سواد نعمتی است که اعتماد به نفس، انجام کارهای گروهی، عزت نفس، سلامت اجتماعی و روانی را برای فرد به ارمغان می‌آورد و فرد بی سواد رفته رفته با پیشرفت تکنولوژی منزوی و محصور می‌شود که این اتفاقات زمینه ساز بروز آسیب اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق، بزهکاری، افزایش نزاع و درگیری در جامعه می‌شود.
فرد بی‌سواد همچون انسانی کنجکاو با چشم بسته می‌ماند که هر چه جستجو می‌کند کمتر می‌یابد و این وضعیت فرد بی‌سواد را به سمت افسردگی و خشنوت پیش می‌برد و راهکار نجات فرد و اجتماع از گرفتار در آسیب‌ها شدن، ترغیب افراد به سوادآموزی است.
به گفته کارشناسان توانمند سازی معلمان در برخورد با فرد بی‌سواد و کم سواد نقشی مهم در جذب و ماندگاری فرد برای سوادآموزی دارد که نباید از نظرها مغفول بماند.
ایجاد انگیزه با در نظرگرفتن بسته‌های تشویقی و حمایتی، ارائه آموزش متناسب با نیاز جامعه، تالیف کتاب‌های آموزشی به صورت منطقه‌ای، استفاده از نظر روانشناسان و جامع شناسان در برخورد با سوادآموز موثر در ترغیب افراد کم سواد و بی سواد به سوادآموزی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
طبق نتایج سرشماری ۱۳۹۵، میزان باسوادی مناطق شهری استان سمنان ۹۱.۵ درصد و در مناطق روستایی ۸۴.۵۳ است.
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ در استان سمنان، در بازه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال حدود ۱۳ هزار و ۷۳۳ نفر بی‌سواد و ۴۴۸ هزار و ۱۵۳ نفر باسواد هستند.
با توجه به نتایج سرشماری سال ۹۵، میزان باسوادی مناطق شهری استان سمنان از ۷۵.۰۷ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۹۱.۵ درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است. در همین زمان نرخ باسوادی مناطق روستایی استان از ۴۷.۳۲ به ۸۴.۵۳ درصد افزایش نشان می دهد. به عبارت دیگر میزان افزایش باسوادی در مناطق روستایی استان با شتاب بیشتری صورت گرفته است و تفاوت درصد باسوادی در بین مناطق شهری و روستایی از ۲۲.۲۲ در سال ۱۳۵۵ به حدود ۸.۷۱ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است.
یکم تا هفتم دیماه به مناسبت صدور فرمان تاسیس نهضت سوادآموزی از سوی حضرت امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۸، به عنوان هفته سواد آموزی نامگذاری شده است.
با توجه به اهمیت سوادآموزی میزگردی با عنوان «ترویج فرهنگ سواد آموزی، چالش‌ها و راهکارها» در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) سمنان با حضور محمد دستورانی مدیرکل آموزش و پرورش، اسماعیل ادهم معاون سوادآموزی آموزش و پرورش، حسین رشیدی معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش، سید محمد موسوی معاون مدیرکل و مدیر آموزش و پرورش شاهرود و شهاب مرادی مدرس دانشگاه فرهنگیان و آزاد اسلامی واحد سمنان برگزار شد.
ریشه‌کنی بی‌سوادی در سایه کمک دستگاه‌های اجرایی
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان گفت: بی سوادی در جامعه صفر نخواهد شد، اما می‌توان قدرمطلق بی‌سوادی را به صفر رساند و برای تحقق این راهبرد باید تمام دستگاه‌های اجرایی کمک کنند.
دستورانی افزود: در چهار دهه گذشته بیش از ۵۰ هزار نفر در استان سمنان تحت پوشش سوادآموزی قرار گرفتند.
دستورانی اظهار داشت: جمعیت‌کم و تراکم زیاد جمعیت شناسایی افراد کم‌سواد و بی‌سواد را دشوار کرده است.
وی ادامه داد: براساس آمار ۹۸.۵ درصد مردم استان سمنان با سواد هستند و این در حالی است که ۴۰ سال پیش تنها ۶۰ درصد مردم استان باسواد بودند.
