باندهای فرکانسی سرمایه ملی هستند. به هیچ فرد و نهاد خاصی تعلق ندارد. در دوران شیوع کرونا که ظرفیت باندهای فرکانسی اپراتورهای موبایل در حال اشباع شدن است و مشکلاتی را برای کاربران رقم زده، ضرورت آزادسازی فرکانس‌های باند ۷۰۰-۸۰۰ مگاهرتز که سالهاست در اختیار صدا و سیماست، بیش از قبل احساس می‌شود.
پرونده آزادسازی این فرکانس‌ها از ۱۰ سال پیش در جریان است. بارها به نهادهای بالا دستی ارجاع داده شده و یک بار تا شورای عالی امنیت هم رفته اما هیچ‌گاه به نتیجه نرسیده است. تنها مرجعی که شاید رسیدگی به این باند فرکانسی را بتواند با سرعت بیشتری رو به رو کند، رییس جمهوری است.
وزیر ارتباطات روز گذشته در پخش زنده اینستاگرامی خود به کاربران فضای مجازی که از سرعت وکیفیت اینترنت گلایه داشتند، گفت: نامه‌ای به رییس جمهوری نوشتم و از ایشان درخواست کردم مبحث آزادسازی باند فرکانسی ۷۰۰-۸۰۰ که در اختیار صدا و سیماست را در ستاد ملی مبارزه با کرونا مطرح کنند تا با تعامل صدا و سیما بتوانیم این باند را به اپراتورهایی که ظرفیت‌شان اشباع شده است اختصاص بدهیم.
هربار که بحث آزادسازی فرکانس‌های ۷۰۰-۸۰۰ به میان می‌آید، همه درباره آینده فناوری، اینترنت اشیاه و اینترنت نسل پنجم و این‌که پیشرفت تمام این‌ها در گرو باند فرکانسی۷۰۰-۸۰۰ است صحبت می‌کنند اما مساله اصلی این روزهای ما دیگر «آینده» نیست. چیزی که اهمیت دارد «حال» مردم است. کاربر معمولی است که برای آموزش و دورکاری و جامه عمل پوشاندن به شعار «در خانه بمانیم» نیاز به اینترنت آن‌هم اینترنت با کیفیت و سرعت مناسب دارد.
حکایت کاربران فضای مجازی این روزهای ایران، حکایت باندهای اتوبانی است که ترافیک آن زیاد شده و کندی حرکت ماشین‌ها، صدای هر راننده‌ای را در می‌آورد. حالا فکرش را بکنید، در این حالت چند باند آزاد به وسعت اتوبان اضافه شود. ظرفیت اشباع شده باندهای فرکانسی اپراتورها نیز با آزادسازی باند ۷۰۰-۸۰۰ به همین سادگی حل می‌شود.
«حسین فلاح جوشقانی» رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و نسترن محسنی معاون رادیویی رگولاتوری در گفت‌وگوی مشترک با خبرنگار اقتصادی ایرنا در پاسخ به این سوالات به نکات مهمی اشاره می‌کنند. به این‌که آزادسازی این سرمایه ملی چقدر به کاربری که این روزها به دیجیتال شدن کسب و کار، آموزش، خرید عادت کرده کمک خواهد کرد.
فلاح درباره باندهای فرکانسی که در این مدت در اختیار اپراتورها گذاشته‌اند گفت: ما هر آنچه فرکانس در باند ۲۶۰۰مگاهرتز، ۱۸۰۰ مگاهرتز و ۹۰۰ مگاهرتز بوده، واگذار کردیم و فرکانسی باقی نمانده است که بخواهیم به اپراتورها اختصاص بدهیم. مصرف اینترنت این روزها به قدری بالا رفته که نیاز به تزریق ظرفیت جدید است و این باند در حالی که کمتر از ۱۵درصد آن مورد استفاده صدا و سیما قرار گرفته، بلوکه شده است.
