به گزارش روز شنبه پایگاه خبری بورس کالا؛ «رضا محتشمی پور» معاون عملیات و نظارت بر بورس کالای ایران در کنفرانس توسعه نظام مالی در صنعت نفت به تشریح ظرفیت‌های بورس کالا برای همکاری با صنعت نفت، گاز و پتروشیمی پرداخت.
وی در مقدمه سخنان خود نگاهی به بورس‌های مطرح جهانی و کالاهای قابل معامله در آنها داشت و اظهار کرد: در بورس‌های کالایی مطرح جهان محصولات کشاورزی، فلزات، انرژی و ارز و نیز کالاهای صنعتی معامله می شوند و این بازارها کارکردهای متعددی به ویژه از جنبه کشف قیمت منصفانه، مدیریت ریسک نوسان قیمت، تسهیل تامین مالی، جذب سرمایه های سرگردان، تسهیل مبادلات فیزیکی و تنظیم بازار را دارند؛ بازاریابی، انتشار اطلاعات بازار و تضمین اجرای تعهدات نیز از دیگر کارکردهای این بازارهاست.
معاون عملیات و نظارت بر بورس کالای ایران به سهم معاملات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی از ارزش بازار فیزیکی بورس کالا طی سال جاری اشاره کرد و گفت: محصولات پتروشیمی سهم ۳۱ درصدی و فرآورده‌های نفتی سهم ۲۵ درصدی از ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس کالا را به خود اختصاص داده اند که آماری قابل قبول به شمار می‌رود.
محتشمی پور با بیان اینکه محصولاتی همچون قیر، وکیوم باتوم، روغن و لوب کات در تالار فرآورده‌های نفتی بورس کالا معامله می‌شود، افزود: در تالار محصولات پتروشیمی نیز انواع محصولات پلیمری، محصولات شیمیایی، گازها و کود اوره قابل معامله هستند و در بازار اوراق بهادار مبتنی بر کالا نیز محصولات پتروشیمی به عنوان دارایی پایه در قالب معاملات سلف موازی استاندارد مورد معامله قرار می گیرند.
محتشمی پور در ادامه به توضیح ابزارها و قراردادهای قابل معامله در بورس کالای ایران پرداخت و اظهار کرد: در بورس کالای ایران ابزارها و قراردادهایی همچون کشف پریمیوم و پیمان های آتی، قرارداد سلف موازی استاندارد و اوراق خرید دین، صندوق کالایی، گواهی سپرده کالایی، قراردادهای آتی و اختیار معاملات و نیز معاملات نقد، نسیه و سلف طراحی شده و قابلیت استفاده دارند.
معاون عملیات و نظارت بر بورس کالای ایران با اشاره به اینکه فروش کالا از طریق بورس کالا طبق قانون از ۱۰ درصد معافیت مالیات بر درآمد برخوردار است، در خصوص سایر مزایای قانونی انجام معامله در این بازار گفت: خرید و فروش کالا در بورس طبق قانون از اجرای تشریفات قانونی و مقررات مناقصه و مزایده معاف بوده و کالاهای معامله شده در بورس طبق قانون از شمول قیمت‌گذاری دولتی معاف است.
شروع معاملات کشف پریمیوم با فرآورده های نفتی
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران با بیان اینکه ابزار معاملاتی کشف پریمیوم از سوی تولیدکننده های حوزه فرآورده های نفتی و به طور ویژه برای دو محصول قیر و وکیوم باتوم مورد استفاده قرار گرفته است، گفت: سهم حجم و ارزش معاملات کشف پریمیوم از کل معاملات بازار فیزیکی بورس کالا طی سال های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب ۶ و ۳ درصد بوده است. به طوری که در سال جاری یک میلیون و ۳۲۰ هزار تن وکیوم باتوم و ۱۵۵ هزار تن قیر به ارزشی حدود ۳۹ هزار و ۷۷۵ میلیارد ریال در قالب کشف پریمیوم مورد معامله قرار گرفته است. در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۶ هزار و ۳۴۹ میلیارد ریال بود و تنها به محصول وکیوم باتوم اختصاص داشت.
وی در بیان مزایای قراردادهای کشف پریمیوم گفت: استفاده از این قراردادها امکان برنامه ریزی بلندمدت را برای عرضه کننده و خریدار فراهم می کند و این ابزار ضمن ایجاد قراردادهای بلندمدت، مزیت دیگری از بابت تنوع در روش‌های تسویه و اعطای اعتبار را نیز به همراه دارد.
مزیت قرارداد آتی برای بازار پتروشیمی
محتشمی پور در ادامه به سازوکار و ابزارهای معاملاتی در بازار مبتنی بر کالای بورس کالا و امکان استفاده از آنها برای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی اشاره کرد و گفت: قرارداد آتی قراردادی است که دو طرف معامله در آن متعهد می‌شوند در سررسید مشخص در آینده، مقدار مشخص از یک کالا با استاندارد مشخص را میان یکدیگر مبادله کنند و در تاریخ سررسید، خریدار (دارنده موقعیت خرید) وجه معامله را پرداخت خواهد کرد و فروشنده (دارنده موقعیت فروش) کالا را تحویل خواهد داد.