وی ابراز داشت: اکنون در حدود ۱۳ هزار نفر از افراد استان سمنان در بازه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال بی‌سواد هستند و سوادآموزی بیش از چهارهزار و ۵۹۰ نفر از افراد بی‌سواد و کم سواد در سالجاری در دستور کار آموزش و پرورش استان قرار دارد.
به گفته مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان، نیمه نخست امسال بیش از ۵۰ درصد برنامه و بیش از ۲ هزار و ۳۰۳ نفر در استان زیر چتر سوادآموزی قرار گرفتند.
وی بیان کرد: سند راهبردی سوادآموزی تا سال ۱۴۰۴ به منظور ریشه‌کن شدن بی‌سوادی در این استان تدوین شده است.
وی ادامه داد: اکنون شناسایی افراد بی‌سواد و کم‌سواد باقیمانده دشوار است و تدوین سند در شتاب‌بخشی به سوادآموزی کمک می‌کند.
دستورانی اظهار داشت: شهرستان میامی جزو ۳۱ شهر محروم انتخاب شده در کشور است که برای شتاب‌بخشی سوادآموزی سند سوادآموزی جداگانه برای میامی تدوین شده و در شهرستان آرادان نیز این رویه دنبال می‌شود.
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان گفت: مشکلات مالی و کمبود نیروی انسانی در نهضت سوادآموزی وجود دارد.
ظرفیت دانشجویان فرهنگیان کمک کننده در تحقق نهضت سوادآموزی
استاد دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان گفت: استفاده از توان و ظرفیت دانشجویان دانشگاه فرهنگیان برای سوادآموزی می‌تواند تا حدی دغدغه‌مالی و کمبود نیروی انسانی را رفع کند.
مرادی اضافه کرد: هر دانشجوی دانشگاه فرهنگیان می‌تواند به عنوان درس عملی خود در شهر محل سکونت خود برای سوادآموزی کمک کند.
وی بیان کرد: آموزش متناسب با نیاز براساس نیازسنجی از طریق کارهای پژوهشی موثر در ترغیب افراد کم سواد و بی سواد به سوادآموزی است.
استاد دانشگاه فرهنگیان در سمنان اظهار داشت: به طور مثال ارائه آموزش درباره شیوه‌های نوین کشاورزی و دامپروری برای افراد بی‌سواد و کم سواد که در روستاها زندگی می‌کنند انگیزه‌ای برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی است.
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان نیز گفت: برای ترغیب افرادکم‌سواد و بی‌سواد به سوادآموزی، آموزش دهنده در محل حاضر می‌شود.
ادهم تصریح کرد: کلاس‌های سوادآموزی در استان سمنان با حداقل یک تا حداکثر ۲۵ نفر برگزار می‌شود.
وی اضافه کرد: به منظور تسهیل و ترغیب افراد کم سواد و بی سواد به سوادآموزی علاوه بر آموزش در نزدیکترین محل به محل زندگی فرد، لوازم‌التحریر طول دوره تحصیل، کتاب و منابع آموزشی رایگان به افراد اعطا می‌شود.
معاون مدیرکل و مدیر آموزش و پرورش شهرستان شاهرود در میزگرد ایرنا ابراز داشت: سواد در دنیا در طول زمان به چهار مفهوم تکامل یافته است.
موسوی بیان کرد: اولین تعریف از سواد صرف خواندن و نوشتن است و در تعریف دوم سواد به معنای فراگیری کار با رایانه و زبان خارجی همراه با سواد خواندن و نوشتن تعریف شده و در تعریف سوم یادگیری ۱۲ نوع سواد در زمینه‌های مختلف مانند عاطفی، مالی، رسانه‌ای است و در تعریف چهارم سواد به معنای یادگیری نام برده شده است.
وی یادآور شد: تعداد افراد بی‌سواد و کم سواد باقیمانده در شهرستان شاهرود اندک است و شناسایی این تعداد اندک دشوار است و باید انگیزه‌ای برای ترغیب افراد به سوادآموزی ایجاد شود.
خیران نقش آفرین در جنگ بی سوادی
معاون مدیرکل و مدیر آموزش و پرورش شهرستان شاهرود خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیت خیران برای تامین امکانات زیرساختی و درنظرگرفتن بسته‌های حمایتی از جمله راهکارهایی است که می‌توان افراد کم‌سواد و بی‌سواد را به سوادآموزی ترغیب و تشویق کرد.
