نشریات با مفهوم رسانه، یکی از مهمترین وسایل ارتباط جمعی است که نقش مهم اطلاع‌رسانی و بیان عقاید را بر عهده دارد تا در جریان انتقال اطلاعات به عنوان ابزاری کارآمد برای هدایت جامعه استفاده شوند.
اما مدتی است که مطبوعات و نشریات کشور و به تبع آن فعالان رسانه‌ای استانها با مشکلاتی درگیر هستند که در همین راستا می‌طلبد علاوه بر آسیب‌شناسی دقیق از عملکرد مطبوعات در جامعه فعلی، برای رفع این مسائل و مشکلات تدبیری اندیشیده شود.
تحریم‌های اقتصادی، افزایش نرخ ارز و قیمت کاغذ، محدود شدن آگهی‌های تبلیغاتی و ظهور رقیب جدی فضای مجازی برای مطبوعات از جمله چالشهایی است که در سال‌های اخیر مطبوعات به شدت با آن درگیر هستند.
تعدادی از خبرنگاران عضو انجمن روزنامه نگاران و خبرنگاران در دیدار از خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) در خصوص چالش‌های پیش روی نشریات و مطبوعات به مباحث مختلفی اشاره کردند.
سنگینی سایه تحریم‌ها بر مطبوعات
رییس انجمن روزنامه‌نگاران و خبرنگاران و سرپرست روزنامه کار و کارگر در چهارمحال و بختیاری، گرانی کاغذ را از مهمترین مشکلات نشریات مکتوب عنوان کرد و گفت: این یک واقعیت است که کشور در شرایط سخت تحریم‌ها و تنگناهای اقتصادی قرار دارد و به دنبال آن با توقف واردات کاغذ، گرانی ارز و کمبود ملزومات چاپ مواجه شد و این موضوع نشریات را با چالش جدی مواجه کرده است.
علیمراد مصیبی افزود: در چنین شرایطی بسیاری از کارخانه‌های کاغذسازی داخلی از جمله کاغذسازی مازنداران هم با مشکل تولید مواجه شدند و بدین ترتیب مشکل کمبود کاغذ تشدید شد و اگر چه دولت در این خصوص تدبیری اندیشید و ارز یارانه‌ای به کاغذ اختصاص داده شد اما همچنان بر تقسیم و توزیع کاغذ بین نشریات انتقادات بسیاری وارد است.
بی‌عدالتی به استان‌های کمتربرخوردار در توزیع سهمیه کاغذ
وی، با انتقاد نسبت به سهمیه کاغذ در استان‌های کمتربرخوردار کشور نظیر این استان، تصریح کرد: برخی از مطبوعات محلی استان از سهمیه کاغذ بی‌نصیب هستند و در توزیع کاغذ نسبت به استان‌های کمتربرخوردار کشور جفا شده است.
مدیر مسوول هفته‌نامه راوی قلم، ناعدالتی در توزیع آگهی‌های تبلیغاتی را از دیگر دغدغه‌های نشریات و مطبوعات این استان برشمرد و گفت: هرچند توزیع آگهی‌های دولتی در استان ساماندهی و از عدالت نسبی برخوردار شده اما در سایر بخش‌ها این عدالت برقرار نیست و از اصول و قاعده منطقی تبعیت نمی‌کند.
مصیبی، همچنین از تاخیر طولانی پرداخت مطالبات مطبوعات در حوزه حق اشتراک و آگهی‌های دولتی نیز گلایه کرد و افزود: انتظار می‌رود مسوولان با توجه به شرایط نامساعد مطبوعات بدهی‌های معوق خود را سریع‌تر پرداخت کنند تا مطبوعات بتوانند بخشی از مشکلات مالی خود را برطرف کنند.
