قرص برنج طی یک دهه گذشته همواره مهم ترین ابزار خودکشی در مازندران بوده است، ولی اقدامات سختگیرانه ای که در طی سال های گذشته انجام شد این انتظار را پدید آورد که با گذشت زمان روند کاهشی بگیرد، انتظاری که ظاهرا چندان با واقعیت تطبیق پیدا نکرده است.
طبق آمار پزشکی قانونی مازندران طی سال های ۹۵ ، ۹۶ و ۹۷ به ترتیب ۶۷ نفر ، ۸۸نفر و ۹۲ نفر با مصرف قرص برنج دست به خودکشی زدند و امسال هم تنها آمار هشت ماهه پزشکی قانونی در اختیار است که عدد ۷۹ نفر را اعلام کرده است، رقمی که با احتمال قریب به یقین با همین افزایش ۴۰ درصدی نسبت به سال گذشته تداوم خواهد یافت.
طبق گزارش پزشکی قانونی مازندران ، از مجموع ۷۹ مرگ ناشی از مسمومیت با قرص برنج در سال جاری ۵۱ نفر مرد و ۲۸ نفر زن هستند و بیشترین آمار فوتی نیز با ۱۴نفر مربوط به ماه آبان است.
اگر چه استفاده از قرص برنج در استانی مانند مازندران که تامین کننده نیمی از نیاز برنج کشور است در طول سال توجیه دارد ، ولی طی فصل پاییز و زمستان به خاطر برداشت برنج جدید و انبار کردن آن رو به افزایش می گذارد و به همین دلیل هم راحت تر از سایر فصول سال در دسترس قرار دارد.
گزارش پزشکی قانونی مازندران نشان می دهد که امسال بیشترین آمار خودکشی با قرص برنج مربوط به شهرستان های بابل ،ساری و میاندرود هر کدام با ۱۵ نفر بوده است و کمترین هم با یک نفر در شهرستان های بهشهر ،چالوس و جویبار رخ داد.
اگر چه آمار بالای شهرستان های پرجمعیت بابل و ساری در کنار میزان بالای تولیدات برنج آنها قابل توجیه است ، ولی برای شهرستان کوچک و تا حدودی تازه تاسیس میاندرود علامت سئوال بزرگی را مطرح می کند.
نکته قابل توجه دیگر در گزارش پزشکی قانونی مازندران وجود ۴۷ نفر متاهل در میان افرادی است که با قرص برنج خودکشی کرده اند. اصولا خودکشی با قرص برنج در مازندران در میان دختران جوان مجرد رواج داشت و افراد متاهل کمتر به این کار تمایل داشتند.
عزراییل در انبار برنج
استفاده از قرص برنج که حاوی فسفید آلومینیوم است در کشاورزی بویژه در بین شالیکاران شمال به دلیل کارآیی بالای آن در از بین بردن آفات انباری برنج از چند دهه پیش مرسوم شد. قیمت ارزان، سهولت استفاده و رسوب نکردن در محصول از جمله ویژگی هایی دیگری بود که سبب شد تا استفاده از آن در داخل گونی های برنج داخل آشپزخانه ها در نقاط مختلف کشور هم سرایت کند.
کشاورزان شمال در همه این سال ها هشدارهای مراجع مسئول را درباره خطرناک بودن قرص برنج جدی گرفته اند و برای مقابله با آفت انباری از انواع و اقسام روش های دیگر مانند قرص های حاوی سیر، سیر خام، برگ گردو و خیلی جادو جمبل دیگر متوسل شدند ولی هیچ یک نتوانست جای خالی فسفید آلومینیوم را پر کند.
اگرچه آمارهای پزشکی قانونی مازندران طی چند سال گذشته این نکته را هم افشا می کند که بیشترین میزان خودکشی منتهی به مرگ با قرص برنج در ماه آبان هر سال رخ می دهد، زمانی که کشاورزان و تجار با هدف ماندگاری طولانی مدت از آفت کش به ویژه قرص برنج استفاده می کنند ، اما با گسترش فضای اطلاع رسانی همه از قطعیت کشندگی قرص برنج آکاه هستند.
گزارش های خبری و تحلیلی خبرگزاری جمهوری اسلامی مازندران از چرایی استفاده از قرص برنج نشان می دهد که اگرچه ۱۴ سال از بخشنامه ممنوعیت واردات قرص برنج می گذرد و حدود ۱۱ سال هم از ممنوعیت خرید و فروش آزاد آن سپری می شود ، اما آمارهای خودکشی پزشکی قانونی با مصرف قرص برنج هر ساله رو به افزایش است.
یکی از توجیهات جامعه شناسانه ایجاد محدودیت و ممنوعیت استفاده از قرص برنج طی یک دهه گذشته این بود که اصولا خودکشی ها در ایران بیشتر جنبه تهدیدی دارند و به همین علت قرص برنج ابزاری مرگ آور حتمی محسوب می شود و بهتر است از دسترس افراد دور نگه داشته شود تا تهدیدشان را با خوردن این قرص عملیاتی نکنند.
با این وصف روند فزاینده خودکشی با قرص برنج نشان می دهد این تحلیل جامعه شناسان چندان هم با واقعیت تطبیق ندارد بویژه این که در همه این سال ها به اندازه کافی در باره مرگ آفرین بودن این قرص اطلاع رسانی شده و تکنولوژی اطلاعاتی هم طی چند سال گذشته این اطلاعات را حتی در دورترین خانه های روستایی پمپاژ کرده است.
سابقه ممنوعیت واردات قرص برنج به سال ۱۳۸۴ بر می گردد و به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت ، از آن پس تاکنون هیچ مجوزی برای واردات این قرص به کسی داده نشده است.
ایجاد محدودیت برای عرضه داخلی قرص برنج هم به سال ۸۸ بر می گردد که بر اساس آن حق فروش این قرص از داروخانه ها و فروشگاههای عرضه سموم کشاورزی گرفته شد تا دسترسی به این ماده کشنده سخت تر شود.
علت همه این اقدامات مصوبه ای و بخش نامه ای، این بود تا از آمار افرادی که با خوردن قرص برنج خودکشی می کنند، کاسته شود ولی آمارهای رسمی نشان می دهد که این محدودیت ها کارساز نبوده است و این ماده مرگ آور همچنان به دست علاقه مندانش می رسد.