وزارت ارتباطات متولی تخصیص باندهای فرکانسی است اما این‌طور به نظر می‌رسد که نتوانسته آن‌طور که باید در این خصوص چانه‌زنی کند و باندی که این روزها به شدت مردم به آن نیاز دارند را در راستای خدمت‌رسانی به مردم آزاد کند.
سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که وزارت ارتباطات و به طور مشخص سازمان تنظیم مقررات طی این سال‌ها برای آزادسازی فرکانس ۸۰۰-۷۰۰ چه کرده؟ چه می‌تواند بکند؟ قانون در اینباره چه می‌گوید؟
معاون وزیر ارتباطات با بیان این‌که در موقعیت بحران به فکر آزادسازی این باندها نیفتاده‌اند و ۱۳سال است که در دولت‌های مختلف برای آزادسازی باند فرکانسی صدا و سیما تلاش شده، گفت: مکاتبات ما از سال ۸۶ وجود دارد و در توافقنامه بین المللی۶ GEO مقرر شده است که پخش همگانی از سال ۲۰۱۵ از حالت آنالوگ به حالت دیجیتال برود و بخش آزادسازی شده نیز برای توسعه فناوری و موبایل مورد استفاده قرار بگیرد. این مقررات از سوی رییس صدا و سیمای وقت نیز امضا شده و آن‌ها باند فرکانسی را در مرزها آزاد کردند و عارضه‌ای در این خصوص نداریم. اما مشکلات داخلی همچنان پابرجا هستند.
ماده ۸ و۱۰ اساسنامه سازمان و ماده ۷ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات به طور صریح اعلام کرده که متولی فرکانس چه کسی و چطور باید آن را تخصیص بدهد. معاون وزیر ارتباطات در خصوص این مواد قانونی می‌گوید: ماده ۵ قانون وظایف و اختیارات به سازمان تنظیم مقررات سیاست‌گذاری درباره صدور مجوز اختصاص فرکانس را به این سازمان محول کرده است. قانون صراحتا و شفاف متولی مدیریت فرکانس را معرفی کرده است.
«نسترن محسنی» معاون رادیویی رگولاتوری سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور می‌گوید قانون همه چیز درباره فرکانس و تخصیص آن را به وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات سپرده است، پس چرا هنوز مطالبه مردم، بخش خصوصی، کسب و کارهایی که برای حیات خوب به اینترنت نیاز دارند، به درستی دنبال نشده است؟
او می‌گوید: قوانین گاهی نیاز به بازنگری و به روزرسانی دارند؛ بیشتر از همه در مواقع بحرانی. بخشی از باندهای فرکانسی قبلا در اختیار صدا و سیما بوده، آیا می‌توانیم برای این جز، کل را نادیده بگیریم؟ خیر. صدا و سیما هم مانند دیگر بهره برداران باید در تنظیم جداول ذیل مدیریت واحد ادامه مسیر بدهند.
تصور عام این است که خوب اگر ظرفیت فرکانس خالی است، وزارت ارتباطات که متولی تخصیص است از آن استفاده کند. اما این امر میسر نیست.
پرونده باندهای فرکانسی که در اختیار صدا و سیماست چند سال قبل تا شورای عالی امنیت هم رفت و هنوز به نتیجه نرسیده است در شورای عالی امنیت، در شورای عالی فضایی مجازی و تا حد ریاست جمهوری مطرح شد. در لوایح سالیانه بودجه هیات دولت هم آمد اما در نهایت در قانون لحاظ نشد. همیشه تا نقطه نهایی رفته است اما نتیجه ای که باید حاصل نشده است.
