این روزها که ویروس جدیدی با نام کرونا در دنیا منتشر شده، در حال سپری کردن تجربه ای جدید هستیم که بشر تاکنون به خود ندیده است، تجربه ای که بهای گزافی نیز برای آن می پردازیم، روزهایی که هیچگاه از ذهنمان پاک نخواهد شد و بطور حتم، دیگر انسان پیش از این شیوع نخواهیم بود؛ از پسِ گذران این اَبَربحران، گویی بار دیگر متولد شده و نگاهمان به دنیا نیز نگاه انسان دیگری خواهد بود، نگاه انسانِ پساکرونایی!
دوستی لازمه روزهای کرونایی
ارسطو به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان تاریخ بشر تاکید بسیاری بر دوستی داشته است. تأکید فیلسوفی در مقام ارسطو به طور قطع خالی از دلیل و بی‌بهره از نتایج مثبت برای انسان‌ها نیست. او دوستی را حتی بالاتر از عدالت می‌داند و معتقد است که جامعه مبتنی بر دوستی، به عدالت نیازی ندارد.
اما چرا پای دوستی را وسط کشیده ام، زیرا اکنون با این اَبَربحران، دوستی مهمترین آیتم مورد نیاز جوامع بشری است، در شرایط بحرانی شیوع کرونا و جدا شدن انسان ها از یکدیگر، ما به دوستی، یاریگری، همدلی و حمایتگری بیش از پیش نیاز داریم، کافی است که از کوچه و محله خودمان آغاز کنیم، ممکن است کسانی در محله، همسایه، دوستان و آشنایان ما، مبتلا به کرونا باشند. در این روزهای عجیب و فراموش نشدنی، در عین رعایت نکات بهداشتی و حفظ فاصله از آنها اما به رفتارمان با آنها دقت کنیم، درکشان کنیم، کرامتشان را حفظ کنیم، که فردا ممکن است نوبت خود ما باشد.
ممکن است اکنون خانواده ای در اطراف ما دچار رنج ناشی از بیماری کرونا باشد، یا عزیزی را از دست داده باشد که علاوه بر تحمل غم و رنج، تبعات دیگری به دلیل شرایط اپیدمی، همچون نگرش منفی برخی افراد جامعه به خود را نیز تجربه کند و شاید تبعات مضاعف تری همچون تبعات اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی را نیز متحمل گردد.
اما مسوولیت ما به عنوان همشهری، هموطن و اساسا یک انسان چیست، باید چکار کنیم که از آلام دوستان، آشنایان، همسایه، هم محله ای، همشهری و هموطن خود بکاهیم. چه کمکی کنیم به کسانی که داغ عزیزانشان را در شرایط اپیدمی، غریبانه و به تنهایی، در انزوا و بدون حمایت حتی نزدیکان خود به دوش می کشند، باید آنها را رها کنیم یا باید مراقب یکدیگر باشیم و در این شرایط از هم حمایت کنیم.
فراموش نکنیم که روانشناسان بارها تاکید کرده اند که یاریگری، همدلی و حمایتگری نه تنها از لحاظ روانی ما را قوی می کند، بلکه روانِ قوی، جسم مان را نیز قدرت می بخشد، قدرت مقابله با بحران. می توانیم تک تکمان با رفتاری مثبت و مساعدت یکدیگر و حمایت از هم، جامعه ای مقاوم را در شرایط بحرانی ایجاد کنیم.
هرچه در توان داریم برای یاری بکار بریم
آنگونه که دوست داریم با ما رفتار شود، با دیگران رفتار کنیم. ما امروز نیازمند درک مضاعفیم.
می توانیم با همیاری، همدلی و حمایتگری بر شرایط مسلط شویم، یکدیگر را درک کنیم و از خانواده هایی که مبتلا به کرونا هستند، به هر طریقی که در توان داریم، روحی، عاطفی، اجتماعی و اقتصادی حمایت کنیم، می دانم و می دانید که ما ایرانی ها این قدرت را داریم، قدرت دست بر زانو زدن، ایستادن، یاریگری و تسلط بر شرایط.
می دانم که سختی ها و دشواری های بسیاری را متحمل شده ایم، اما این را نیز می دانم که این شرایط به قوی تر شدنمان کمک می کند، این اپیدمی درس های بسیاری به ما می دهد، ما دچار تحول می شویم، تحول درونی انسانی و فردی. گویی کرونا باعث شده جامعه پوست بیندازد و با پوسته جدید و تازه ای به حیات بازگردد. گویی به تازگی متولد شده ایم، ما دیگر آن انسان های سابق نخواهیم بود، نگاه مان به زندگی به کلی تغییر خواهد کرد.
بحران کرونا همگانی است
نفیسه بروجردی روانشناس بالینی و استاد مهارت های زندگی در دانشگاه علم و صنعت روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا می گوید که نخست باید بدانیم شرایطی را که در آن درگیر هستیم، شرایط عمومی است. این شرایط با وضعیت عادی متفاوت است ما در شرایط عادی با بحران هایی مواجه می شویم که تحت فشار قرار می گیریم و روال شخصی و مستقلی را طی می کنیم اما اکنون بحران همه گیر است.
وی افزود: بحرانی را که اکنون به طور عمومی و همگانی تجربه می کنیم، اگر اجازه دهیم همچون بحران های دیگر، به خوبی از عهده حل آن بر خواهیم آمد و برای آن راه حل های خوبی خواهیم یافت.
