منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در ۱۸ کیلومتری شرق شهرستان تایباد در مرز ایران و افغانستان قرار گرفته و راه‌اندازی آن در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.
دوغارون مهمترین مرز صادراتی ایران و مهمترین مرز زمینی کشور افغانستان برای ارتباط با دنیای خارج به ویژه اروپا و کشورهای حوزه خلیج فارس به شمار می‌رود، همچنین یکی از مهمترین معبرها در مسیرهای ترانزیتی مهم جهان از جمله کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال- جنوب و کریدور حمل و نقل اروپا، قفقاز، آسیا، کریدور ۱۶ هزار کیلومتری جاده ابریشم، کریدور ریلی تار و بزرگراه آسیایی می‌باشد.
برخورداری از ظرفیت‌های جغرافیایی و اقلیمی، استقرار در کریدورهای بین‌المللی و مسیر شبکه‌های حمل و نقل جاده‌ای، وجود گمرک دوغارون با بیش از ۱۰۰ سال قدمت به عنوان دروازه اصلی مبادلات تجاری با ایران بر اهمیت منطقه ویژه اقتصادی دوغارون افزوده است.
افغانستان از دیرباز به دلیل اشتراکات فراوان فرهنگی با ایران به عنوان کشور دوست و همسایه مورد توجه بوده و ولایت هرات به عنوان قطب اقتصادی افغانستان در ۱۲۰ کیلومتری مرز دوغارون کانون توجه تجار و فعالان اقتصادی در بازار هدف افغانستان بوده است.
مدیران منطقه ویژه اقتصادی دوغارون چهارشنبه هفته آینده درصدد برگزاری گردهمایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران و افغانستان در مرز دوغارون هستند و به همین منظور نشست خبری در این زمینه را امروز در مشهد برگزار کردند.
توسعه سرمایه‌گذاری و تقویت محور شرق برنامه اصلی استان
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی در این نشست گفت: مهمترین سیاست فعلی کشور توجه به رونق تولید، بهبود وضعیت معیشتی مردم و افزایش اشتغال با هدف توسعه اقتصادی است که تنها راه تحقق آن توسعه سرمایه‌گذاری و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی است.
علی رسولیان افزود: خراسان رضوی با برخورداری از مرزهای طولانی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه، مضجع شریف حضرت امام رضا (ع) که مهمترین مولفه توسعه استان و زمینه‌ساز پذیرش سالانه ۳۲ میلیون زائر و گردشگر است، ظرفیت بسیار برای سرمایه‌گذاری دارد.
وی با تاکید بر تقویت رویکرد استان در زمینه بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخل، کشورهای همسایه و حوزه شرق ادامه داد: خراسان رضوی بازار بسیار مناسبی در کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران دارد و علاوه بر آن سوابق تاریخی و اشتراکات فرهنگی جدی بین ایران و افغانستان و کشورهای آسیای میانه ، داشتن نگاه جدی‌تر و مهمتر به این حوزه ها، تمرکز بر حوزه‌های سرمایه‌گذاری با کمک کشورهای همسایه، افزایش صادرات به بازار آن کشورها را ضروری می‌سازد.
رسولیان با اشاره به سفر اخیر استاندار خراسان رضوی به کشور تاجیکستان گفت: نمایشگاهی که با محوریت شرکت‌های توانمند این استان در "دوشنبه" پایتخت آن کشور برپا شد، یکی از بهترین نمایشگاه‌های اختصاصی کالای ایران در سال‌های اخیر به شمار می‌رود.
وی افزود: در این سفر استاندار خراسان رضوی با نیمی از اعضای کابینه دولت تاجیکستان شامل وزرای اقتصادی بویژه نخست وزیر، ملاقات‌های کاربردی و عملیاتی داشت که محور عمده آنها توسعه مبادلات تجاری و صادرات بود.
معاون استاندار خراسان رضوی با اشاره به برنامه جدی استان مبنی بر توسعه ترانزیت ادامه داد: باتوجه به ظرفیت‌هایی که در این منطقه وجود دارد، تقویت مبادلات مرزی با کشور افغانستان دنبال می‌شود.