وی خاطرنشان کرد: افراد کم سواد و بی‌سواد معمولا دارای وضعیت مالی ضعیف هستند و فاصله محل آموزش تا محل سکونت یکی از عوامل مانع در گرایش افراد به سوادآموزی است.
سوادآموز نمونه و مدیر مدرسه شهید رجایی سمنان گفت: ارائه آموزش متناسب با نیاز هر منطقه موجب جذب و ترغیب افراد کم‌سواد و بی‌سواد به سوادآموزی می‌شود.
محمودی ابراز داشت: برای ریشه کن شدن بی‌سوادی در جامعه باید برنامه بلندمدت و کوتاه‌مدت زیرنظر یک روانشناس و جامع شناس خبره تدوین شود تا یک دبیر بداند چگونه باید با یک فرد سوادآموز بزرگسال برخورد کند تا بتواند سواد آموز را جذب کلاس کند تا آموزش را ادامه دهد و رها نکند.
وی یادآور شد: هدف سوادآموزی، آموزش خواندن و نوشتن به افراد بی‌سواد و کم‌سواد است و برای تحقق این راهبرد حتما نباید کتاب متمرکز آموزش داده شود و می‌توان با کتاب‌هایی متناسب با نیاز، فرهنگ و آداب و رسوم منطقه، افراد را به سوادآموزی ترغیب کرد.
کتاب آموزش سوادآموزی متناسب با نیاز منطقه تالیف شود
سوادآموز و مدیر مدرسه شهید رجایی سمنان بیان کرد: تدوین کتاب آموزشی در سایه شناسایی ارزش‌ها و آداب منطقه و نیازسنجی براساس کارهای پژوهشی بی شک موجب گرایش افراد به سوادآموزی و ریشه‌کنی بی‌سوادی می‌شود.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان نیز گفت: سند تحول بنیادین به منظور توسعه عدالت‌آموزشی و ارتقای کیفیت آموزشی تدوین شده است و توجه به نهضت سوادآموزی امری مهم در تحقق اهداف سند تحول بنیادین است.
رشیدی افزود: مربی سوادآموزی باید دید روانشناسی داشته باشد تا بتواند افراد با گروه‌های سنی مختلف در کلاس را جذب کند و باید همه به این باور برسند که حتی افراد بزرگسال برای انجام کار نیازمند تشویق و ترغیب هستند.
وی خاطرنشان کرد: برگزاری جشنواره و استفاده از هنرمندان نقشی مهم در ترویج سوادآموزی دارد و افراد باید به این باور برسند که سوادآموزی در هر سنی دیر نیست.
وی ابراز داشت: در نظر گرفتن راهکارهای تشویقی مانند شهریه کمک به مدرسه برای دانش‌آموزانی که در کلاس سوادآموزی شرکت می‌کنند کمک کننده در ترویج سوادآموزی در جامعه است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان بیان کرد: مهارت‌آموزی در کنار سواد آموزی راهبرد مهمی است که آموزش و پرورش استان در این زمینه اقدامات مطلوبی را انجام داده است.
وی ادامه داد: آموزش و پرورش استان سمنان در کنار سوادآموزی به افراد کم سواد و بی‌سواد، آموزش مهارت‌های زندگی، اجتماعی، حقوق شهروندی و مهارت شغلی را در دستور کار دارد و برای تحقق این راهبرد تا کنون ۲ مرکز یادگیری محلی را ایجاد کرده است.
دستورانی افزود: بی‌سوادی معضل بزرگ اجتماعی است و برای رفع آن باید جنبش اجتماعی شکل بگیرد و همه کمک کنند.
وی یادآور شد: تدوین کتاب‌های آموزشی متناسب با نیاز و فرهنگ هرمنطقه موثر در ارتقای کیفیت آموزشی و ترغیب افراد به سواد آموزی است که باید این مهم مدنظر قرار بگیرد و کتاب‌ها استانی نوشته شود.