استاد مهارت های زندگی در دانشگاه علم و صنعت معتقد است که این بحران نیز همچون دیگر بحران های زندگی مان است و تنها موردی که به آن اضافه شده، همگانی شدن آن است.
وی در عین حال تاکید کرد: اما در مساله ای همگانی، موضوع همراهی و همدلی بسیار مهم است که باید یکدیگر را درک کنیم، ممکن است این شرایط خود و خانواده مان را نیز درگیر کند، ما تمایل داریم در این صورت همه با نگاه حمایتگرانه و همدلانه با ما رفتار کنند.
روانشناس بالینی ادامه داد: موضوعی که باید بدان توجه کنیم به ویژه خانواده هایی که درگیر آن هستند، این است که یک موقعیت بحران زایی را تجربه می کنیم که در هر شرایط دیگری نیز می توانستیم تجربه کنیم، باید افکارمان را مدیریت کنیم. اکنون این شرایط فقط مربوط به ما نیست بلکه بسیاری دیگر نیز درگیر آن هستند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه بحران کرونا می تواند ما را دچار تحول انسانی و شخصی کند، گفت: این شرایط به ما کمک می کند که بتوانیم در شرایط خاص، ذهن و روانمان را بر مساله مورد نظر مسلط کنیم.
وی یادآور شد: ما انسان هایی هستیم که مدام با شرایط بحران زا و موقعیت های تنش زا مواجه می شویم و به طور قطع این اپیدمی، یک تحول روانی و انسانی برای ما ایجاد خواهد کرد.
بروجردی ادامه داد: ممکن است شرایط کنونی برای ما تنش، فشار و شرایط دردناک به وجود آورد، اما به تبع آن وارد پروسه ای از تحولات و تغییرات خواهیم شد.
روانشنالس بالینی توضیح داد: به عنوان مثال درگذشت یک عزیز در هر شرایطی می تواند یکسری تنش ها، دردها و رنج هایی را به همراه داشته باشد ما روانشناسان معتقدیم اگر فرد بتواند آلام خود را مدیریت کند، در کنار آن دچار تحول و جریان متحول ذهنی و روانی خواهد شد.
تبعات همگانی بودن بحران کرونا
استاد مهارت های زندگی در دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: اکنون ممکن است رنجی را تجربه کنیم که با تبعات اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی بیشتری توام باشد؛ در واقع رنجی را که ممکن بود در شرایط عادی تجربه کنیم، چندین رنج دیگر نیز اضافه شده و آن تبعات عمومی بودن آن است، شرایطی که اکنون بر جامعه تحمیل شده است.
بروجردی یادآور شد: اگر این رنج را در شرایط عادی تجربه می کردیم شامل حمایت اطرافیان، دیگران و نگاه حمایتگرانه بیشتری می شدیم، اما امروز شاید به دلیل شرایط خاص اپیدمی، شاهد آن حمایت ها نباشیم.
روانشناس بالینی اظهار داشت: هنگامی که من سوگوار شدم، باید بدانم این مساله بسیار جدی است که بتوانم احساس آلام و فشار سنگین را به نحو احسن مدیریت کنم.
وی با بیان اینکه باید نگاهمان به افراد و خانواده های درگیر، حمایتگری باشد چرا که هر لحظه ممکن است خودمان نیز درگیر این مساله شویم، تاکید کرد: همین نگاه همدلانه و حمایتگرانه برای من، مقاومت درونی و روانی ایجاد می کند که حتی این قدرت را می یابم که با دیگران همدردی و آنها را حمایت کنم، از هر طریقی که می توانم؛ عاطفی، اقتصادی و ارتباطات اجتماعی.
استاد مهارت های زندگی در دانشگاه علم و صنعت اضافه کرد: با این اوصاف به طور قطع فضای ذهنی و روانی من در مقابل این مشکل همگانی مقاوم تر و مسلط تر خواهد بود.
به عقیده وی، این همدلی حتی مقاومت و ایمنی روانی و جسمی ما را نیز افزایش می دهد، انسان ها همچون زنجیره به یکدیگر مرتبط هستند، اگر در این زنجیره اختلال ایجاد شود، نه فقط آن فرد سوگوار حتی افراد غیردرگیر نیز درگیر خواهند شد.
بروجردی افزود: اگر امروز با یکدیگر همدلی و همیاری نداشته باشیم، نخستین آسیب به خود ما خواهد خورد زیرا از فضای زنجیره ای و هماهنگ انسانی خارج شده ایم و اگر از این فضا خارج شویم قطعا تعادل روانی و روحی مان به هم خواهد خورد. بیاییم در این زنجیره هماهنگ قرار بگیریم، هم شرایط دیگران را درک کنیم که نه تنها مقاومت یکدیگر را افزایش می دهیم بلکه قدرت روانی خود را نیز برای مواجهه با این مساله بالا می بریم.
وی تصریح کرد: کسانی که به رفتار خود با دیگرانی که درگیر این بیماری هستند، دقت نمی کنند، با نگاه منفی رفتار می کنند و کرامت آنها را حفظ نمی کنند، بی تردید در شرایط آسیب پذیرتر و خطرپذیرتری قرار خواهند گرفت.