رونق سرمایه‌گذاری در روستاهای خراسان رضوی را می‌توان مدیون طرح ابتکاری استاندار خراسان رضوی مبنی بر "مثلث توسعه اقتصادی - فرهنگی" دانست که شاکله اصلی آن حمایت سرمایه‌گذاران بزرگ از ظرفیت‌های کوچک اشتغال و سرمایه‌گذاری در روستاهاست.
شاکله اصلی این طرح روستاها و مناطق محروم استان هستند که با حمایت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و بخش‌های عمومی غیردولتی تحت حمایت ۱۰۰ درصدی ارکان حاکمیت و دولت، ظرفیت‌های خود را بازشناخته و با بهره‌گیری از سرمایه‌های خرد خود ظرفیت سازی و درآمدزایی می‌کنند.
افزون بر یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از جمعیت ۶ و نیم میلیونی استان خراسان رضوی در ۲ هزار و ۵۴۰ روستای این استان سکونت دارند. ۳۲۰ روستای مهاجر فرست و ۱۵۰ روستای مهاجر پذیر در خراسان رضوی شناسایی شده است که لزوم توجه بیشتر به این بخش را ضروری می‌سازد.
شاخص‌های "رونق تولید" در خراسان رضوی طی سال ۱۳۹۸ در بخش‌های سرمایه‌گذاری صنعتی و معدنی، تجارت خارجی، تسهیلات بانکی، احیای واحدهای صنعتی راکد و از همه مهمتر اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی - فرهنگی تبلور یافت که در این نوشتار در هر بخش به صورت مختصر شرح داده می‌شود.
رونق تولیدات صنعتی و معدنی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در سال گذشته ۴۷۲ فقره پروانه بهره‌برداری صنعتی با سرمایه‌گذاری ۷۶ هزار و ۱۳۴ میلیارد ریال و اشتغالزایی برای هشت هزار و ۵۹ نفر در این استان صادر شد که نسبت به سال ۱۳۹۷ از نظر تعداد پروانه ۶ درصد و از نظر میزان سرمایه‌گذاری ۸۰ درصد افزایش داشت.
علی رسولیان سرمایه‌گذاری صنعتی خراسان رضوی در سال ۱۳۹۷ را ۴۲ هزار و ۲۹۷ میلیارد ریال ذکر کرد و افزود: افزایش بیش از ۵۰ درصدی تولید محصولاتی نظیر روغن نباتی، کاغذ، لوله و پروفیل، سیمان، کاشی و سرامیک، الکتروموتور، یخچال و فریزر، نخ پنبه‌ای، کنسانتره آهن و کنسانتره مس نشان از بهبود وضعیت تولید در این استان دارد.
وی با اشاره به مصرف برق و گاز بخش‌های صنعت و معدن در خراسان رضوی ادامه داد: مصرف کل گاز استان در سال گذشته هفت میلیون و ۱۹۴ هزار مترمکعب بود که سهم بخش‌های صنعت و معدن از این میزان یک میلیون و ۸۴۴ هزار مترمکعب معادل ۲۵.۶ درصد می‌باشد.
وی گفت: مصرف کل برق خراسان رضوی نیز در سال گذشته ۱۳ هزار و ۳۹۷ گیگاوات بود که سهم بخش‌های صنعت و معدن چهار هزار و ۳۷۶ گیگاوات معادل ۳۲.۷ درصد است،
رسولیان افزود: مصرف گاز بخش‌های صنعت و معدن استان در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن ۱۰ درصد و مصرف برق این بخش‌ها نیز ۱۱ درصد افزایش داشت.
سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: این استان بیش از ۸۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و ترکمنستان دارد و از پنج گمرک سرخس، باجگیران، دوغارون، مشهد و لطف آباد و دو بازارچه دوغارون و باجگیران برخوردار است.
رسولیان افزود: پارسال سه میلیون و ۱۴۷ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۶۵۱ میلیون دلار از گمرکات و بازارچه‌های مرزی استان صادر شد که این میزان از نظر وزن نسبت به سال ۱۳۹۷ افزایش اما از نظر ارزش کاهش داشت.
وی ادامه داد: در سال ۱۳۹۷ در مجموع ۲ میلیون و ۹۵۷ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۲۵۴ میلیون دلار از گمرکات و بازارچه های مرزی خراسان رضوی صادر شد.
