موضوع پژوهش و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور و تاثیر آن در توسعه پایدار استان فارس و کشور مساله‌ای است که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از متخصصان اقتصادی و مدیران را به خود جلب کرده است و جملگی به نقش این حوزه در توسعه همه جانبه اذعان دارند.
به گفته شماری از پژوهشگران، صاحبان ایده و نوآوری، در استان فارس کمبود سرمایه اولیه و منابع مالی در گردش یکی از اصلی‌ترین مشکلات فرا روی واحدهای پژوهشی، دانش بنیان و نوآور است.
سختگیری و خساست بانک‌ها در توزیع منابع مالی در بین تولیدکنندگان و واحدهای دانش بنیان موضوعی است که اغلب از سوی فعالان این بخش فریاد زده می‌شود.
از روز هجدهم آذرماه ۹۸ نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس در شیراز گشایش یافته، خبرنگار ایرنا در حاشیه برگزاری این رویداد پای صحبت و درد دل پژوهشگران و نخبگان علمی این استان نشسته است.
پژوهش و صادرات علم محور در اولویت نیست
محمد رستگار، یکی از پژوهشگرانی است که در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس شرکت کرده و شرکتی مهندسی دارد که محصولات مورد نیاز برای بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار را از مرحله ایده‌پردازی تا تولید و عرضه انجام می‌دهد.
وی در گفت و گویی که در حاشیه این نمایشگاه با ایرنا داشت به این مساله اشاره کرد که کمترین حمایت عملی از حوزه پژوهش در کشور و همچنین استان فارس انجام می‌شود و با وجود اهمیت آن و شعارهایی که در این حوزه سر می‌دهند این موضوع در اولویت نیست.
این پژوهشگر اما بر این مساله که دستگاه‌های مختلف استان فارس از جمله استانداری و فرمانداری شیراز، حمایت‌های غیر مالی از او برای توسعه شرکتش داشته‌اند هم اشاره کرد.
رستگار ۱۴ سال است که در زمینه تولید محصولات دانش بنیان برای سلامت جامعه تلاش می‌کند اما هنوز به دلیل کمبود سرمایه اولیه نتوانسته به فکر صادرات کالاهای خود باشد.
او از سود زیاد و درخواست‌های و سختگیرانه برای ضمانت بازپرداخت تسهیلات بانکی گلایه دارد.
وی نیز همانند تعداد دیگری از پژوهشگرانی که در این نمایشگاه شرکت کرده‌اند، سختگیریهای بانکی و عدم تخصیص اعتبارات کافی برای این حوزه را عامل اصلی سد راه پژوهش عنوان کرد.
این پژوهشگر استان فارسی، محصولاتی برای سلامت و آسایش مشاغل خاص، افزایش ایمنی و سلامتی حین کار تولید می‌کند.
رضا حقیقی، یکی دیگر از پژوهشگرانی است که شرکتی خصوصی در حوزه هوشمندسازی تاسیس کرده و در این بخش پژوهش می‌کند او نیز در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس در سال ۹۸ شرکت کرده است.
این پژوهشگر تاکنون تجهیزات هوشمندی در حوزه مدیریت منابع کشاورزی، مزارع، مرغداری، مزارع پرورش قارچ و گلخانه‌ها ساخته است.
حقیقی بیان کرد: با استفاده از تجهیزات هوشمند توانسته بهره‌وری را در حوزه کشاورزی و پرورش دام و طیور به میزان زیادی افزایش دهد و همچنین با هوشمندسازی بر کمیت و کیفیت محصولات نیز افزوده است.
این پژوهشگر استان فارس در سال ۷۷ تا ۸۱ جزو تیم سازنده کارت هوشمند سوخت نیز بوده و در این طرح مشارکت داشته است.
هوشمندسازی کشاورزی و کاهش ۵۰ درصدی انرژی
حقیقی اظهار داشت: تجهیزاتی که طراحی کرده در حوزه دام و طیور منجر به کاهش ۵۰ درصدی مصرف انرژی، مصرف سموم و دارو و همچنین افزایش بهره‌وری شده است.
به گفته این پژوهشگر با هوشمندسازی کشاورزی و صنایع دام و طیور، می‌توان دما، رطوبت، تهویه، آبیاری و سایر موارد را از طریق تلفن همراه کنترل و حتی مدیریت کرد.
