتیک تحول بزرگی در دانش پزشکی بود. با استفاده از آن بسیاری از بیماری های مرگبار کنترل شدند و از خیلی همه گیری ها در جهان جلوگیری شد اما مصرف بی رویه و نابجای آنتی بیوتیک و خطای مردم و پزشکان کم کم ارزش های این کشف بزرگ را کمرنگ می کند و اثربخشی آن رو به کاهش است. برای پیشگیری از گسترش بیماری های عفونی و واگیر و کاهش مقاومت دارویی باید مراکز درمانی از انتقال بیماری از بیمار به بیمار، از بیمار به پزشک و ملاقات کننده و برعکس جلوگیری کنند.
مقاومت سالمونلا به آنتی بیوتیک
وی افزود: میکروارگانیسم هایی پیدا شده است که نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم هستند، عفونت سالمونلا و بیماری تیفوئید یک نمونه آن است و اکنون هیچ یک از انواع آنتی بیوتیک ها به این عفونت جواب نمی دهند، در پاکستان همه گیری تیفوئید جان هزاران نفر را گرفته است و این عفونت دیگر به سادگی قابل کنترل نیست.
رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت گفت: بسیاری از آنتی بیوتیک ها دیگر روی بیماری های آمیزشی مثل سوزاک جواب نمی دهند. بر اساس راهنماهای درمان در تمام دنیا اکنون برای درمان سوزاک از دو آنتی بیوتیک استفاده می شود و این نشان دهنده مقاومت این عفونت نسبت به آنتی بیوتیک هاست.
وی درباره استفاده از آنتی بیوتیک در دام ها نیز گفت: در این مورد سازمان دامپزشکی مسئولیت دارد و می دانم که آنان نیز به اندازه وزارت بهداشت در این زمینه نگران و حساس هستند و جلسات مشترک همفکری بین کارشناسان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی به طور مداوم برگزار می شود.
مینو محرز، عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری های عفونی نیز در این نشست گفت: یکی از علل مهم افزایش مقاومت دارویی نسبت به آنتی بیوتیک ها، توزیع بدون نسخه این دارو در داروخانه هاست، به راحتی در داروخانه ها این داروها بدون نسخه در اختیار مردم قرار می گیرد و هیچ نظارتی نسبت به این تخلف وجود ندارد. امیدوارم به الکترونیکی شدن نسخه پزشکان این مشکل بر طرف شود. آموزش درباره مصرف درست آنتی بیوتیک باید از مدارس و دانش آموزان شروع شود و امیدواریم آموزش وپرورش اصول تدوین شده مصرف درست دارو را به دانش آموزان آموزش دهند.
وی گفت: پزشکان نیز باید در این زمینه آموزش ببینند. مساله مهم دیگر وجود آنتی بیوتیک در بسیاری از غذاهاست که مصرف بی رویه دارند و غیر مستقیم موجب مقاومت دارویی می شوند.
محرز افزود: میزان مقاومت میکروبی نسبت به آنتی بیوتیک در مورد برخی بیماری های عفونتی در ایران ۱۶ برابر بیشتر شده است و این یعنی خطری که سلامت نسل آینده کشورمان را تهدید می کند. یکی از راه های آن آموزش زنان خانه دار است. در غیر این صورت میلیاردها تومان هزینه به مردم و نظام سلامت کشور تحمیل می شود.
عفونت دستگاه تنفسی؛ شایعترین عفونت میکروبی
مسعود مردانی، متخصص عفونی و عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری های عفونی نیز گفت: شایعترین عفونت میکروبی در دنیا و در کشور ما عفونت های دستگاه فوقانی تنفسی و بیماری هایی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزاست که درمان آن هیچ نیازی به آنتی بیوتیک ندارد اما به وفور مردم برای درمان این بیماری ها به صورت خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف می کنند و حتی در مراجعه به پزشک نیز اصرار می کنند حتما آنتی بیوتیک تجویز کنند. مصرف آنتی بیوتیک هیچ اثری در درمان این بیماری ها ندارد و فقط موجب مقاومت میکروبی می شود.
وی ادامه داد: تنها راه مقابله با آنفلوانزا تزریق واکسن است و افراد در معرض خطر شامل کودکان ۶ ماه تا ۶ سال، سالمندان بالای ۶۵ سال، زنان باردار، بیماران قلبی و بیماران مبتلا به دیابت باید این واکسن را تزریق کنند و شایعاتی که علیه این واکسن در فضای مجازی منتشر شده از جمله اینکه این واکسن موجب سندروم گیلن باره می شود کاملا بی اساس است و برعکس ابتلا به آنفلوآنزا احتمال بزور این سندروم را به وجود می آورد و متاسفانه یک نفر در رسانه ها مطالب نادرستی درباره واکسن آنفلوآنزا مطرح می کند که نمی دانم چرا مسئولان با او برخورد نمی کنند.
مردانی گفت: ۴۳ درصد مردم آنتی بیوتیک را بدون نسخه پزشک دریافت می کنند، باید جلوی توزیع این دارو بدون نسحه در داروخانه ها گرفته شود. اکثر پزشکان هم گایدلاین تجویز آنتی بیوتیک را رعایت نمی کنند، به خصوص پزشکان عمومی و باید آموزش های لازم از جمله اصول ۱۰ گانه تجویز آنتی بیوتیک که نشان می دهد در چه مواردی باید آنتی بیوتیک تجویز شود و در چه مواردی آنتی بیوتیک باید تجویز شود و کجاها نباید به آنان آموزش داده شود.
وی ادامه داد: در چهار سال گذشته میزان مصرف آنتی بیوتیک در دنیا دو برابر شده است و میزان شیوع سوزاک مقاوم به درمان ۷۶ درصد بیشتر شده است. در گذشته بیشتر موارد عفونت HIV ناشی از سرنگ آلوده بود اما امروز اکثر موارد آن ناشی از رابطه جنسی است.