وی گفت: تاکنون همکاری‌های خوبی بین بخش‌های خصوصی خراسان رضوی و کشور افغانستان در سال‌های گذشته وجود داشته ، اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان به صورت جدی فعال و کمیسیون همکاری‌های مشترک ایران و افغانستان نیز شکل گرفته است.
منطقه ویژه اقتصادی دوغارون بهترین فرصت برای سرمایه‌گذاری
رسولیان یکی از بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان را دو منطقه ویژه اقتصادی دوغارون و سرخس دانست و افزود: منطقه ویژه اقتصادی دوغارون ظرفیت‌های فراوان برای توسعه سرمایه‌گذاری بویژه به صورت مشترک بین تجار و فعالان اقتصادی ایران و افغانستان دارد.
وی ادامه داد: راه‌اندازی صنایع بسته‌بندی در مرز دوغارون، ایجاد پالایشگاه‌های کوچک نفت و گاز، فرآوری مواد معدنی، فرآوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی، ارایه خدمات پزشکی بویژه در حوزه گردشگری سلامت و ارایه خدمات آموزشی از ظرفیت‌های منطقه ویژه اقتصادی دوغارون است که از آن غافل شدیم.
وی گفت: مدیران این استان و کشور افغانستان برنامه‌ای مبنی بر فراهم کردن زیرساختهای لازم برای جذب فعالان اقتصادی در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در مدت مشخص تدوین کردند تا بتوان هر چه سریعتر پروژه‌های اقتصادی آن منطقه را انجام و سرمایه‌گذاران را جذب کرد.
مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی، طرح حمایتی از سرمایه‌گذاران
رسولیان به طرح مثلث توسعه اقتصادی- فرهنگی در خراسان رضوی اشاره کرد و افزود: این طرح از دو بخش تشکیل شده که شامل امضای تفاهم‌نامه با معین‌های اقتصاد مقاومتی و توسعه روستایی است و بخش دیگر مربوط به امضای تفاهم‌نامه با سرمایه‌گذاران برای تکمیل پروژه‌های اقتصادی در استان است.
وی ادامه داد: تاکنون در اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی - فرهنگی، تفاهم‌نامه با ۱۴۳ معین اقتصادی برای ایجاد اشتغال و کسب و کار در یکهزار و ۱۲۵ روستای استان امضا شده و ۵۱۰ کسب و کار برای این روستاها تعریف و از محل آنها ۷۲۶ شغل ایجاد شده است.
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: از محل اجرای کامل طرح‌های مبتنی بر کسب و کار، ۲ هزار و ۳۰۰ شغل برای روستاییان ایجاد می‌شود.
وی افزود: بخش دوم طرح مثلث توسعه اقتصادی - فرهنگی مربوط به امضای تفاهمنامه‌های سرمایه‌گذاری است که نشست یاد شده برای جذب فعالان و سرمایه‌گذاران در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با همین هدف برگزار می‌شود.
وی اظهار داشت: در اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی - فرهنگی تعامل حداکثری بین ارکان حاکمیت ایجاد شده و هر فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری در این استان با حمایت جدی دولت، نمایندگان مجلس، دانشگاه‌ها و قوه قضائیه همراه است.
رسولیان گفت: پروژه‌های بزرگ و در دست اجرا در خراسان رضوی که مهمترین آنها ۲۰۰ پروژه است هر هفته در نشست‌های کارگروه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید استان بررسی و تصمیمات لازم برای برطرف کردن مشکلات آنها اتخاذ می‌شود.
وی افزود: همین روش برای همه طرح‌های سرمایه‌گذاری در خراسان رضوی توسط فعالان اقتصادی داخلی و خارجی که در طول مسیر با مشکل یا مانع مواجه شوند، اجرا می‌شود.
معاون استاندار خراسان رضوی اظهار امیدواری کرد در همایشی که قرار است با حضور فعالان اقتصادی این استان و کشور افغانستان در چهارشنبه هفته آینده برگزار شود، زمینه سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون و توسعه اشتغال فراهم شود.