شرکتی که این پژوهشگر استان فارسی ایجاد کرده اکنون توانایی صادرات محصولات خود را دارد اما تا کنون امکان آن مهیا نشده است.
حقیقی بر این باور است که بازاریابی محصولات پژوهشی و دانش بنیان، موضوع مهمی است که باید در این عرصه بیشتر کار شود.
شرکتی که او تاسیس کرده توانایی تولید محصولات چند زبانه را بر اساس استانداردهای جهانی دارد و می‌توان محصولات این شرکت را به سایر کشورهای دنیا صادر کرد.
۲۵ نفر به صورت مستقیم در شرکتی که این پژوهشگر از سال ۸۸ تاسیس کرده مشغول کار هستند و تا کنون بیش از ۷۵۰ پروژه توسط این تیم طراحی و ساخته شده که اثربخشی آن در حوزه کشاورزی قابل ارزیابی است.
حقیقی گفت: تا کنون از هیچگونه امکانات و تسهیلات دولتی استفاده نکرده و اکنون این شرکت نیازمند تامین سرمایه در گردش برای توسعه و افزودن بر فضای کسب و کار است و اگر این امر محقق شود این شرکت ظرفیت اشتغالزایی برای ۵۰ تا ۷۰ نفر دیگر را خواهد داشت.
صرفه جویی سالانه ۶ هزار میلیارد تومان با هوشمندسازی مزارع مرغداری کشور
این پژوهشگر همچنین بیان کرد: با ارزیابی‌هایی که انجام داده‌ام برای هوشمندسازی تمام مزارع مرغداری ایران با استفاده از تجهیزات استاندارد، نیاز به اعتباری معادل یک هزار میلیارد تومان است و اگر این کار انجام شود سالانه از ۶ هزار میلیارد تومان هزینه و هدر رفت انرژی کشور صرفه جویی خواهد شد.
این پژوهشگر استان فارس، نقش جهاد کشاورزی این استان را برای هوشمندسازی واحدهای تولید کننده دام و طیور فارس بسیار موثر دانست و پیشنهاد داد که این نهاد می‌تواند با اقدامات حمایتی، تخصیص یارانه و تسهیلات بلاعوض، تولیدکنندگان را به سمت هوشمندسازی ترغیب کند.
این تولید کننده تجهیزات هوشمند عنوان کرد: تا کنون جهاد کشاورزی استان فارس برای هوشمندسازی به ۸ واحد مرغداری این استان تسهیلاتی پرداخت کرده و با وجود اجرای کار اما هنوز دستمزد این شرکت پرداخت نشده است.
حقیقی ادامه داد: با سیاستگذاری درست، پرداخت تسهیلات کم بهره، کاهش بوروکراسی (کاغذبازی) اداری و سختگیریهای بانکی می‌توان به صنعت هوشمندسازی کمک کرد و از هدر رفت انرژی در کشور نیز جلوگیری و در ازای آن سالانه سود زیادی عاید کشور کرد.
این پژوهشگر در پاسخ به پرسش چگونگی تامین قطعات الکترونیکی در زمان تحریم، گفت: بسیاری از تجهیزات مورد نیاز هوشمندسازی، بومی سازی شده و توانایی بومی‌سازی سایر مواد مورد نیاز نیز وجود دارد البته به شرط اینکه حمایت مالی از این بخش صورت پذیرد.
وی، یکی دیگر از مشکلات حوزه پژوهش و تولید محصولات دانش بنیان را بازاریابی جذب مشتری برای این محصولات عنوان کرد و از دستگاه‌ها و اداره‌های دولتی درخواست کرد که تجهیزات مورد نیاز خود را از شرکت‌های داخلی تهیه کنند.
بخش‌های پژوهشی دستگاه‌های اجرایی نیز در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس در سال ۹۸ شرکت کردند که از جمله آنها می توان به بخش پژوهش پزشکی قانونی استان فارس اشاره کرد.
پزشکی قانونی فارس در جایگاه نخست پژوهش
مسوول بخش پژوهش پزشکی قانونی استان فارس نیز در حاشیه برگزاری این نمایشگاه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پزشکی قانونی این استان از سال ۸۸ تا کنون در حوزه پژوهش بر اساس شاخص‌های امتیازدهی، رتبه برتر فعالیت‌های پژوهشی را در میان تمام اداره‌های کل پزشکی قانونی کشور کسب کرده است.
