قضیه از این قرار است که یکی از معلمان که در پی شیوع بیماری کرونا و تعطیلی مدارس قصد داشته از طریق مجازی با دانش آموزانش در ارتباط باشد، کلمه ای را به خاطر لهجه شیرینش طوری دیگر بیان می کند. بیانی که توسط عده ای از کاربران بی اخلاق شبکه های مجازی مورد هجمه قرار گرفته است و باعث شده برخی دیگر از کاربران از این موضوع عصبانی شده و در دفاع از این معلم مسئولیت شناس مطالبی را منتشر کنند تا مثل سایر مسائل شاهد فضای دوقطبی در شبکه مجازی باشیم.
خانم شهیمه صفایی علاوه بر ۳۰ سال سابقه تدریس، ۱۷ سال نیز بعد از بازنشستگی به تدریس پرداخته است.
تلفظ کلمه آنلاین توسط این بانوی معلمه در فضای مجازی در حین تدریس به دانش آموزان، از نظر لهجه، سوژه بداخلاقی برخی کاربران قرار گرفته و شایعه برکناری او مطرح شده بود، اما مسئولان در سطوح مختلف و حتی برخی وزرا و وزیر آموزش و پرورش نسبت به این رفتار توهین آمیز واکنش نشان داده و کاربر بداخلاق را مذمت کرده اند.
برخی کاربران اشاره به این دارند که باید تعهد و مسئولیت پذیری این معلم مورد ستایش قرار گیرد که با حقوق و امکانات حداقلی و در شرایط سخت حال حاضر در پی آموزش به دانش آموزان است و به تمسخر گرفتن این مشخصه های انسانی همچون تعهد، وظیفه شناسی و حس مسئولیت پذیری در جامعه ما یعنی فقر فرهنگی.
اما آیا فضای جامعه و سطح فرهنگ به همان اندازه که می بینیم سیاه و دور از دفاع است؟
برخی ضعف‌های آموزش مجازی در این کلیپ نمایان شده است
حسین پورشهریار عضو هیات علمی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا اظهار داشت: زمانی که جامعه ای دچار اضطراب می شود باید علت اضطراب را پیدا کنیم.
وی ادامه داد: چارچوب شخصیتی یک فرد یا جامعه ممکن است دچار اضطراب شود. روانشناسان شخصیت جامعه را در سطح فرهنگ می دانند. اضطراب به عوامل مختلفی بستگی دارد و یکی از مسیرهای شکل گیری اضطراب تعارض است.
این استاد دانشگاه افزود: به عنوان مثال ما از یک طرف به شخصی نقد داریم و از طرف دیگر به او نیاز داریم؛ بنابراین راهکاری که بخواهیم تعارض را بدون مشکل بیان کنیم «طنز» است. به عنوان مثال بسیاری از شعرهای طنز نقد به سیاست ها و تصمیم گیری ها است. ما با طنز اعتراض کرده و نگرانی برای بیان انتقاد خود نداریم و به این صورت از تعارض بیرون می آییم.
پورشهریار با بیان اینکه طنز شیوه ابراز مخالفت و تعارض بدون ایجاد مشکل است، تصریح کرد: در کاریکاتور بخشی از یک موضوع را اغراق می کنند. در حال حاضر به دلیل مقابله با شیوع بیماری کرونا بخش زیادی از جامعه به خصوص حوزه آموزش دچار مشکل شده است و ما می توانیم ۱۰ تا ۹۰ درصد مسائل را از طریق آموزش مجازی پوشش دهیم.
وی ادامه داد: اینکه ما آموزش رو در رو داشته باشیم بسیار از آموزش مجازی بهتر و با کیفیت تر است اما در آموزش مجازی سلامت فرد به خطر نمی افتد. ۱۰ درصد مشکلاتی که آموزش مجازی ایجاد می کند در قالب طنز به صورت اغراق آمیز بیان می شود. به عنوان مثال این لحنی که این معلم یا هنرپیشه دارد، در واقع گویای ۱۰ درصد ضعف آموزش مجازی است.
طنز محترمانه نکات مثبت هم دارد
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه اظهار داشت: طنز هیچ ایرادی ندارد به شرطی که ما ظرفیت پذیرش طنز را داشته باشیم و در طنز بی احترامی به کسی نشود. این موضوع مثبت است زیرا زمانی که به تعارضات طنزگونه نگاه کنیم، ما بر مسئله مسلط می شویم.
وی با بیان اینکه طنز یک مکانیزم است، تصریح کرد: روش کنترل اضطراب از طریق طنز به این شکل است که ما را از تعارض خارج می کند و مسائل و مشکلات را نیز به نمایش می گذارد.
