کتاب وسیله ای ارزشمند و گرانبها که دانش بشری به مدد آن از تباه شدن مصون مانده و هر آنچه که بشر امروز در زندگی خود به آن نیاز دارد را برایش به نمایش می گذارد.
کتاب محصول تجربه‌های بشری و آموختههای دراز مدت انسانست که در انتقال دانشها به مراتب بهتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی عمل می کند.
کتاب همان یار قدیمی و مهربانی که گویا ورود ابزارهای جدید چون تلفن همراه، اینترنت، انواع کنسول های بازی و سرگرم کننده و سایر تجهیزات و ادوات ارتباطی و رسانه ای سبب دور شدن افراد به ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان امروزی از این منبع بزرگ علمی شده است.
متاسفانه حال و روز کتاب و کتابخوانی در ایران چندان خوب نیست و مشکلات مربوط به این حوزه چون گرانی کاغذ و هزینه های چاپ، ضعف محتوا و افت کیفیت آثار، کوچک شدن سبد خانوارها، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در کنار نبود سیاست‌گذاری های منسجم و مشخص در این زمینه از جمله
عواملیست که باعث کمرنگ شدن و افول حوزه کتاب و کتابخوانی در کشور شده است.
بر اساس آخرین آمار ارائه شده در حوزه مطالعه کتاب غیر درسی افراد ١٥ساله و بیش‌تر در ماه به طور متوسط ٧ ساعت و ٤١ دقیقه بوده است که از این میزان، سرانه مطالعه قرآن و ادعیه ٣ساعت و ٧ دقیقه و سرانه سایر کتب غیر درسی ٤ ساعت و ٣٤ دقیقه بوده است.
هر فرد ١٥ساله و بیش‌تر در ماه به طور متوسط ١ ساعت و ٢٦ دقیقه مطالعه روزنامه داشته که ٦٩ درصد روزنامه چاپی و ٥٨ درصد روزنامه الکترونیکی مطالعه کرده اند.
این روند نشانگر آن است که باید راهکارهای کاربردی و اساسی در این زمینه تدارک دیده شود.
بر اساس سند چشم‌اندازی که سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی را مشخص می‌کند، اعضای کتابخانههای عمومی ایران باید تا سال ۱۴۰۴ به ۲۰ میلیون نفر رسیده باشند که این امر نیاز به یک برنامه منسجم در کنار افزایش مراکز کتابخوانی و تخصیص بودجه های مرتبط به این بخش دارد.
توجه به ارائه مطالب بر اساس سلیقه مخاطبین در گروه های سنی مختلف در کنار ارائه مطالب به زبان ساده و روان از عوامل مهم در جذب افراد به مطالعه کتاب خواهد بود.
نقش و جایگاه کتاب در میان مردم سیستان و بلوچستان
با توجه به اینکه استان سیستان و بلوچستان به ویژه شهر زاهدان به عنوان مرکز علمی دانشگاهی در کشور شناخته می شود جایگاه مطالعه در بین این مردم بسیار مهم است.
مطالعه کتاب در این استان از ایام کهن مورد توجه بوده و از جمله کتاب هایی که در این منطقه مورد علاقه اکثریت مردم است کتاب هایی ادبی به ویژه با محتویات حماسی چون شاهنامه است.
کتاب هایی ارزشمندی که محافل گرم خانوادگی میعادگاه قصه گویی و شعر خوانی بزرگان خانواده بوده است.
متاسفانه امروزه فضای مجازی و تمایل و علاقه افراد به ویژه نسل جوان به این حوزه علاوه بر ایجاد مشکلات بسیار جسمی و روحی باعث کاهش میزان مطالعه شده است.
۳۷۰ ویژه برنامه فرهنگی در کتابخانه های سیستان و بلوچستان
مدیرکل کتابخانههای عمومی سیستان و بلوچستان گفت: ۳۷۰ ویژه برنامه فرهنگی در بیست و هفتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی( از ۲۴ آبان تا یکم آذر)در کتابخانههای عمومی این استان برگزار خواهد شد.
حامد زارعی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: برگزاری دوره آموزشی، برپایی نمایشگاه‌های کتاب و ۱۲ نشست نمایش‌نامه‌خوانی، اهدای کتب کمک درسی به دانش‌آموزان حاشیه شهر و نامگذاری تعدادی از خیابان‌ها و میادین شهر در هفته کتاب از جمله مهمترین برنامه‌های هفته کتاب در سیستان و بلوچستان است.
وی گفت: هم‌اینک ۶۲ کتابخانه نهادی و ۱۵ کتابخانه مشارکتی در سیستان و بلوچستان برای استفاده علاقمندان کتاب موجود است.
