کتاب «ضرب‌المثل‌های اصیل شهمیرزادی» با پیشگفتاری درباره ضرب المثل و ویژگی های آن آغاز شده است و در انتها با بخش «نفرین های شهمیرزادی» که در گویش عامیانه از آن استفاده می شود پایان می یابد.
نویسنده ضمن جمع آوری، ترجمه ضرب المثل ها به فارسی و توضیح و کاربرد آن ها در فرهنگ عامیانه، با اشاره به نمونه هایی از شعر کلاسیک از شاعران نامدار ایران زمین، سعی کرده است به استحکام معنایی ضرب المثل ها و شباهت معنایی و پیوند آن ها با ادبیات کهن این سرزمین اشاره داشته باشد.
بخشی از کتاب
پیشگفتار ضرب المثل ها، یکی از انواع ادبیات عامیانه به شمار می رود. مردم هرسرزمین، به عادت در گفتگوی روز مره، از مثل ها استفاده می کنند. نمونه بارز آن، کاربرد تکیه کلام هایی نظیر: به قول معروف، به قول قدیمی ها و غیره است که گاه به جا و گاه نابه جا و بدون ذکر مثل از آنها استفاده می شود. مثل ها گاه ادبی و گاه عامیانه از درون کنایات موجود در آثار ادبی و حکایات اقوام، بر سر زبان ها افتاده است و ریشه در باورها و اندیشه های گوناگون دارد، سخنان کوتاه و عبرت آموزی است که در بسیاری از گفتگوها و مجادلات، به عنوان چاشنی سخن و گاه به جای پاسخ دندان شکن، از استدلال های منطقی طولانی و ملال آور می کاهد و مخاطب را قانع و یا ناگزیر به سکوت می نماید.
آمیختگی فرهنگ باستانی ایران و اسلام، موجب غنای تفکر و فرهنگ ملت ایران گردیده است. سرزمین پهناور ایران با اقوام مختلف، هم در خرده فرهنگ و هم در گویش، از سرزمین کهن سالی، حکایت دارد که جاذبه مهاجرپذیری آن، بسیاری از اقوام جهان را به سوی این سرزمین کشانیده و پس از تضارب فرهنگی، سرانجام آنان را به تعامل، واداشته است. گوناگونی خرده فرهنگ، به خصوص گویش در محدوده جغرافیایی استان سمنان که در گذشته جزء ایالت قومس بوده است به جهت تنوع وتعدد گویش ها، با وجود ریشه داشتن در زبان های باستانی نظیر: پهلوی ساسانی و ویژگی های منحصر به فرد شرق شناسان است.
نمونه‌هایی از ضرب المثل‌های از کتاب
او همه‌ی بَشکِسه پُلِ مُتولیّه
او متولی پل های شکسته همه مردم است.
اشاره به افرادی دارد که در همه مشکلات و ناملایمات دیگران، خود را شریک غم می دانند.
اَول زِن بَوُور، بعد عاشِق بَوِا
اول همسر اختیار کن، بعد عاشق شو.
نوعی توصیه و نصیحت به جوانان است که در انتخاب همسر تابع عقل باشند نه تابع احساسات.
عشق آن شعله است کو چون برفروخت
هر چه جز معشوق باقی جمله سوخت
(مولوی)
عشق هایی کز پی رنگی بود
عشق نبود، عاقبت ننگی بود
(مولوی)
درباره نویسنده
علیرضا صدفی متولد ۱۳۴۶ در شهمیرزاد شهرستان مهدیشهر استان سمنان است که درباره فرهنگ زادگاه خود با همکاری مریم موسوی به جمع آوری ضرب المثل های شهمیرزاد پرداخته است.