رسولیان ادامه داد: برای ارتقای توان اقتصادی مردم راهی جز حمایت از بخش خصوصی، توانمندسازی مردم، رفع موانع اقتصادی و سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
بهره‌برداری از ظرفیت‌های دوغارون و رفع مشکل اشتغال
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون نیز در این نشست گفت: این منطقه در زمینی به مساحت هفت هزار و ۷۰۰ هکتار که بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی ایران به شمار می‌رود با هدف تسهیل سرمایه‌گذاری و با رویکرد جذب بازار هدف در افغانستان ایجاد شده است.
محمد شاهبیگی افزود: شرکت توسعه و عمران دوغارون با بیش از ۱۰۰ هزار سهامدار در قالب شرکت‌های تعاونی مرزنشین از مردم شهرستان‌های تایباد و باخرز و ۶ مجموعه فعال اقتصادی استان به عنوان سازمان مسوول این منطقه ویژه اقتصادی تعیین شده است.
وی ادامه داد: ایجاد مکانی امن برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، ایجاد کانونی فعال برای همکاری‌های مشترک اقتصادی بین‌المللی در همه زمینه‌های سرمایه‌گذاری، کاهش هزینه‌های تولید به منظور ورود به بازارهای رقابتی جهانی، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، اجرای سیاست‌های توسعه منطقه‌ای و ایجاد قطب‌های اقتصادی و صنعتی، ارتقا سطح فناوری و بهره‌گیری از فناوری‌های برتر و نوین اقتصادی، شکل گیری اولین کارگروه مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و افغانستان از مهمترین اهداف راه‌اندازی این منطقه ویژه اقتصادی بوده است.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون گفت: برخورداری از مزیت‌های قانونی سرمایه‌گذاری، مزیت‌های گمرکی، ۲۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع انبار مسقف به ارتفاع پنج متر برای ذخیره هرگونه کالا، هشت مخزن یک میلیون لیتری سوخت و یک مخزن ۲۵۰ هزارلیتری بلندینگ، ۳۰ هکتار زمین آسفالته برای بارانداز کالا، امکان ترانس شیپ منت کلیه کالاهای ورودی به منطقه، جایگاه سوخت، سالن ویژه گمرک با ۸۵ غرفه، چهار دستگاه باسکول ۶۰ تنی، شبکه فیبرنوری، عرضه سوخت با نرخ صادراتی به کامیون‌های ورودی منطقه، برخی از امکانات موجود در این منطقه به شمار می‌رود.
شاهبیگی افزود: امکانات ایجاد شده در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون زمینه اشتغال ۲ هزار نفر را فراهم کرده است که با احتساب تردد روزانه ۵۰۰ کامیون برای تخلیه و بارگیری کالا در این منطقه، اشتغال منطقه به چهار هزار نفر میرسد.
وی ادامه داد: در هشت ماه امسال ۶ میلیون و ۵۹۰ هزار لیتر سوخت در جایگاه سوخت منطقه ویژه اقتصادی دوغارون مصرف شده و ۷۲۴ هزار و ۶۱۶ تن کالا به ارزش ۷۴۷ میلیون دلار در این منطقه جابه‌جا شده است.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون با اشاره به وجود واحدهای تولیدی فرآوری برنج و روغن کنجد در این منطقه گفت: ایستایی کامیون‌های ترانزیتی و صادراتی و توقف بیش از حد آن و کندی صادرات کالا، ترافیک ایجاد شده در داخل منطقه ویژه دوغارون، وجود گره کور نقطه ارتباطی و ضعف ارایه خدمات از مهمترین مشکلات منطقه دوغارون است.
وی با اشاره به مشکل اشتغال بویژه محرومیت و بیکاری در شهرستان تایباد افزود: در صورتی که توجه بیشتری به زیرساختهای گاز، زمین، آب و جاده در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون شود، شاهد توسعه سرمایه‌گذاری و اشتغال، افزایش ورود و خروج کالا از مرز دوغارون تا پنج برابر ظرفیت فعلی خواهیم بود.