ضرورت ارتقای سواد رسانه‌ای مدیران
خبرنگار پیشکسوت و مدیر مسوول نشریه منطقه‌ای "گرامی" نیز در این نشست گفت: برخی مدیران دستگاه‌های اجرایی استان گرایش به مصاحبه تصویری از جمله دوربین دارند و نسبت به مطبوعات و دیگر رسانه‌ها کم‌توجه و حتی برخی بی‌تفاوت هستند و اینگونه برخوردها منطقی و اصولی نیست.
ملک‌محمد زمانی دهکردی افزود: مدیران باید با همه رسانه‌ها از جمله مطبوعات و خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری، تحلیلی تعامل و همکاری داشته باشند تا اخبار و رویدادها و مسائل استان به نحو مطلوب و شایسته‌ای اطلاع‌رسانی شود نه اینکه تنها به یک نوع رسانه گرایش داشته باشند.
وی تاکید کرد: هر رسانه‌ای جایگاه خاص خود را دارد و باید مورد احترام تمامی مدیران دستگاه‌های اجرایی قرار گیرد در حالی که این مهم به خوبی در استان شکل نگرفته است.
زمانی دهکردی، کمبود نقدینگی، افزایش هزینه‌های ملزومات چاپ از جمله کاغذ و فیلم و زینک، پرداخت نشدن به موقع بدهی آگهی‌ها و اشتراک روزنامه‌های سراسری و نشریات محلی از سوی ادارات و سازمان‌ها و افزایش هزینه‌های توزیع نشریه را از مهمترین چالش‌های مطبوعات استان برشمرد.
این فعال رسانه‌ای پیشکسوت خاطرنشان کرد: هم اینک بسیاری از خبرنگاران استان از امکان برخورداری از بیمه خبرنگاران محروم هستند و می‌طلبد تا مسئولان در این خصوص تدبیری بیندیشند.
زمانی دهکردی ادامه داد: استیجاری بودن برخی از دفاتر نشریات، توزیع ناعادلانه آگهی‌ها، امتناع بسیاری از ادارات از قبول اشتراک نشریات و روزنامه‌ها از دیگر مشکلات عرصه مطبوعات استان به شمار می‌رود.
وی از کارشناسان مطبوعات اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان درخواست کرد تا اخبار، گزارش‌ها، مطالب و تحلیل‌های منتشر شده در روزنامه‌های سراسری و نشریات محلی استان را مورد ارزیابی دقیق قرار دهند تا تلاش گزارشگران و خبرنگاران مطبوعات دیده شود و ارزیابی و پایشی در این خصوص انجام گیرد.
سرپرست روزنامه کیهان در چهارمحال و بختیاری افزود: تحقق این مهم در گرو وجود یک کارشناس خبره و آگاه به مسائل مطبوعاتی و رسانه‌ای در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است.
کمیت فدای کیفیت مطبوعات شده است
سرپرست نمایندگی روزنامه رسالت در چهارمحال و بختیاری نیز با تاکید بر بازنگری در شرایط اعطای مجوز صدور نشریات، اظهار داشت: بسیاری از استانها نظیر استان ما ظرفیت این حجم از مطبوعات و نشریات مکتوب را ندارد و صدور بی‌رویه مجوزها بدون توجه به تخصص و شاخص‌های حرفه‌ای خبرنگاری به آسیب جدی این حوزه تبدیل شده است.
محمود مولوی با اشاره به فعالیت بیش از ۱۰۰ نشریه و مطبوعه محلی و سراسری در این استان، تصریح کرد: به صرف بارگذاری یکسری مدارک در سامانه مربوطه به تقاضای افراد پاسخ مثبت داده می‌شود، در حالی که تجربه و تخصص متقاضیان در اعطای مجوز مغفول مانده و اینچنین کیفیت مطبوعات فدای کمیت می‌شود.
وی تصریح کرد: ورود غیرحرفه‌ای‌ها، منزلت و جایگاه رسانه‌ها و مطبوعات واقعی را تنزل می‌دهد از همین رو انتظار می‌رود ارزیابی‌ها و نظارت بر عملکرد رسانه‌ها از سوی افراد کارشناس و خبره مراجع مربوطه انجام گیرد.
