این مرکز که خبرنگار ایرنا در بیروت از آن بازدید کرده، در سال ۱۹۷۵ میلادی و پیش از آغاز جنگ داخلی لبنان، با هدف احیای فرهنگ و اندیشه وحدت عربی و طرح این مقوله در سطح منطقه خاورمیانه، تاسیس شد.
برای تحقق این هدف، ۳۲ اندیشمند و روشنفکر جهان عرب در بیروت بیانیه ای صادر و موجودیت مرکز یاد شده را به طور رسمی اعلام کردند. در این بیانیه با تاکید بر پیشبرد مقوله وحدت در جهان عرب، هدف دیگر از تاسیس مرکز را بحث و پژوهش های علمی و فرهنگی در باره راه های آگاهی و بیداری ملت های منطقه خاورمیانه عنوان شد.
بنیانگذاران مرکز پژوهش های وحدت عربی در بیروت در نخستین بیانیه خاطرنشان کردند که با دوری جستن از فعالیت سیاسی و اجتناب از وابستگی به دولت ها و احزاب قصد دارند از طریق انجام تحقیقات و بررسی واقعیت های کشورهای عربی، موانعی را که بر سر راه وحدت میان این کشورها وجود دارد، شناسایی کنند و راهکارهایی را در این زمینه ارایه دهند.
این مرکز که نزدیک خیابان "الحمراء" و دانشگاه آمریکایی بیروت در غرب این شهر قرار دارد، در ۴۵ سالی که از تاسیس آن می گذرد، به همان اصل اساسی یعنی ترویج و القای اندیشه وحدت در جهان عرب وفادار مانده است.
دیدگاه رییس و دست اندرکاران پیشین و کنونی مرکز پژوهش های وحدت عربی در باره مقوله وحدت، وحدت سیاسی برای رسیدن به یک دولت یا حکومت واحد در جهان عرب نیست، بلکه وحدت و همسویی فکری نخبگان کشورهای عربی مد نظر است و این چیزی است که از دیدگاه مرکز یاد شده، به گذشت زمان و پدید آمدن نسل های جدید نیاز دارد.
به جز آگاهی (بیداری) و وحدت عربی، دیگر اهداف مرکز پژوهش ها عبارتند از: دمکراسی، توسعه مستقل، عدالت اجتماعی، استقلال ملی، تقویت ملی گرایی (ناسیونالیسم) و نواندیشی و مدرنیسم در جهان اسلام و عرب.
این مرکز برای رسیدن به اهداف هشتگانه، بهره گیری از تجربه های موجود در خارج از جهان عرب را سرلوحه کار خود قرار داده و به همین دلیل کوشیده با دیگر جوامع و ملت های منطقه ارتباط برقرار کند.
مرکز پژوهش های وحدت عربی در کتاب ها، میزگردها و فعالیت های خود به بررسی اوضاع جاری سیاسی در جهان عرب نمی پردازد، مگر آن که با مقوله وحدت مرتبط باشد. به همین جهت می کوشد موضع سیاسی مستقیم نسبت به رویدادها اتخاذ نکند و خود را در کشمکش های دولتی و ائتلاف های سیاسی احزاب وارد نسازد.
هزینه ها و منابع مالی مرکز به طور عمده از طریق فروش کتاب ها، فصلنامه های پژوهشی و ماهنامه های چاپ شده در حوزه علوم انسانی و اجتماعی و نیز کمک های مالی اشخاص و موسسه های حقیقی و حقوقی موجود در جهان عرب تامین می شود.
مرکز یاد شده تاکنون نزدیک به هزار عنوان کتاب، ۴۸۷ شماره از ماهنامه خود با عنوان "آینده عربی"، ده ها شماره از مجله های دوره ای علمی - تخصصی را منتشر کرده است. همچنین صدها گردهمایی، نشست های گوناگون در باره مسایل فکری و اجتماعی ملت های عرب و روابط منطقه ای و بین المللی تشکیل داده است.
مجله "آینده عربی" (المستقبل العربی) از سال ۱۹۷۸ میلادی با شعار «آگاهی برای وحدت و وحدت برای آگاه شدن» در بیروت چاپ و منتشر می شود. این مجله به جنبش های فکری در امر وحدت، مشکلات و چالش های معاصر در کشورهای عربی می پردازد.
مرکز پژوهش های وحدت عربی به لحاظ ساختار تشکیلاتی از هیات امنا، کمیته اجرایی و بخش اداری تشکیل شده است. هیات امنا که شمار اعضای آن به ۱۰ نفر می رسد، بر فعالیت های علمی مرکز اِشراف و نظارت دارد و کار کمیته اجرایی نظارت بر درآمدها و هزینه های آن است.
رییس کنونی مرکز، خانم «لونا ابو سویرح» است و رییس پیشین آن «خیرالله حسیب» بود که کتاب «روابط ایران و اعراب؛ رویکرد کنونی و دورنمای آینده» نوشته و چندین بار تجدید چاپ شده است.