وی گفت: در کشورهای پیشرفته چنین رویه‌ای در آموزش وجود دارد و کتاب‌های آموزشی متناسب با هرمنطقه است و استان سمنان نیز در تالیف کتاب‌ها گام برداشته و چند کتاب آموزشی را نوشته است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان بیان کرد: معلم باید مربی و مغز اجتماعی جامعه باشد و بتواند به افراد تحت آموزش، در موضوعات مختلف آموزش ارایه دهد و به عبارتی معلم نباید تک بعدی باشد.
دستورانی اضافه کرد: به منظور توانمندسازی معلم‌ها و تبادل تجربه‌های موفق، جشنواره الگوی تدریس برتر در استان سمنان برگزار شده است.
سوادآموزی موثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان با بیان اینکه سواد آموزی در افزایش مهارت های زندگی و کاهش بزهکاری های اجتماعی تاثیرگذار است، گفت: با همدلی مردم و مسئولان می توان بی‌سوادی را در جامعه ریشه کن کرد.
ادهم افزود: سوادآموزی و آموزش نقشی مهم در تبدیل نیروی انسانی به سرمایه انسانی دارد که باید این مقوله مهم مورد توجه قرار بگیرد.
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان ادامه داد: افزایش اعتماد به نفس، تقویت سلامت روانی و اجتماعی، تقویت انسجام، همدلی، وحدت و اعتماد در جامعه تنها بخشی از مزایایی ارتقای آموزش و توجه به نهضت سوادآموزی در جامعه است.
استاد دانشگاه فرهنگیان سمنان نیز خاطر نشان کرد: تعلیم و تربیت را می‌توان از سه جنبه تدریس، آموزش و یادگیری مورد توجه قرار داد که یادگیری وابسته به تفکر و تعقل است و تدریس صرف خواندن و نوشتن.
مرادی بیان کرد: هر چه به سمت یادگیری پیش‌رویم موفق خواهیم بود و صرف خواندن و نوشتن سواد محسوب نمی‌شود، آموزش باید هدفمند باشد.
وی یادآور شد: براساس یک نظرسنجی انجام شده در یک کار پژوهشی مردم سواد خواندن و نوشتن را اولویت پنجم خود اعلام کردند و فراگیری آموزش‌های مقابله با آسیب‌های اجتماعی و فرزندپروری جزو اولویت‌های اول بوده است و نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد صرف سواد خواندن و نوشتن کافی نیست و آموزش متناسب با نیاز موجب ترغیب افراد کم‌سواد و بی‌سواد به سوادآموزی می‌شود.
استاد دانشگاه فرهنگیان گفت: بهترین نوع آموزش، رودر رو بودن آموزش دهنده و آموزش گیرنده است، اما می‌توان از تکنولوژی و فضای مجازی برای ارایه آموزش از راه دور به شرط تامین زیرساخت بهره جست.
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان گفت: پیش‌نیاز تمام برنامه‌ها و اقدامات داشتن سواد خواندن و نوشتن است و تکنولوژی تنها تسهیل کننده کار است.
سوادآموز و مدیر مدرسه شهید رجایی سمنان گفت: برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی، برگزاری جشنواره هدفمند موثر در ارتقای کیفیت آموزشی و ترغیب افراد به سواد آموزی است.
محمودی افزود: جشنواره‌های خوبی برگزار می‌شود ولی انتشار نتایج جشنواره‌ها ضعیف است و باید تحقق نهضت سوادآموزی نتیجه جشنواره در زمینه الگوی برتر تدریس به صورت یک فایل یا سی‌دی آموزشی در اختیار مربیان قرار گیرد تا اگر به هر دلیلی نتوانستند در جشنواره حضور داشته باشند بتوانند از نتایج و تجربیات موفق دیگران بهره‌مند شوند.
وی تاکید کرد: کارهای پژوهشی و اختصاص موضوع پایان‌نامه دانشجویان به مقوله سوادآموزی موثر در اتخاذ راهبردهای هوشمندانه در ریشه‌کنی بی‌سوادی است.
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان نیز گفت: نبود مشاور یکی از عوامل ناکامی در جذب افراد کم‌سواد و بی سواد برای سوادآموزی است.
ادهم ابراز داشت: سوادآموزی در واقع عرضه خدمات است و برای جذب مشتری باید بازاریابی کرد و این خلاء در آموزش و پرورش موجب شده موفقیت در ریشه‌کنی بی‌سوادی در استان سمنان دچار تاخیر شود.