وی گفت: در سال گذشته ۱۴۱ میلیون دلار طرح مربوط به حوزه سرمایه‌گذاری خارجی در استان تصویب شد که از این میزان ۱۰ میلیون دلار در قالب ۳۰ طرح وارد استان گردید، میانگین پیشرفت اجرایی طرح‌های حوزه سرمایه‌گذاری خارجی استان در سال گذشته نیز حدود ۵۸ درصد است.
رسولیان افزود: در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۸۲ میلیون دلار طرح مربوط به حوزه سرمایه‌گذاری خارجی در خراسان رضوی تصویب شد که از این میزان ۲۳ میلیون دلار در قالب ۳۷ طرح وارد استان گردید.
طرح مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی خراسان رضوی
الگوی مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی طرحی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی در سایه تعامل ارکان حاکمیتی با فعالان بخش خصوصی است که توسط استاندار خراسان رضوی طراحی و به عنوان اصلی‌ترین برنامه عملیاتی این استان در حال پیگیری است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: طرح مثلث توسعه اقتصادی - فرهنگی ۲ بخش دارد که یک بخش آن شامل فعالیت معین‌های اقتصادی در روستاهاست و توسط نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی ارزیابی می‌شود و بخش دوم شامل تفاهم‌نامه‌های سرمایه‌گذاری در خراسان رضوی است.
رسولیان افزود: اجرای این طرح از زمستان سال ۱۳۹۷ آغاز شد و تا پایان سال ۱۳۹۸ با ۱۸۶ معین اقتصاد مقاومتی تفاهم‌نامه به امضا رسید که سه درصد از معین‌های اقتصادی از موسسات عمومی غیردولتی، ۹۵ درصد معین‌ها از بخش خصوصی و ۲ درصد آنها از بخش دولتی بودند که کل استان را زیر پوشش قرار دادند.
وی ادامه داد: در مجموع یکهزار و ۱۴۹ تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری به ارزش ۱۵۳ هزار و ۵۴۲ میلیارد تومان و اشتغالزایی برای ۱۷۱ هزار و ۶۶۰ نفر در قالب الگوی مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی در این استان به امضا رسید که میانگین پیشرفت اجرایی طرحها ۴۹ درصد است.
وی گفت: این میزان سرمایه‌گذاری در اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی شامل ۲۹.۵ درصد آورده نقدی و غیرنقدی سرمایه‌گذار و ۷۰.۵ درصد تسهیلات بانکی است.
رسولیان افزود: از تعداد تفاهم نامه سرمایه‌گذاری منعقد شده ذیل الگوی مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی ۱۵۳ طرح با اشتغالزایی برای هفت هزار و ۹۰۶ نفر با سرمایه‌گذاری ۲۷ هزار و ۴۶۰ میلیارد ریال به بهره برداری رسیده که این تعداد طرح معادل ۱۳.۵ درصد از کل طرحها و اشتغالزایی آنها معادل ۴.۷ درصد از اشتغال کل تفاهم‌نامه‌های منعقد شده است.
عملکرد نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی
نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی در ابتدای سال گذشته در قالب طرح مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی ذیل اتاق بازرگانی مشهد شکل گرفت و مدیریت معین‌های اقتصادی به این نهاد واگذار شد.
رییس نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی خراسان رضوی در باره عملکرد این نهاد گفت: یکهزار و ۸۹۶ پروژه کسب و کار خرد و متوسط در سامانه این نهاد به ثبت رسید که تعداد فرصت‌های شغلی مبتنی بر پروژه‌های ثبت شده هفت هزار و ۳۵۳ نفر است.
علی اکبر لبافی افزود: از کل پروژه‌های ثبت شده در این سامانه تاکنون ۵۷۹ پروژه با اشتغالزایی برای ۲ هزار و ۵۰۲ نفر به بهره‌برداری رسیده است.
وی ادامه داد: تعداد حساب‌های سپرده توسعه روستایی ثبت شده در سامانه نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی ۱۹۱ مورد با سرمایه گذاری ۶۸ میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال است که ۹ هزار و ۶۷۵ نفر از روستاییان خراسان رضوی عضو این حساب‌های سپرده می‌باشند.