وی ادامه داد: با وجود ارتباطات تاریخی و فرهنگی و تجاری بین ایران و افغانستان و همجواری هرات به عنوان مهمترین شهر تجاری افغانستان با خراسان رضوی، بازار این کشور فرصت خوبی برای حضور حداکثری تجار و تولیدکنندگانی ایرانی است.
شاهبیگی گفت: جای تاسف دارد با وجود منطقه ویژه اقتصادی دوغارون و همه بسترهایی که برای ارتباط تجاری بین دو کشور فراهم است، کشور ترکیه بازار افغانستان را در دست داشته باشد.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون افزود: در صورتی که ظرفیت‌های زیرساختی موجود در این منطقه تکمیل و سرمایه‌گذاری در آن انجام شود، بعید است در تایباد و سایر نقاط خراسان رضوی مشکلی به عنوان بیکاری وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: ۱۰ سال از تصویب منطقه ویژه اقتصادی دوغارون می‌گذرد اما همچنان ظرفیت‌های آن ناشناخته مانده و هیچ یک از این ظرفیت‌ها احیا نشده است.
درخواست تجار افغانستانی برای رفع موانع سرمایه‌گذاری
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان در هرات نیز در این نشست گفت: جلب همکاری کشور ایران در تجارت یکی از اهداف مهم کشور افغانستان است و این اتاق تلاش بسیار برای توسعه این همکاری‌ها کرده است.
سلیمان خیل افزود: منطقه ویژه اقتصادی دوغارون فرصت بی‌نظیر برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی است که در صورت رفع مشکلات از این فرصت به بهترین نحو بهره خواهند گرفت.
وی ادامه داد: دولت افغانستان از تجارت آزاد حمایت می‌کند لذا از مقامات جمهوری اسلامی ایران درخواست داریم موانع سرمایه‌گذاری در مسیر تجار و بازرگانان افغانستانی بویژه برای سرمایه‌گذاری در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون را بردارند.
سلیمان خیل با اشاره به سهم ۷۲ درصدی ایران از صادرات به کشور افغانستان گفت: مسوولان ایرانی اجازه ندهند که تجار و بازرگانان افغانستانی مجبور شوند برای تامین برخی کالاها مسافت بسیار تا کشورهای دیگر را طی کنند.
وی افزود: ایران و افغانستان دو کشور همزبان و هم دین و همسایه هستند که می‌توانند بهترین شرایط تجاری و اقتصادی را با یکدیگر داشته باشند.
نماینده جامعه سرمایه‌گذاران و تجار افغانستانی در ایران نیز در این نشست گفت: از تشکیل این انجمن یا جامعه یک سال و نیم می‌گذرد و یکی از اهداف تشکیل آن تجمع تجار و بازرگانان افغانستانی در یک کانون و ایجاد بستر لازم برای رفع مشکلات آنان در حوزه سرمایه‌گذاری است.
علیرضا یوسفیان افزود: هم اینک تجار و بازرگانان افغانستانی در بیشتر بخش‌های اقتصادی شامل هتلداری، تولید موادغذایی، قطعات صنعتی، پوشاک، ساخت مجتمع‌های تجاری و مسکونی، ارایه خدمات گردشگری و آژانس‌های هواپیمایی، عرضه مواد سوخت و پتروشیمی، سرمایه‌گذاری در معدن و صنعت، طلا و جواهر در خراسان رضوی و برخی نقاط دیگر کشور فعالیت دارند.
وی ادامه داد: همچنین تجار و بازرگانان افغانستانی آمادگی لازم برای احیای واحدهای تولیدی نیمه تعطیل یا تعطیل شده در ایران را دارند و اشتغالزایی و صادرات از نیات اصلی تجار و سرمایه گذاران افغانستانی است.
وی گفت: تجار افغانستانی همچنین آمادگی لازم برای سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون در تمام رسته‌هایی که پیش از این فعالیت داشتند بویژه حوزه بسته بندی کالا را دارند.
