بر اساس کتاب رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی ایران در سال تححصیلی گذشته که توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) در اختیار خبرگزاری ایرنا قرار گرفت، در حال حاضر، نظام های رتبه بندی که در سطح جهانی اجرا می شود فقط تعداد محدودی از دانشگاه های برتر کشور را تحت پوشش ارزیابی خود قرار داده اند و سایر دانشگاه های کشور فرصت حضور و بررسی همه جانبه خود و شناسایی رقبای ملی، منطقه ای و جهانی را ندارند.
بنابراین پایگاه های استنادی علوم جهان اسلام بر اساس ابلاغ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال ۸۹ با شاخص ها و معیارهای مصوب ششمین نشست فوق العاده وزرای آموزش عالی کشورهای اسلامی در عربستان به صورت سالانه دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور را رتبه بندی می کند.
معیارهای رتبه بندی
پنج معیار کلی پژوهش، آموزش، وجهه بین المللی، امکانات-تسهیلات و فعالیت های اجتماعی-اقتصادی اساس رتبه بندی این پایگاه را تشکیل می دهد.
پژوهش
معیار پژوهش یکی از مهمترین معیارهای مورد محاسبه در رتبه بندی حاضر است که همانند بسیاری از نظام های بین المللی رتبه بندی، بیشترین وزن را در مجموع به خود اختصاص داده است.
این معیار شامل هفت شاخص کیفیت پژوهش، کارایی پژوهش، حجم پژوهش، تعداد نشریات علمی چاپ شده در پایگاه های استنادی کلاریویت آنالیتیکس و ISC، تعداد کتب تالیفی اعضای هیأت علمی، ثبت نامه ها و تعداد طرح ها و قراردادهای تحقیقاتی است.
آموزش
معیار بعدی آموزش است که مجموع شاخص های این معیار، میزان دستیابی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی را به نگهداری و انتشار دانش به عنوان دومین ماموریت مهم دانشگاه ها مورد ارزیابی قرار می دهد.
وجهه بین المللی
بین المللی بودن دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی، حرکت مثبتی برای کیفیت آموزش، خروجی پژوهش، درک اجتماعی-فرهنگی و در نهایت اعتبار و خوش نامی دانشگاه است. مواردی مانند استادان و دانشجویان بین المللی، اعضای هیأت علمی که مدرک دکتری خود را از خارج از کشور دریافت می کنند، کارگاه ها، کنفرانس ها و تعاملات بین المللی می تواند برای یک دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی امتیاز محسوب شود.
تسهیلات و امکانات
تسهیلات و امکانات شامل تمام اموری است که سبب تسهیل فرآیند آموزش و پژوهش در موسسه یا دانشگاه می شود و در واقع امکانات هر دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی نشان دهنده قدرت و قوت آن است.
تسهیلات و امکانات، طیف گسترده ای از کتابخانه گرفته تا آزمایشگاه و خدمات مختلفی را که به دانشجویان ارائه می شود، در بر می گیرد. بنابراین تعیین کمیت بسیاری از این موارد نشدنی یا دشوار است.
فعالیت اجتماعی – اقتصادی
بسیاری معتقد هستند اولین مسوولیت دانشمندان و دانش پژوهان، ارتقای رفاه و آسایش جامعه است و هر چه دانشگاه ها در این زمینه فعال تر باشند، آنگاه می توان ادعا کرد که اعتبار و مقبولیت آنان نیز بالا است.
این معیارها مهمترین و ماموریت ها و فعالیت های علمی دانشگاه ها را مورد توجه قرار داده اند.
نتایج جدیدترین رتبه بندی دانشگاه ها
هشتمین رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی ایران توسط گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در دست اجرا است که نتایج آن زمستان امسال منتشر می شود.
در این راستا، پرسشنامه رتبه بندی توسط تیم تخصصی رتبه بندی ISC تهیه و در اختیار دانشگاه ها و موسسات پژوهشی ایران قرار گرفت و در ابتدا نامه ای برای روسای تمام دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور ارسال شد.
یکی از مهمترین فعالیت های پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ارزیابی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور بر اساس شاخص ها و معیارهای مصوب است. از سال ۸۹ تاکنون رتبه بندی دانشگاه ها و مراکز علمی کشور توسط گروه رتبه بندی ISC به صورت سالانه صورت پذیرفته است و هر ساله بر تعداد دانشگاه های حاضر در این رتبه بندی افزوده شد.
این افزایش نشان دهنده توجه و تمایل دانشگاه ها برای حضور فعال در رتبه بندی ISC و استفاده از معیارها و شاخص های آن به عنوان نقشه راه برای رسیدن به پیشرفت های علمی و فناوری در عرصه های ملی و بین المللی است.
رشد حضور دانشگاه ها در رتبه بندی ISC
در رتبه بندی سال تحصیلی ۹۷-۹۶، ۱۹۲ دانشگاه و موسسه پژوهشی در رتبه بندی ISC حضور داشته اند که این تعداد نسبت به رتبه بندی سال گذشته رشد بیش از پنج درصدی داشت. در رتبه بندی سال ۹۷-۹۶ تعداد ۸۴ دانشگاه از دانشگاه های جامع کشور حضور داشتند که این تعداد در سال گذشته برابر با ۸۱ مورد بود.
دانشگاه تهران همچون سال های گذشته رتبه اول کشور را در بین دانشگاه های جامع به خود اختصاص داده است. دانشگاه های تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز، شهید بهشتی، اصفهان، بوعلی سینا، کاشان و یاسوج به تریب در جایگاه های دوم تا دهم جدول قرار گرفته اند.
جایگاه دانشگاه های صنعتی کشور
در رتبه بندی این سال تحصیلی، در بین ۲۹ دانشگاه صنعتی حاضر در رتبه بندی ISC، دانشگاه های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت ایران به ترتیب در ردیف اول تا سوم قرار گرفته اند. دانشگاه های صنعتی اصفهان و صنعتی نوشیروانی بابل نیز جایگاه های چهارم و پنجم جدول را به دست آوردند.
در بین دانشگاه های هنر، دانشگاه هنر اصفهان، هنر اسلامی تبریز، هنر تهران و هنر شیراز به ترتیب رتبه اول تا چهارم این گروه را در رتبه بندی سال کسب کردند.
نظام های رتبه بندی ابزارهایی برای تعیین وضعیت موجود دانشگاه در مقایسه با سایر دانشگاه ها هستند. با وجود اینکه حضور و کسب رتبه مناسب در این نظام ها بر جذب دانشجویان بین المللی موثر است، اما تاکید و اصرار بر ارتقای رتبه دانشگاه به عنوان یک هدف راهبردی صحیح نیست.
در مقابل بهتر است توجه به تمام شاخص های بین المللی سازی دانشگاه محوریت یابد که در این صورت ارتقای جایگاه دانشگاه در نظام های رتبه بندی بین المللی به طور خودکار انجام می گیرد.