وی تعداد فعالیت‌های فرهنگی انجام گرفته توسط معین‌های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر این سامانه را ۸۱۴ فعالیت ذکر کرد.
نتایج حاصل از اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی در استان باعث شد نرخ مشارکت اقتصادی استان در سال گذشته به ۵۲.۴ درصد برسد که نرخ مشارکت اقتصادی شهری در استان ۵۰.۷ درصد و نرخ مشارکت اقتصادی روستایی ۵۷.۴ درصد است.
رسولیان افزود: اجرای طرح مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی در خراسان رضوی باعث شد نرخ بیکاری استان در سال گذشته به ۶.۳ درصد برسد که نرخ بیکاری شهری استان ۸.۲ درصد و نرخ بیکاری روستایی استان ۱.۳ درصد بود.
رونق تولید در خراسان رضوی با احیای ۱۱۰ واحد راکد صنعتی
مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در سال رونق تولید این شرکت از طریق راه‌اندازی کلینیک صنعت موفق شد ۱۱۰ واحد صنعتی راکد در شهرکها و نواحی صنعتی استان را دوباره فعال و هزار و ۱۰۰ فرصت شغلی را احیا کند.
مسعود مهدی زاده مقدم افزود: در خرداد ماه پارسال استاندار خراسان رضوی مسوولیت مدیریت کلینیک صنعت برای بررسی و تلاش برای فعالیت مجدد واحدهای صنعتی راکد در داخل و خارج از شهرکها و نواحی صنعتی استان را برعهده شرکت شهرکهای صنعتی استان گذاشت.
وی ادامه داد: از خرداد ماه سال گذشته تا پایان آن ۳۱ نشست تخصصی با حضور صاحبان واحدها برگزار و وضعیت ۹۲۲ واحد صنعتی بررسی شد.
وی گفت: از این تعداد ۴۴۳ واحد با اشتغال هشت هزار و ۶۰۰ نفر دچار آسیب شده بودند که ۲۰۰ واحد به مشاوران کسب و کار کلینیک صنعتی و تعدادی از واحدها برای دریافت تسهیلات به شورای هماهنگی بانکهای خراسان رضوی ارجاع داده شده و برخی از آنها نیز در سامانه بهین یاب برای عارضه یابی ثبت نام شدند.
مهدی زاده مقدم افزود: پارسال ۹۰ پروژه بهبود برای واحدهای صنعتی آسیب دیده و دارای فعالیت کمتر از ظرفیت اسمی خود توسط مشاوران کلینیک صنعتی اجرا شد که از محل توسعه ظرفیت آنها اشتغال هزار و ۴۰۰ نفر تثبیت گردید.
وی ادامه داد: پارسال ۳۲۱ قرارداد واگذاری زمین به مساحت ۱۲۸ هکتار با صاحبان واحدهای صنعتی در شهرکها و نواحی صنعتی استان منعقد شد که تعداد قراردادهای واگذاری زمین و میزان مساحت آن در مقایسه با سال ۱۳۹۷ به ترتیب ۲۴ درصد و هشت درصد افزایش داشت.
وی گفت: پارسال ۸۱ طرح صنعتی در شهرکها و نواحی صنعتی خراسان رضوی به بهره‌برداری رسید که در مقایسه با سال ۱۳۹۷ از نظر تعداد طرحها هشت درصد و از نظر اشتغال ۲۴ درصد افزایش داشت.
افزایش تسهیلات بانکی عامل مهم رونق تولید
بر اساس آخرین آمار مربوط به انتهای بهمن ماه سال ۱۳۹۸ میزان رشد تسهیلات بانکی پرداختی در خراسان رضوی در ۱۱ ماه پارسال نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۷ در بخش کشاورزی ۳۵.۲ درصد، در بخش صنعت و معدن ۳۶ درصد، در بخش قرض الحسنه ۸۸ درصد و در بخش خدمات ۲۹ درصد بود.
دبیر شورای هماهنگی بانکهای خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بانکهای استان در ۱۱ ماه پارسال نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۹۱ هزار و ۳۵۳ میلیارد ریال معادل ۳۵ درصد تسهیلات بیشتری پرداخت کردند.
حسن مونسان افزود: در ۱۱ ماه پارسال کل تسهیلات پرداختی توسط بانکهای استان در بخش‌های مختلف ۳۵۲ هزار و ۵۸۷ میلیارد ریال بود، در حالی که این میزان در ۱۱ ماه سال قبل از آن ۲۶۱ هزار و ۲۳۳ میلیارد ریال گزارش شد.