یوسفیان مشکلات سرمایه‌گذاری در ایران را بسیار زیاد توصیف کرد و افزود: با این حال مسوولان ایرانی بویژه مسوولان خراسان رضوی در تلاش هستند که این مشکلات برطرف شود اما این معضلات از نقطه صفر مرزی دوغارون شروع می‌شود و تا ادارات استانی و حتی ادارات در پایتخت ایران ادامه می‌یابد.
وی مشکلات مربوط به ورود ارز به ایران، مشکلات مربوط به حوزه مالیاتی و بانکی در استان خراسان رضوی و مرز دوغارون را از مهمترین دغدغه‌های تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی برشمرد.
یوسفیان از مسوولان خراسان رضوی خواست روند صدور مجوز برای فعالیت اقتصادی تجار افغانستانی را تسهیل کنند و امتیازاتی در این خصوص قایل شوند تا آنان بتوانند در قالب یک شرکت هلدینگی در دوغارون، سرمایه‌گذاری لازم در تولیدات خرد را داشته باشند.
نماینده جامعه سرمایه‌گذاران و تجار افغانستانی در ایران نسبت به پذیرش سرمایه گذاران ایرانی در شهرک صنعتی هرات و سایر نقاط افغانستان و ارایه تسهیلات در خصوص صدور روادید برای تجار ایرانی در کنسولگری افغانستان اعلام آمادگی کرد.
گردهمایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران و افغانستان
مشاور مدیرعامل و دبیر گردهمایی فرصت‌های سرمایه گذاری ایران و افغانستان در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون نیز گفت: مردم بومی دو شهرستان مرزی تربت‌جام و تایباد از مزایای هشت هزار و ۷۰۰ هکتار اراضی مصوب این منطقه بی بهره هستند و این به ضعف زیرساختهای آن بازمی‌گردد.
محمد حسن موسی زاده افزود: برگزاری گردهمایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران و افغانستان و تکمیل زیرساختهای مرز دوغارون سه نتیجه کلی در پی دارد که شامل تسهیل نقل و انتقال کالا در مرز، تسهیل خرید و فروش کالا توسط تجار، کاهش بار ترافیکی و خواب کامیون‌ها در منطقه خواهد بود.
وی ادامه داد: دستگاه‌های هوشمندسازی و بستر اینترنتی لازم برای تسریع در کنترل و ترخیص کالا به اندازه کافی در دوغارون وجود ندارد و این مهم روند نقل و انتقال کالای صادراتی و ترانزیتی در این منطقه کند کرده است.
مشاور مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس گفت: کامیون‌های ایرانی و افغانستانی بعد از ورود به منطقه ویژه دوغارون با خواب چند روزه مواجه می‌شوند و این مهم نارضایتی تجار و بازرگانان ایرانی و افغانستانی را در پی داشته است.
موسی زاده افزود: در این راستا برای هوشمندسازی مرز دوغارون، یکی از شرکت‌های بخش خصوصی اقدام به سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیارد تومانی و نصب دستگاه ایکس.ری در منطقه کرده است که این مهم یکی از طرح‌های ارایه شده در گردهمایی فرصت‌های سرمایه گذاری ایران و افغانستان در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون خواهد بود.
وی با اشاره به دیگر طرح‌های ارایه شده در این گردهمایی اظهار داشت: در این راستا یک پیمانکار در دوغارون اقدام به احداث توقفگاه خاص همراه با تجهیزات تخلیه و بارگیری بار خواهد کرد تا این طرح طی ۶ ماه آماده بهره‌برداری شود.
وی گفت: هفته آینده عملیات اجرایی سایت پلن آزاد مبادلات مالی و تجاری افغانستان در مرز دوغارون آغاز می‌شود که با راه‌اندازی آن تجار افغانستانی قادر خواهند بود بدون مراجعه به بازار ایران، کالای مورد نظر خود را در این سایت پلن به تاجر مورد نظر خود بفروشند یا از وی خریداری کنند.
مشاور مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس افزود: در این زمینه مسوولان ایران نسبت به راه‌اندازی بانک عامل برای مراودات مالی بین تجار و استقرار یکی از سازمان‌های دولتی برای سنجش کیفیت کالا اقدام خواهند کرد.