وی افزود: در این قراردادها حسن انجام تعهدات طرفین معامله از طریق «مکانیزم اخذ وجه تضمین» بورس کالای ایران ضمانت می‌شود. امکان پوشش ریسک نوسانات قیمت، کشف نرخ براساس انتظارات آتی فعالان بازار، وجود سازوکار وجه تضمین و نبود ریسک نکول، وجود اهرم معاملاتی، کوچک بودن اندازه قرارداد و امکان ورود سرمایه گذاران خرد و امکان فروش بدون داشتن کالا در زمان ورود به قرارداد (اخذ موقعیت تعهدی فروش) از مهم ترین مزایای این قراردادها محسوب می شود.
امکان بهره‌گیری از سرمایه‌های عمومی در تأمین مالی
وی با بیان اینکه قراردادهای اختیار معامله نیز به عنوان دیگر قراردادهای مبتنی بر کالا امکان پوشش ریسک را برای دارندگان این قراردادها فراهم می کند در خصوص اوراق سلف موازی استاندارد گفت: معاملات سلف در بازار فیزیکی بورس کالای ایران سررسیدهای کوتاه‌مدت دارد و امکان معامله مجدد ندارد. در این قرارداد، خریداران می‌بایست در تاریخ تحویل به محل تعیین‌شده مراجعه کرده و کالای خود را تحویل بگیرند. محدودیت‌های معاملات سلف بازار فیزیکی منجر به طراحی و ارایه نوع دیگری از قراردادهای سلف با نام سلف موازی استاندارد در بازار مالی بورس کالای ایران شد.
وی در بیان مزایای اوراق سلف موازی استاندارد اظهار داشت: این قراردادها دارای سررسیدها عموما با دوره سررسید یکساله است و امکان تأمین مالی بلندمدت صنایع بالادستی (گسترش خط تولید و افزایش سرمایه‌گذاری ثابت علاوه بر تأمین سرمایه در گردش) را فراهم می کند. امکان بهره‌گیری از سرمایه‌های عمومی در تأمین مالی صنایع، سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذار همزمان با امکان انجام معاملات ثانویه و وجود بازارگردان برای تضمین نقدشوندگی اوراق با حداقل سود تعیین‌شده از دیگر مزایای این قراردادهاست.
تبدیل کالا به اوراق قابل معامله
محتشمی پور در خصوص ابزار معاملاتی گواهی سپرده کالایی نیز گفت: گواهی سپرده کالایی سندی است که در قبال تحویل کالا به انبارهای تحت نظارت بورس کالای ایران صادر شده و مشخصات مربوط به کمیت و کیفیت کالا در آن درج می‌گردد و امکان عرضه کالا در بورس را فراهم می‌کند. در این روش معاملاتی، با مراجعه صاحب کالا به انبارهای تحت نظارت در صورتی که کیفیت کالا مورد تأیید باشد و کالا پذیرش شود، به صورت الکترونیکی گواهی سپرده کالایی صادر می‌شود که این گواهی در بورس کالای ایران قابل معامله است.
معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا افزود: دارندگان گواهی سپرده کالایی می توانند با توثیق این اوراق، از شبکه بانکی کشور تسهیلات مالی دریافت کنند. همچنین، دارندگان موقعیت تعهدی فروش در بازار قراردادهای آتی بورس کالای ایران، در صورتی که تا سررسید قرارداد اقدام به بستن موقعیت تعهدی خود نکنند، ملزم به تحویل کالا به خریدار هستند و از گواهی سپرده کالایی استفاده می کنند.
امکان راه اندازی صندوق های کالایی برای صنعت نفت و پتروشیمی
وی به ابزار معاملاتی صندوق‌های سرمایه گذاری کالایی نیز اشاره کرد و گفت: صندوق‌های کالایی امکان پیروی از بازده تغییرات قیمتی یک یا چند کالای معین را داشته و دارای واحدهای سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس است. در این ابزار معاملاتی سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالاها توسط صندوق‌های کالایی انجام می شود و داشتن مالکیت کالای موردنظر توسط سرمایه‌گذار و در عین حال نداشتن مسئولیت نگهداری از آن کالا از مزایای آن است. همچنین سرمایه گذاران می توانند از صندوق کالایی به منظور سرمایه‌گذاری و نوسان‌گیری در بازارهای کالایی استفاده کنند و قابلیت خرید و فروش صندوق‌های کالایی برای دارندگان کد معاملات سهام نیز فراهم است.
وی در خصوص دارایی های مجاز برای سرمایه گذاری توسط صندوق های کالایی گفت: صندوق های سرمایه گذاری مجاز هستند در بازار گواهی سپرده کالایی، اوراق سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی کالایی، قراردادهای اختیار معامله کالایی و سپرده بانکی و اوراق با درآمد ثابت سرمایه گذاری کنند.
محتشمی پور در خاتمه سخنان خود با تاکید بر اینکه فعالان صنعت نفت، گاز و پتروشیمی می توانند از ابزارهای متنوع بورس کالا برای پوشش ریسک، تامین مالی و سایر مزایای آنها بهره گیرند، گفت: در حال حاضر ۴ صندوق سرمایه گذاری پشتوانه صندوق طلای لوتوس، صندوق سرمایه گذاری پشتوانه طلای مفید، صندوق سرمایه گذاری زرافشان امید ایرانیان و صندوق سکه طلای کیان در بورس کالای ایران فعال هستند که بر پایه دارایی سکه طلا سرمایه گذاری می کنند اما امکان توسعه این صندوق ها بر پایه دارایی های جدید از جمله محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی در بورس کالا وجود دارد.