وی ادامه داد: از کل تسهیلات پرداختی در ۱۱ ماه پارسال توسط بانکهای خراسان رضوی ۴۸ هزار و ۲۳۷ میلیارد ریال سهم بخش کشاورزی، ۹۹ هزار و ۸۱۴ میلیارد ریال سهم صنعت و معدن، ۲۳ هزار و ۴۰۷ میلیارد ریال سهم مسکن و ساختمان، ۱۲۴ هزار و ۶۶۵ میلیارد ریال سهم خدمات و گردشگری، ۵۲ هزار و ۸۳۵ میلیارد ریال سهم بخش قرض الحسنه و سه هزار و ۶۲۹ میلیارد ریال سهم بخش صادرات بود.
وی گفت: مقایسه میزان پرداختی تسهیلات در بخش‌های مختلف طی ۱۱ ماه پارسال با مدت مشابه سال قبل از آن نشان می‌دهد که ۱۳ هزار و ۶۸۳ میلیارد ریال معادل ۳۹.۶ درصد افزایش در بخش کشاورزی، ۳۴ هزار و ۱۲۳ میلیارد ریال معادل ۵۱.۹ درصد افزایش در بخش صنعت و معدن،۳۲ هزار و ۴۸۴ میلیارد ریال معادل ۳۵.۲ درصد افزایش در بخش خدمات و گردشگری رخ داده است.
مونسان افزود: همچنین این مقایسه نشان دهنده ۲۴ هزار و ۵۱۸ میلیارد ریال و معادل ۸۶.۶ درصد افزایش در پرداخت تسهیلات بخش قرض الحسنه و هزار و ۴۵۸ میلیارد ریال و معادل ۶۷.۲ درصد افزایش در پرداخت تسهیلات بخش صادرات است.
وی ادامه داد: مقایسه تسهیلات پرداختی در بخش مسکن و ساختمان توسط بانکهای خراسان رضوی در ۱۱ ماه پارسال نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، ۳۸.۹ درصد و معادل ۱۴ هزار و ۹۱۳ میلیارد ریال کاهش را نشان می‌دهد.
وی گفت: تسهیلات پرداختی قرض الحسنه بخش ازدواج سیستم بانکی استان در ۱۱ ماه پارسال ۲۱ میلیارد ریال بود در حالی که بانکها در مدت مشابه سال قبل از آن ۱۳ میلیارد ریال تسهیلات در این بخش پرداخت کردند و مقایسه ارقام پرداختی در این زمینه نشان می‌دهد پرداخت تسهیلات ازدواج در سال گذشته ۶۱.۵ درصد و معادل هشت میلیارد ریال افزایش داشت.
مونسان درباره واحدهای تولیدی تملیکی در بانکها نیز افزود: در ۱۱ ماه پارسال ۵۰ واحد تملیکی بانکهای استان خراسان رضوی به سرمایه گذاران واگذار شد در حالی که این تعداد در مدت مشابه سال قبل از آن ۴۰ واحد بود.
وی شمار بانکها و موسسات مالی اعتباری فعال در خراسان رضوی را ۳۸ مورد اعلام کرد و اظهار داشت: از این تعداد ۲۴ بانک با شورای هماهنگی بانکهای استان تبادل اطلاعات دارند اما ۱۴ بانک با برخورداری از ۲۰۰ هزار میلیارد ریال منابع هیچ گونه تبادل اطلاعاتی با شورای هماهنگی بانکها ندارند.
برنامه‌های جهش تولید در سال ۱۳۹۹
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با اشاره به ضرورت تدوین برنامه‌های حوزه اقتصاد استان متناسب با شعار امسال مبنی بر "جهش تولید" گفت: در این راستا مهمترین اقدام باید حذف بوروکراسی اداری و رفع موانع تولید باشد.
رسولیان افزود: در این راستا استفاده حداکثری از ظرفیت ستاد تدبیر، ساده سازی و تسهیل صدور مجوزها، افزایش همگرایی و همدلی همگانی در استان، توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، تداوم فعالیت کلنیک صنعت، استفاده از ظرفیت‌های داخلی در دستور کار قرار خواهد گرفت.