پورشهریار عنوان کرد: به عنوان مثال زمانی که قیمت محصولی بالا می رود، فرد طنزپرداز به صورتی این موضوع را بزرگ می کند که انگار به هیچ وجه قابلیت زندگی وجود ندارد.
سه نقص آموزش مجازی و تبدیل آن به فرصت
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آموزش مجازی محدودیت هایی دارد، اظهار داشت: در آموزش مجازی استاد چهره دانشجویان را نمی بیند و مفهوم از طریق حالات چهره منتقل نمی شود. بنابراین اگر بخواهیم از این موضوع طنزی بسازیم، باید به این محدودیت ها رجوع کرده و به صورت اغراق گونه نشان دهیم.
وی با بیان اینکه پذیرش طنز به ظرفیت و فرهنگ جامعه بستگی دارد، عنوان کرد: فردی که طنز می سازد، به فرد حمله نمی کند بلکه مسئله را مورد بررسی قرار می دهد. طنزهای ساخته شده از این کلیپ ۱۰ درصد نقص های آموزش مجازی را مطرح می کنند اما ممکن است یک عده معتقد باشند که طنزپرداز زحمت و تلاش معلم را زیر سوال برده است که بستگی به نوع نگاه هر فرد دارد.
اکثریت جامعه ایرانی ظرفیت پذیرش طنز را ندارند
پورشهریار با طرح این سوال که باید بررسی شود جامعه ظرفیت پذیرش این طنز را دارد، تصریح کرد: خیر زیرا این مسئله برای اولین بار اتفاق افتاده است مثل اولین فردی که کاریکاتور کشید، مطمئنا مورد حمله قرار گرفته است.
وی عنوان کرد: یک معلم به راحتی می تواند از فیلمی که در فضای مجازی منتشر شده بهره برداری کرده و نقص های آموزش مجازی را استخراج کند. به عنوان مثال یک معلم باید آگاهی داشته باشد که در فضای مجازی باید به ایمنی رابطه توجه کند یعنی به صورت رسمی تر صحبت شود در حالی که در کلاس واقعی می توان غیررسمی تر با دانشجویان و دانش آموزان در ارتباط بود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در آموزش مجازی مطالب نیاز به دسته بندی بیشتری دارد و لحن کلام نیز متفاوت است. همچنین در آموزش مجازی ممکن است صدای استاد ضبط شود؛ بنابراین باید مراقبت بیشتری از حرف ها شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی عنوان کرد: در طنزهای ناشی از این کلیپ سه ویژگی مهم آموزش مجازی به صورت اغراق گونه مطرح شده و معلمان می توانند به خوبی از این مسئله بهره بگیرند.
نگاه دوقطبی از پیشرفت جامعه جلوگیری می‌کند
پورشهریار اظهار داشت: ایجاد فضای دوقطبی در جامعه جزو ویژگی های جامعه اضطرابی است. زمانی که اضطراب زیاد می شود، جامعه دوقطبی می شود و در جامعه اضطرابی، افراد تصور می کنند که باید صفر یا صد باشیم.
وی با بیان اینکه فضای مجازی به همان اندازه که فایده دارد آسیب زا نیز است، ادامه داد: در شرایط خاص اگر فضای مجازی درصدی از آموزش ما را پوشش می دهد ما باید از آن استفاد کنیم. معلمان بسیار تلاش می کنند و ما نیز باید از آنها حمایت کنیم اما نباید به صورت صفر و صد به مسئله نگاه کنیم بلکه نیاز است اندازه دقیق مسائل را بررسی و هدف درست را مشخص کنیم.
عضو هیات علی دانشگاه شهید بهشتی عنوان کرد: در بهبود اوضاع و مسیر پیشرفت نگاه دوقطبی باعث می شود که ما یا مسئله را تعطیل کنیم یا زیادی به آن اهمیت دهیم و این نوع نگاه آسیب زا است.
پورشهریار اظهار داشت: در حال حاضر می توانیم بررسی کنیم که رسانه ملی چه میزان از آموزش را می تواند پوشش دهد که این موضوع با استفاده از حجم زیاد اطلاعات به دست ما می رسد.
وی عنوان کرد: شرایط حال حاضر پایلوت خوبی برای ارزیابی و برنامه ریزی آموزشی است تا بررسی شود که استفاده از رسانه ملی و فضای مجازی برای صرفا آموزش و بخش دیگر روابط استاد و شاگردی، نوجوانان و دانش آموزان با یکدیگر نیز باید به صورت حضوری باشد.