مدیرکل کتابخانههای عمومی سیستان و بلوچستان گفت:۲۲ هزار و ۳۲۶ نفر از مردم این استان در نهمین جشنواره کتابخوانی رضوی شرکت کردند که در مقایسه با ۱۳ هزار نفر سال گذشته رشد ۲ برابری را نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه بسیاری از روستاهای سیستان و بلوچستان فاقد کتابخانه هستند بیان کرد: ۲۰ ایستگاه مطالعه در مکان‌های پر رفت و آمد استان مستقرشده است تا به گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی کمک شود.
زارعی سرانه مطالعه کتاب را در سیستان و بلوچستان بر اساس بررسی‌های انجام شده ۱۱ دقیقه ذکر کرد و اظهار داشت: ۶۶۰ هزار نسخه کتاب در کتابخانههای استان موجود است و ۳۱ هزار و ۶۷۵ نفر عضو این کتابخانه‌ها هستند.
وی بیان کرد:۳۰ عنوان کتاب با بیش‌از هزار و ۶۰۰ نسخه کتاب از مولفان بومی سیستان و بلوچستان در کتابخانههای استان برای استفاده علاقمندان وجود دارد.
مدیرکل کتابخانههای عمومی سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به سرانه پایین مطالعه در این استان ضروری است علاوه بر فرهنگ‌سازی از ظرفیت‌های قانونی برای کتاب محور قراردادن دستگاه‌های اجرایی در مناسبت‌های خود بهره‌گرفت.
برنامه های متنوع کتاب و کتابخوانی در سیستان و بلوچستان
مدیرکل فرهنگ وارشاداسلامی استان گفت:همزمان با آغازهفته کتاب وکتاب خوانی درشهرستان زاهدان برگزاری نمایشگاه کتاب، اهداء کتاب به موسسات ومراکز و انجمن ها، برگزاری نشست های نقد کتاب، تجلیل از خادمین کتاب و کتابخوانی، رونمایی از تازه های نشر استان سیستان و بلوچستان،
برگزاری کارگاه نقاشی ویژه مدارس ابتدایی با موضوع کتاب و کتابخوانی، نشست با ناشران، مولفان و نویسندگان وتقدیر از اهل قلم، تجلیل از مفاخر فرهنگی فعال در حوزه کتاب، بازدید از کتابفروشی های سطح شهر، بازدید از دفاتر انتشاراتی و بازدید از چاپخانه های فعال حوزه کتاب را خواهیم داشت.
حسین مسگرانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ادامه داد: دیدار با اهل قلم، رونمایی از کتابهای نویسندگان شهرستان، رونمایی از کتابهای نویسندگان شهرستان شهرستان فنوج، بازدید از کتابخانه روستای جموک قصرقند، تجلیل از برگزیدگان روستا های دوستدار کتاب ایرانشهر، فعال سازی و راه اندازی
کتابخانه سیار ویژه هفته کتاب در شهرستان ایرانشهر، اجرای ویژه برنامه یار مهربان و راه اندازی کتابخانه بازدرشهرستان خاش ازدیگر برنامه ها قابل اجرا دراین هفته می باشد.
وی افزود: آیین تجلیل از کتابداران کتابخانه های عمومی روستایی و دوستداران کتاب درشهرستان سیب وسوران، همایش بررسی افت نرخ مطالعه درشهرستان کنارک ، تجلیل از دکتر جهاندیده نویسنده فرهنگ بلوچی – فارسی درشهرستان چابهار، آیین افتتاح نمایشگاه کتاب (برگزاری مراسم جشن کتاب و
تجلیل از خادمین کتاب و کتابخوانی)در شهرستان هیرمند، مسابقات دل نوشته از زندگی شهید میر حسینی با عنوان موج هامون،در شهرستان زهک از دیگر برنامه هایی است که می تواند درترویج فرهنگ کتاب وکتاب خوانی موثر واقع شود.
مسگرانی با اشاره به تقدیر از نویسندگان شهرستان و رونمایی از کتاب شهرستان میرجاوه، برگزاری نمایشگاه کتاب سیستان شناسی درشهرستان زابل، تجلیل از کتابداران و کتابخوانان برتر درشهرستان سرباز، اهداء کتب به ادارت و سازمانها و مدارس سطح شهرستان نیمروزخاطرنشان کرد:امیدواریم با
حمایت سازمان های فرهنگی وهنری دربزرگداشت هفته کتاب وکتاب خوانی برنامه های تاثیر گذاری را درسطح استان به جامعه ارائه شود.
