به گزارش روز دوشنبه گروه دانشگاه و آموزش، در بخش هایی از این بیانیه که یک نسخه آن در اختیار ایرنا قرار گرفته، ضمن بررسی نقاط قوت و ضعف طرح مدیریت سوخت و ارائه راهکار آمده است: در روزهای گذشته و در پی اجرای طرح مدیریت مصرف سوخت و افزایش قیمت بنزین، وقایع تلخی در کشور اتفاق افتاد و از این مسئله موجب شد تا بسیج دانشجویی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران تحلیلی از وضعیت فعلی کشور و طرح مذکور ارائه دهد.
وضعیت قبل چه مشکلاتی داشت؟
در بیانیه بسیج دانشجویی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران آمده است: در وضعیت سابق، حجم عظیم یارانه‌ها پنهان بود. با درنظر گرفتن قیمت هزار تومان برای مصرف کننده، قیمت ۵ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت صادراتی بنزین و مصرف روزانه حدود ۹۰ میلیون لیتر، به عددی نزدیک به ۱۴۷ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان بنزین در هر سال می‌رسیم. با درنظر گرفتن نرخ ارز نیمایی، کشور ایران دارای رتبه سوم از لحاظ پرداخت یارانه بنزین در جهان بود.
بیانیه آورده است: اما شاید مهمترین مشکل، توزیع بسیار ناعادلانه یارانه بنزین بود. در شرایط قبل، یارانه تعلق گرفته به بنزین با یک تبعیض ساختاری پیوند خورده بود. به گونه‌ای که هرکس مصرف بیشتری داشت، از یارانه بیشتری بهره مند می‌شد. همچنین با دقت در چگونگی توزیع خودرو در جامعه، متوجه می‌شویم که اقشار پایین دست جامعه به طور متوسط تعداد خودروی کمتری در اختیار دارند و در نتیجه از یارانه ینزین کمتری بهره مند می‌شدند.
در ادامه این بیانیه اشاره شده است: طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان برنامه و بودجه، در وضعیت قبل بهره مندی دهک دهم جامعه نسبت به دهک اول از یارانه بنزین ۲۳ برابر بود که نشان می دهد وضعیت قبلی با عدالت که از آرمان‌های اصلی انقلاب اسلامی است، تضاد شدیدی داشت. همچنین با توجه به تورم سال‌های اخیر در کشور و ثابت ماندن قیمت بنزین، قیمت بنزین نسبت به سایر کالاها روز به روز کاهش یافته و در نتیجه مصرف آن به طور قابل توجهی افزایش یافته بود. به گونه‌ای که مصرف بنزین در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۴، ۲۹ درصد افزایش داشت. علاوه بر اسراف بودن این مصرف فزاینده، با ادامه روند قبل، به زودی دولت مجبور به واردات بنزین می‌شد که در شرایط جنگ اقتصادی فعلی مشکلات فراوانی ایجاد می کرد.
بسیج دانشجویی دانشکده اقتصاد در این بیانیه یادآورشده است: به دلیل افزایش نرخ ارز در سال‌های اخیر و در کنار آن ثابت نگهداشتن قیمت بنزین، میزان سود قاچاق بنزین روز به روز بیشتر شده بود و بالطبع آن میزان قاچاق این سرمایه مهم ملی روز به روز افزایش یافت. از طرفی در سال‌های اخیر و باتوجه به کاهش ارزش نسبی بنزین نسبت به بقیه کالاها، تقاضا برای آن افزایش یافته و تقاضا برای CNG کاهش یافته بود و درنتیجه صنعت CNG با بحران روبه رو شده بود.
در طرح مدیریت مصرف سوخت چه اتفاقی افتاده است؟
بسیج دانشجویی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در بیانیه خود ادامه داده است: نخستین و مهمترین سوال این است که آیا افزایش قیمت بنزین تورم زاست؟ برخلاف تصور موجود، بنزین در ایران یک کالای صنعتی کلیدی نیست و بخش اعظم مصرف آن در ۲ بخش مصرف شخصی مردم و مصرف تاکسی‌های رسمی و اینترنتی است. بنزین مصرف گسترده صنعتی ندارد و انرژی‌های عمده صنعتی برق، گاز، گازوئیل و ... هستند. افزایش قیمت بنزین از ۲ طریق مستقیم و غیرمستقیم سبب افزایش قیمت‌ها خواهد شد. افزایش مستقیم یعنی افزایش هزینه سوخت و انواع تاکسی‌ها در سبد خانوار، که این هزینه‌ها سهم بالایی در سبد خانوار ندارند؛ و در نتیجه تاثیر آن روی تورم تاثیر بالایی نخواهد بود؛ افزایش غیرمستقیم یعنی افزایش قیمت کالاها از طریق افزایش هزینه حمل و نقل آنها. اما از آنجا که عموم وسایل حمل و نقل کالاها گازوئیلی هستند، این مورد نیز اثر فاحشی روی قیمت‌ها نخواهد داشت. در نتیجه طرح فعلی اثر زیادی روی تورم ندارد و طبق تخمین‌های زده شده تورم حاصل از طرح فعلی بیش از ۶ درصد نخواهد بود.