مدیرکل آموزش و پرورش استان سمنان اظهار داشت: برگزاری دوره توانمندسازی برای آموزش دهندگان تا حدی می‌تواند مشکلات در جذب افراد کم‌سواد و بی سواد برای سوادآموزی را رفع کرد.
دستورانی ادامه داد: انگیزه و صلاحیت حرفه‌ای ۲ ویژگی مهم یک معلم خبره و موثر است که می‌تواند جامعه را به سوی روشنی و ترقی سوق دهد.
معاون مدیرکل و مدیر آموزش و پرورش شهرستان شاهرود گفت: باور جمعی لازمه ریشه‌کنی بی‌سوادی در جامعه است و همه باید بپذیرند بی‌سوادی معضل اساسی جامعه است که اگر حل نشود همه دچار آسیب خواهد شد.
موسوی بیان کرد: بیشتر افراد کم سواد و بی سواد در شهرستان شاهرود افراد حاشیه شهرها، روستاها و افراد مهاجر هستند که دستیابی به نشانی این افراد کار دشواری است و برای شناسایی این افراد باید همه دستگاه‌های اجرایی کمک کنند.
معاون مدیرکل و مدیر آموزش و پرورش شهرستان شاهرود خاطرنشان کرد: توسعه یافتگی و پیشرفت هر کشور در گرو باسوادی آن جامعه است و براساس گفته کارشناسان درگیری، نزاع،آسیب‌های اجتماعی و خشونت در جامعه‌هایی که نرخ باسوادی بالا است کمتر دیده می‌شود.
استان سمنان پرچم‌دار نرخ باسوادی
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان گفت: نرخ با سوادی در استان ۹۸.۵ درصد است که این نرخ ۱۱ درصد بالاتر از میانگین کشوری است.
رشیدی تاکید کرد: بی‌سوادی تنها با یک کار جهادی، کمک همه دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های مردم نهاد در جامعه ریشه‌کن می‌شود و باید این فرهنگ در جامعه نشر یابد که هر با سواد یک بی سواد را آموزش دهد.
وی ادامه داد: در کشور هشت میلیون بی‌سواد وجود دارد که براساس چشم‌انداز تا سال ۱۴۰۴ باید بی سوادی در کشور ریشه کن شود و در ۶ سال آینده باید به اندازه ۲۰ سال تلاش کنیم تا بتوانیم بی‌سوادی را ریشه کن کنیم.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان یادآور شد: رسانه با اطلاع رسانی به جامعه از اهمیت سوادآموزی نقشی مهم در تحقق برنامه چشم‌انداز وریشه‌کن شدن بی‌سوادی دارد.
وی بیان کرد: اگر آموزش و پرورش در کنار نهضت سوادآموزی توجه ویژه بر پوشش بازماندگان از تحصیل داشته باشد کمک کننده در افزایش پوشش باسوادی در جامعه دارد.
سوادآموز و مدیر مدرسه شهید رجایی سمنان گفت: استفاده از شیوه‌های نوین آموزش در نهضت سوادآموزی موثر در تحقق راهبرد و ریشه‌کنی بی‌سوادی است.
محمودی افزود: الگوسازی برای سوادآموزان موثر در ترغیب افراد به سوادآموزی است و ضرورت دارد این برنامه پیشنهادی برای کمک به ریشه‌کنی در بی‌سوادی در تمام نقاط کشور به جدی در دستور کار مسئولان قرار بگیرد.
وی ادامه داد: افراد بی‌سواد وقتی با فرد موفقی که پله‌های ترقی را با سوادآموزی شروع کرده آشنا شوند در فراگیری آموزش ترغیب می‌شوند.
سوادآموز و مدیر مدرسه شهید رجایی سمنان گفت: توجه به ادامه تحصیل سوادآموزان موثر در گرایش افراد به سواد آموزی است.
محمودی بیان کرد: در نظر گرفتن راهکارهای تشویقی مانند بیمه تامین اجتماعی، اختصاص بخشی از سهمیه استخدامی از دیگر راهکارهای موثر در جذب افراد برای سوادآموزی است.