۷۴ عنوان کتاب در سیستان و بلوچستان به چاپ رسیده است
معاون فرهنگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان گفت: ۷۴ عنوان کتاب از ابتدای امسال تا کنون در این استان به چاپ رسیده که ۱۰ مورد ترجمه و ۶۴ عنوان تالیف مولفان بوده است.
مرتضی سلطانی‌نژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بیست و هفتمین هفته کتاب امسال از ۲۳ تا ۳۰ آبان همزمان با سراسر کشور با شعار«حال خوش خواندن» در سیستان و بلوچستان برگزار می‌شود.
وی گفت: در هفته کتاب امسال سه نمایشگاه در شهرستان‌های چابهار، ایرانشهر و زابل برگزار می‌شود که انتشارات داریوش در تهران اقدامات اولیه را انجام داده و مجوز بازگشایی این نمایشگاه‌ها از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان صادر شده است.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان افزود: در زاهدان نیز کتاب‌ها به مناسبت این هفته در چند کتابفروشی با تخفیف ۲۰ تا ۳۰ درصدی بفروش می‌رسند.
وی بیان کرد: همچنین یک جشن محوری به مناسبت هفته کتاب برگزار خواهد شد که از فعالان عرصه کتاب، انتشاراتی‌ها، نویسندگان و کسانی که در این عرصه فعالیت کرده باشند به طور ویژه تقدیر می‌شود.
سلطانی‌نژاد با اشاره به اینکه برنامه‌های هفته کتاب در سراسر سیستان و بلوچستان برگزار می‌شود، گفت: ۴۸ ناشر در این استان داریم که سال گذشته نیز ۲ مورد متقاضی داشتیم و مجوز برای آنها نیز صادر شده است.
وی اظهار داشت: خرید حمایتی به دلیل حمایت از ناشران و نویسندگان استانی انجام می‌دهیم که این امر چارچوب‌های خاص خود را دارد و کتاب‌هایی مورد حمایت قرار می‌گیرند که مربوط به سیستان و بلوچستان باشد و یا نویسنده استانی باشد یا در خود استان به چاپ رسیده باشند.
سلطانی‌نژاد گفت: سال گذشته از ۳۷ عنوان کتاب با تعداد هفت هزارو ۵۲۰ جلد و تخصیص اعتبار ۱۴۵ میلیون تومان حمایت شده است.
وی افزود: کتابهای دارای ارزش بالا به عنوان کتاب فاخر به تهران معرفی می‌شوند.
کتابخانههای سیار گامی مهم در جهت گسترش عدالت فرهنگی و اجتماعی
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سیستان و بلوچستان گفت: کتابخانههای سیار گامی هوشمندانه و مهم در جهت گسترش عدالت فرهنگی و اجتماعی است و مربیان واحد سیار کودکان را با کتاب همراه می‌کنند تا خوب زندگی کردن و امیدواری و تلاش را بیاموزند.
معصومه هادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: کتابخانههای سیار شهری در زاهدان و زابل با حضور در مدارس حاشیه‌شهر و روستاها جای خود را در دل‌های کودکان و نوجوانان این مناطق باز کرده‌اند.
وی گفت: بسیاری از این مدارس برای نخستین‌بار میزبان واحد سیار کانون هستند و مربیان برنامه‌های شادکودکانه و رقابت‌های ورزشی را در قالب فعالیت‌های فرهنگی، علمی و پژوهشی برای کودکان و نوجوانان اجرا می‌کنند.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سیستان و بلوچستان افزود: کتابخانههای سیار ابزاری مناسب برای بخشیدن امید و دانایی به آینده‌سازان کشور است و با ارائه خدمات فرهنگی مانند کتابخوانی، قصه‌گویی، شعرخوانی، نمایش فیلم، بازی و غیره فرصت برخورداری کودکان و
نوجوانان حاشیه شهرها و روستاها که امکان استفاده از خدمات کانون را ندارند، فراهم ساخته است.
وی بیان کرد: همکاران واحد سیار شهری هرروز به یک مدرسه رفته و کودکان را با فعالیت‌های کانون آشنا می‌کنند.
هادی گفت: بیش از پنج هزار جلد کتاب در کتابخانه سیار زاهدان وجود دارد.
نقش خانواده ها در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی بسیار مهم است، اگر در خانواده بزرگان یک خانه به خواندن کتاب توجه کنند به تبع آن افراد خانواده نیز علاقه مند به مطالعه شده و به این نحو فرهنگ مطالعه نسل به نسل در چرخش خواهد بود.
هرچند که باید به اهمیت کتب مطالعه شده نیز توجه داشت و به مواردی که در زندگی اجتماعی و فردی افراد تاثیر گذار است توجه بیشتری کرد.