تبدیل اینترنت ADSL به VDSL، افزایش پهنای باند بین الملل، افزایش ظرفیت CDN ها و از جمله مسائلی است که وزیر ارتباطات شخصا آن را دنبال می‌کند و نتایج آن را با جزییات برای مردم شرح می‌دهد. اما واقعیت این است که این‌ها در زندگی کاربر معمولی یا فردی که کسب و کارش از حالت فیزیکی به حالت آنلاین درآمده اصلا این تغییرات را به شکل محسوس لمس نمی‌کند.
مهم‌تر از همه آینده نزدیک است که نشان می‌دهد اکنون تمام کسب و کارها به اینترنت وصل شده‌اند و روند دیجیتالیزه شدن را پی گرفته‌اند و قطعا پس از کرونا به عقب باز نخواهند گشت. این به خدمت گرفتن فناوری دارای ابعاد جدیدی است که زیرساخت اینترنت کشور ما متاسفانه ممکن است پاسخگوی آن نباشد.
حسین فلاح جوشقانی در پاسخ به مطالبه‌ای که مدتهاست از سوی کاربران در جریان است، افزود: در حال حاضر ما منتظر آزادسازی باند فرکانسی ۸۰۰-۷۰۰ هستیم تا در اختیار اپراتورها قرار بدهیم. راهی جز این نداریم. مردم امروز تغییر شاید محسوسی را شاهد نبودند برای این که هر آنچه که داشتیم را اضافه کردیم، اما مردم هم مصرف‌شان ۲.۵ برابر شد. حتی از مقوله اشتراک‌گذاری هم استفاده کردیم. سعی کردیم اپراتورها در استفاده از منابع همراه با یکدیگر باشند و به یکدیگر کمک کنند.
اگر ۲.۵ برابر اضافه نمی‌شد و مصرف اولیه را داشتیم، بهبود زیرساخت‌ها در این مدت کوتاه خیلی به چشم می‌آمد. از امروز به بعد تاکید می‌کنیم ما با فضای تازه‌ای از دنیای دیجیتال آشنا شدیم که شاید تا قبل از کرونا زوایای آن را به درستی نمی‌شناختیم. یکی از اساس حرکت به سمت دیجیتالی شدن است و روز به روز گسترش پیدا می‌کند. از این لحظه به بعد باید پاسخگوی مردم باشیم.
وقتی ۱۳سال مساله‌ای به نتیجه نمی‌رسد، این شائبه به وجود می‌آید که شاید خیلی جدی به آن پرداخته نشده است. همین سوال و مطالبه را از معاون وزیر ارتباطات می‌پرسیم. در توضیح می‌گوید: ما قانون‌گذار نیستیم. بهترین کاری که می‌توانیم انجام بدهیم تدوین لایحه، تشریح وضع موجود برای تمام نهادهای جامعه، اعلام به هیات وزیران، نامه‌نگاری با بخش‌های مختلف است. تا امروز کوتاهی نکرده‌ایم و از تعداد نامه‌هایی که برای پیگیری این مساله رد و بدل شده شاید بتواند چند جلد کتاب تهیه کرد. فکر می‌کنیم وقت، وقت تصمیم گیری است و نباید تعلل کرد.
کره جنوبی به شکل وسیع از اینترنت نسل پنجم استفاده می‌کند. 5G پشت در است و باعث می‌شود استفاده بهینه از طیف فرکانسی سه برابر شود. همین طیفی که برای آزادسازی آن مشکل داریم.
آیا قرار است برای بالا بردن ظرفیت اپراتورها مجبور به تجهیز سلیت شوند؟ در حالی که باند ۷۰۰-۸۰۰ باندی است که برای این فناوری مناسب‌تر پوشش را دارد. در صورت آزاد نشدن باندهای فرکانسی به ازای هر یک سایت باید سه سایت تجهیز شود.
سایت‌هایی که به شدت گران قیمت است، نصب آن‌ها در سطح شهر با چالش رو به رو است و ممکن است سلامت مردم را تحت تاثیر خود قرار بدهد. با این کارها هزینه کرد برای کشور به شکل جدی بالا می‌رود.