دومین سوال این است که آیا دولت درآمد حاصل را برای جبران کسری بودجه بکار می‌برد؟ که باید پاسخ داد: درآمد دولت بدون احتساب افزایش صادرات از طرح حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان است که تقریبا همین مقدار را هم در قالب یارانه‌های نقدی به مردم برمی گرداند تا ادعای مقامات دولتی مبنی بر برگرداندن تمام سود طرح به مردم تا حد زیادی منطبق با واقعیت باشد.
در ادامه سوال قبل، این سوال به وجود می‌آید که اگر دولت تقریبا تمام این سود را به مردم برمی گرداند، پس منفعت دولت در این طرح چیست؟ اولین نکته این است که در وضعیت قبل، میزان یارانه دریافتی بنزین در اقشار مرفه جامعه نسبت به اقشار مستضعف بسیار بیشتر بود، و در طرح جدید این وضعیت مقداری به سود اقشار مستضعف تغییر کرده. نکته دوم این که متوسط تعداد خودرو در اقشار مرفه جامعه نسبت به اقشار مستضعف بسیار بیشتر است، در نتیجه اثر مستقیم افزایش قیمت بنزین روی آنها بیشتر است. سوم اینکه طبق گفته دولت یارانه حاصل از این طرح به حدود ۶۰ میلیون نفر داده می‌شود و مرفهین یارانه را دریافت نمی کنند.
طرح فعلی چه مشکلاتی دارد؟
بسیج دانشجویی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در بخش دیگری از بیانیه خود اظهار داشت: نخستین و مهمترین انتقادی که بر این طرح وارد است نه خود آن، که نحوه اجرای آن است. در کنار صحیح بودن کلیت طرح و لزوم اجرای آن، در شیوه اطلاع رسانی و تبیین انتقادات بسیار جدی بر دستگاه‌های دست اندرکار به ویژه دولت وارد است. اشکال دومی که طرح فعلی دارد، اختصاص سهمیه بنزین به خودروها بجای افراد است. نحوه توزیع خودرو در جامعه برابر نیست و اقشار مرفه جامعه نسبت به اقشار مستضعف به طور متوسط تعداد بسیار بیشتری خودرو در اختیار دارند. با اختصاص سهمیه به خودروها، خانوارهایی که خودروی بیشتری در اختیار دارند، میزان بیشتری بنزین دریافت می کنند.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: در وضعیتی که سال هاست در کشور تورم به عنوان یک مسئله مزمن وجود دارد و پول ملی به طور مکرر کم ارزش شده است، و در حاضر نیز همچنان مسئله کنترل حجم نقدینگی حل نشده باقی مانده است؛ ثابت قرار دادن قیمت بنزین باعث می‌شود تا روند فعلی افزایش مصرف و افزایش قاچاق و ... چندسال دیگر باز بوجود بیاید و بالطبع آن لزوم جهش قیمت بنزین ایجاد شود. چه بهتر بود تا مسئله قیمت گذاری بنزین یک بار برای همیشه حل می شد تا دیگر شاهد جهش قیمت بنزین نباشیم.
حال چه باید کرد؟
۲ کار مهم باید انجام شود: نخست اینکه طرح مدیریت مصرف سوخت به شکلی درست اجرا شود، و دوم اینکه قدم‌های بعدی برای اصلاحات اقتصادی برداشته شود. اما در این راه چند نکته ضروری است.
۱ - اندیشیدن تمهیدات لازم برای خودروهای پرمصرف مانندسرویس‌های مدارس، آژانس ها، افراد ساکنِ خارج شهرها و ...
۲ - شفافیت کامل درآمدها و هزینه‌های دولت از این طرح
۳ - نظارت برای افزایش نیافتن قیمت کالاهای اساسی
۴- مدیریت بانک مرکزی بر بازارهای ارز و سکه و جلوگیری از التهاب آنها
۵ - صحبت صادقانه مسوولان با مردم و تبیین مبانی و دلایل طرح و تصمیم‌های متعاقب آن
۶ - شنیدن حرف‌ها و خواسته‌های مردم معترض و مدارا با اعتراضات مردمی و در عین حال برخورد قانونی و قاطع با آشوبگران و صدمه زنندگان به اموال عمومی