محمد زارع نژاد گفت: واحد پژوهش پزشکی قانونی استان فارس، اختراعاتی در زمینه تشخیص سموم از جمله قرص برنج داشته است.
غرفه پزشکی قانونی استان فارس نسبت به سایر غرفه‌های نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس، ظاهری متفاوت داشت زیرا در این غرفه تعدادی جمجمه واقعی انسان و جسد مومیایی شده یک کودک که گفته شده حدود چهار سال سن داشته و متعلق به بیش از ۵۰۰ سال پیش است، مشاهده شد.
به گفته پرسنل حاضر در این غرفه، جسد مومیایی این کودک احتمالا متعلق به خانواده‌ای متمول بوده که آن را مومیایی کرده‌اند و این جسد از قاچاقچیان کشف و برای انجام تحقیقات در اختیار پزشکی قانونی قرار گرفته است.
به گفته زارع نژاد، مسوول بخش پژوهش پزشکی قانونی فارس، جمجمه های نمایش داده شده در این غرفه نیز متعلق به غار کان شهرستان بوانات است که به طور اتفاقی چند گردشگر با مراجعه به این غار متوجه اسکلت‌هایی شدند که این اسکلت‌ها برای نمونه‌برداری و انجام تحقیقات در اختیار پزشکی قانونی فارس قرار گرفته و قدمت این جمجمه‌ها به حدود ۲ هزار سال پیش باز می گردد.
لزوم حمایت از شرکت‌های نوپا (استارتاپ‌های) بومی
سیروس باحیا نیز یکی از شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه است که یک استارتاپ در زمینه تولید و عرضه انواع روغن سالم از جمله روغن زیتون، کنجد، آفتابگردان و روغن‌های تسکین دهنده درد راه‌اندازی کرده است.
او همچنین بیان کرد: این استارتاپ، امکان گنجاندن فعالیت‌های گردشگری، صنایع دستی و بستر پیام رسانی و گفت و گو را نیز دارد.
این فعال حوزه استارتاپ، از دولت و دستگاه‌های ذی‌ربط تقاضا دارد که به این شرکت برای فروش و عرضه محصولات در سطح کشور و همچنین صادرات، مجوز داده شود.
باحیا پیشتر در پارک علم و فناوری استان فارس فعالیت می‌کرده اما به دلیل کمبود فضا از این پارک خارج شد.
استارتاپ‌ها حداقل یک سال از مالیات معاف شوند
این فعال حوزه بازاریابی دیجیتال (دیجیتال مارکتینگ)، از مدیران استان فارس تقاضا دارد که استارتاپ‌ها را حداقل به مدت یک سال از مالیات دادن معاف کنند و در روند اجرای آن نیز سختگیری نکنند تا این واحدها بتوانند جان گرفته و به فعالیت‌شان ادامه دهند.
به گفته وی، ۱۰ نفر به صورت مستقیم در استارتاپ متعلق به او مشغول کار هستند.
باحیا در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دانشگاه علوم پزشکی شیراز من را ناگزیر کرده برای هر یک از محصولات خود، نشان سیب سلامت را دریافت کنم که با توجه به اینکه شروع فعالیتم در این عرصه است، این امر کار دشواری است زیرا برای دریافت این نشان برای هر محصول باید 300 میلیون ریال پرداخت کنم.
باز هم مشکل کمبود سرمایه
ابوالفضل رضوانیان که یکی دیگر از پژوهشگرانی است که در این نمایشگاه حضور دارد، شرکتی در حوزه تولید محصولات سخت افزاری، نرم افزاری و قطعات الکترونیکی تاسیس کرده است و به گفته خودش، شرکت او توانایی تولید محصولات با استفاده از مهندسی معکوس را نیز دارد.
این پژوهشگر بیان کرد: شرکت او ۲ سال است که تاسیس شده و در پردیس دانش بنیان مستقر است و تاکنون توانسته 2 محصول الکترونیکی را به مرحله تجاری سازی برساند.