برگزاری دوره‌های آموزشی لازمه ارتقای مطبوعات و رسانه‌ها
مدیرمسوول نشریه استانی پیک آموزش نیز در این نشست، ارتقای سواد و دانش خبرنگاران جوان و تازه وارد به عرصه خبرنگاری را از مهمترین نیازهای جامعه رسانه‌ای این استان برشمرد و گفت: برخی از خبرنگاران فعال در استان جوان هستند و این موضوع می‌طلبد با برگزاری دوره‌های آموزشی در ارتقای سطح دانش جامعه رسانه‌ای استان گام موثری برداشت.
مهوش نوری‌زاده افزود: جامعه رسانه‌ای و مطبوعاتی استان از ظرفیت‌های بسیاری برخوردار است اما اگر بتوان این ظرفیت را متشکل و ساماندهی کرد می‌توان به نتایج مطلوب‌تری در حوزه خبر و اطلاع‌رسانی دست پیدا کرد.
غلامرضا عظیمی از فعالان رسانه‌ای چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست اظهار داشت: مسائل و مشکلات امروز عرصه خبر و مطبوعات بسیار زیاد است و انتظار می‌رود برای شنیدن و رفع این مشکلات گوش شنوایی وجود داشته باشد.
وی افزود: متولیان امر در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی باید توجه بیشتری به مطبوعات استان داشته باشند و تلاش خود را برای رفع این مشکلات به کار گیرند.
اختیارات استانها در حوزه مطبوعات محدود است
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری نیز در این خصوص، توزیع آگهی‌های دولتی، تخصیص یارانه و سهمیه کاغذ مطبوعات را در اختیار معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست و گفت: این اختیارات در سال‌های اخیر از استانها سلب شده است و تمامی این امور از طریق سامانه جامع رسانه‌های کشور و پورتال معاونت مطبوعاتی انجام می‌گیرد.
جواد کارگران دهکردی افزود: توزیع آگهی‌های دولتی بر اساس شاخص‌ها و پارامترهایی است که در سامانه مشخص شده و به مواردی از جمله تعداد صفحات نشریه، نظم در انتشار، نوع نشریه شامل روزنامه، ماهنامه و هفته‌نامه و ضریب کیفی نشریات بستگی دارد.
وی، با اشاره به محدودیت آگهی‌های تجاری در استان، تصریح کرد: از آنجا که چهارمحال و بختیاری استانی غیرصنعتی است و ظرفیت‌های زیادی در این حوزه ندارد، آگهی‌های تبلیغاتی نیز در استان بسیار اندک و محدود است و از بین آگهی‌های موجود در طول سال سهم کمی به همه نشریات تعلق می‌گیرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی چهارمحال و بختیاری همچنین با تاکید بر اینکه استان دخالتی در تخصیص یارانه مطبوعات ندارد، افزود: این موضوع نه تنها منجر به نارضایتی مطبوعات و رسانه‌ها شده است بلکه گلایه ما را نیز به دنبال داشته چراکه معتقدیم استانها با اشراف بر فضای مطبوعاتی خود می‌توانند در توزیع این یارانه عملکرد بهتری داشته باشند.
کارگران خاطرنشان کرد: سهمیه کاغذ نیز از طریق خانه مطبوعات استان انجام می‌گیرد و با توجه به نظارتی که در این خصوص انجام شده به همه نشریات سهمیه تعلق گرفته و مشکلی در این خصوص وجود ندارد.
وی، با بیان اینکه بیش از ۱۰۰ نشریه سراسری در استان نمایندگی دارد و ۹۰ نشریه محلی مجوز انتشار دریافت کرده است، افزود: نیمی از این تعداد نشریات محلی استان غیرفعال هستند و برخی از نشریات نیز به طور منظم و مستمر چاپ و توزیع نمی‌شوند که این موضوع نیز نیازمند آسیب‌شناسی است.