تنوع نداشتن مدارس در نظام آموزشی مورد تاکید برخی مسوولان است اما واقعیت این است دسته‌بندی خاصی از مدارس در جامعه وجود دارد که از حیث برنامه، روش آموزش، شرایط ثبت‌نام، دریافت شهریه و همچنین نحوه مدیریت مدرسه با یکدیگر متفاوت هستند.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش‌های خود به ۲۲ گونه مدرسه در نظام آموزشی ایران اشاره کرده است و کاهش انواع مدارس را از مهم‌ترین وظایف آموزش و پرورش می‌داند.
مدارس غیرانتفاعی، استثنایی، هیأت امنایی، تیزهوشان، سما، ماندگار، قرآن و غیره نمونه‌هایی از مدارس هستند که معمولا در جامعه به آنها عنوان مدارس خاص اطلاق می‌شود.
«احمد عابدینی» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش درباره انواع مدارس در کشور اظهار داشت: با این موضوع که انواع مختلفی از مدارس در نظام آموزشی وجود دارد، موافق نیستم. اگر مولفه‌های اصلی تاثیرگذار در مدرسه در نظر گرفته شود در حقیقت 2 نوع مدرسه دولتی و غیردولتی در کشور وجود دارد.
وی افزود: البته این موضوع ناگفته نماند که حتی در مدارس غیردولتی هم قوانین و مقررات و کتب درسی یکسان حاکم است؛ تنها تفاوت مدارس غیرانتفاعی با دولتی که شاید مردم را به لحاظ ذهنی اذیت می‌کند، این است که در مدارس غیردولتی افراد برای دریافت خدمات آموزشی شهریه پرداخت می‌کنند.
معاون شورای عالی آموزش و پرورش ادامه داد: انواع مدارس از نظر متفاوت بودن، قوانین و مقررات، برنامه درسی، زمان و آموزش وجود ندارد. به طور مثال وزارت آموزش و پرورش در روستاها مدرسه شبانه‌روزی را به این دلیل که بچه های روستایی امکان ادامه تحصیل ندارند، ایجاد کرد و در واقع هدف این بود که دانش‌آموزان در این مدارس خدمات رایگان دریافت کنند، بتوانند شب‌ها در این مکان بمانند و درس بخوانند اما این به معنای یک نوع مدرسه نیست بلکه در روش آموزش با سایر مدارس تفاوت دارد.
عابدینی همچنین به مدارس از راه دور اشاره کرد و گفت: آموزش از راه دور، روشی آموزشی برای افرادی است که امکان حضور در مدرسه به هر دلیلی را ندارند. این افراد از روش‌های غیرحضوری آموزش از راه دور بهره‌مند می‌شوند و در نهایت هفته‌ای یکبار در مدارس حاضر می‌شوند اما نمی‌توان آنرا یک نوع خاص مدرسه به شمار آورد چرا که شیوه آموزش فقط متفاوت است.
وی همچنین به مدارس بزرگسالان اشاره کرد و ادامه داد: شرایط دانش‌آموزان از همه نظر باید یکسان باشد، نمی‌توان یک فرد ۱۸ ساله را در کنار دانش‌آموزان ۱۰ ساله قرار داد و از عدالت آموزشی صحبت کرد. با توجه به شرایط سنی این گروه‌ها نمی‌توانند در کنار یکدیگر درس بخوانند.
معاون شورای عالی آموزش و پرورش به مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی اشاره کرد و یادآور شد: برخی از افراد گلایه می‌کنند که چرا در این نوع مدارس آزمون گرفته می‌شود در واقع برگزاری این آزمون‌ها باعث می‌شود که مردم به نوعی احساس بی‌عدالتی کنند اما واقعا تحصیل دانش‌آموزی با بهره هوشی ۱۴۰ در کنار دانش‌آموز دیگر با بهره هوشی۷۰ برای هر دوی این افراد مشکل می‌شود چرا که یکی از آنها به آموزش تندتر و دیگر به آموزش کندتر نیاز دارد. کنار هم قرار گرفتن این 2 دانش‌آموز ظلم به هر 2 نفر محسوب می‌شود.
عابدینی افزود: برخی مدارس استثنایی را هم در گروه مدارس خاص قرار داده‌اند، کودکانی با ویژگی‌های خاص باید توجه خاصی را داشته باشند، از این رو تحصیل آنها در کنار سایر دانش‌آموزان امری پسندیده نیست.
وی عنوان کرد: حتی در مسابقات، جشنواره و فعالیت اجتماعی برای افراد با استعداد شرایطی خاص مهیا می‌شود که بتوان استعدادها را شکوفا کرد در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که آموزش همه دانش‌آموزان یکسان باشد.
معاون شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به مدارس ماندگار در کشور اظهار داشت: تعداد مدارس ماندگار در کل کشور ۵۵ مورد است، یعنی در هر استان یک یا 2 مدرسه ماندگار وجود دارد.
عابدینی ادامه داد: مدارس ماندگار بیش از ۵۰ سال سابقه دارند، از مدارس قدیمی هستند که استحکام خوبی دارند و باید از بنای آن محافظت شود. به منظور جلوگیری از تخریب مدرسه ماندگار باید تعداد پذیرش دانش‌آموزان بسیار کمتر از مدارس عادی باشد. مدارس ماندگار نوعی خاص از مدرسه نیست، نوعی از بناست که برای حفاظت از آن دستورالعمل‌هایی برای ترمیم و نگهداری از آنها نگاشته شده است.
وی با اشاره به اینکه برای تحقق عدالت آموزشی باید بر روش‌ها متمرکز شد، گفت: باید بتوان از هر روشی یک دانش‌آموز را جذب کرد تا عقب‌ماندگی تحصیلی وی جبران شود.
معاون شورای عالی آموزش و پرورش ادامه داد: هر فردی به اندازه استحقاق و توانایی خود باید بتواند از نظام آموزشی بهره‌مند شود، در این راه تنها شاخصی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که عدالت اجتماعی مخدوش نشود. توانایی مالی، نژاد، محل تحصیل و جنسیت نباید باعث نابرابری در تحصیل دانش‌آموزان شود اما روش‌ها و محل برای همه مدرسه‌ها نمی‌تواند یکسان باشد.
به گفته عابدینی، مدارس از نظر فیزیکی، جمعیت و نیروی انسانی و همچنین روش آموزش با یکدیگر متفاوت هستند؛ برخی مدارس ممکن است که حتی نیمکت به تعداد کافی نداشته باشند اما مدرسه دیگری تجهیزات فناوری هم داشته باشد.
وی در ادامه درباره راهکار تحقق عدالت آموزشی در مدارس عنوان کرد: این موضوع یک راه حل دارد، باید برای بهبود کیفیت مدارس تلاش کرد تا در نهایت همه مدارس به شرایط استاندارد نزدیک شوند.
عابدینی خاطرنشان کرد: آموزش و پرورش تلاش می‌کند که با ایجاد قوانین و مقررات، افزایش بودجه و تزریق معلم، مدارس را به سطح استاندارد برساند تا ضعف مدارس از هر نظر برطرف شود.