او که تاکنون با تاسیس این شرکت برای چهار نفر اشتغالزایی کرده و با وجود اینکه نیاز به سرمایه برای توسعه کسب و کار دانش بنیان خود دارد هنوز نتوانسته از تسهیلات این حوزه بهره مند شود.
رضوانیان اظهار داشت: تا کنون چندین بار برای دریافت تسهیلات و تامین سرمایه مورد نیاز برای توسعه کسب و کار دانش بنیان خود به دستگاه‌های ذی‌ربط مراجعه کرده اما کار من به دلیل سختگیری بانک‌ها در گرفتن ضامن به ناچار در این مرحله متوقف شده است.
وی، بزرگترین مشکل حوزه فناوری و پژوهش را کمبود سرمایه دانست و گفت: بعد از مشکل سرمایه، مشکل بازاریابی محصولات در این حوزه وجود دارد زیرا اغلب فعالان این بخش افرادی نخبه در زمینه پژوهش و علم هستند و کمتر با بازاریابی آشنایی دارند.
این پژوهشگر همچنین بیان کرد: مسوولان و متولیان امور، تنها به مناسبت هفته پژوهش سراغی از پژوهشگران و فعالان بخش خصوصی این حوزه می‌گیرند در حالیکه نیاز است برنامه‌ریزی جامعی در حوزه‌های دانش بنیان و پژوهش صورت پذیرد و همچنین مراکز مشاوره‌ای برای همپوشانی بخش‌های مختلف فعال در این عرصه ایجاد شود.
نمایش دستاوردهای پژوهشی، به جای چیدمان پایان‌نامه‌های دانشجویی
به باور شماری از بازدیدکنندگان از نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس در سال ۹۸ این رویداد به سبب به نمایش گذاشتن طرح‌ها، دستاوردهای پژوهشی و علمی به جای تلنبار کردن پایان‌نامه‌های دانشجویی در غرفه‌ها، نمایشگاهی متمایز از سال‌های پیشین است.
نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس، دوشنبه (هجدهم آذرماه 98) در شیراز گشایش یافت و بازدیدکنندگان از این نمایشگاه با آخرین محصولات پژوهشی و دانش بنیان واحدها و دستگاه‌های مختلف این استان از نزدیک آشنا شدند.
به گفته برخی از این بازدیدکنندگان، این نمایشگاه به دلیل به نمایش گذاشتن محصولات پژوهشی، علمی و قرار دادن آن در غرفه‌های مختلف با نمایشگاه‌های سال‌های قبل تفاوت دارد.
بنا به اظهار این بازدیدکنندگان، در نمونه‌های مشابه این نمایشگاه در سال‌های گذشته، اغلب پایان‌نامه‌های دانشجویی که در قفسه‌ها چیده شده بود خودنمایی می‌کرد اما در این دوره از نمایشگاه، محصولات پژوهشی بیشتر به چشم می‌آید و این موضوع نشان دهنده حرکت مراکز پژوهشی، آموزشی و دانشگاهی این استان به سمت تولید محصولات پژوهشی و مورد نیاز جامعه است.
یکی از این بازدیدکنندگان، رییس دانشگاه علمی کاربردی استان فارس بود که اظهار داشت: این نمایشگاه، ویژگی‌های ممتازی نسبت به سال‌های گذشته دارد و یکی از وجوه تمایز آن با نمایشگاه‌های پیشین این است که در آن نمایشگاه‌ها تنها غرفه های پُر شده از پایان‌نامه مشاهده می‌شد اما اکنون محصولات پژوهشی به جای پایان‌نامه‌ها خودنمایی می‌کند.
حبیب دانش منش گفت: این روند نشان می‌دهد که یک گام به سمت دانشگاه‌های نسل سه و چهار به پیش رفته‌ایم.
نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی استان فارس که از هجدهم آذرماه 98 در مجتمع فرهنگی و رفاهی دانشگاه شیراز گشایش یافت، ساعت 17 امروز (بیستم آذرماه) پایان می‌یابد.
در این نمایشگاه، آخرین دستاوردهای پژوهشی و علمی پژوهشگران در قالب ۱۰۰ غرفه شامل، واحدهای فناورانه، دانش‌بنیان و دستگاه‌های اجرایی استان فارس به نمایش گذاشته شده است.