حساسیت زیاد در شستشو و مسوولیت دو چندان مادر در حفظ سلامتی خانواده، نبود رونق بازارها حتی در شب عید نوروز و خانه نشینی افراد، حذف مراودات و مهمانی ها ، تعطیلی مدارس ، آموزش های مجازی در خانه ها برای فرزندان ، تاثیر در خانه ماندن در مسایل مالی و تامین مایحتاج اعضای خانواده ، تغییر سبک زندگی با بروز وسواس فکری، بروز استرس و نگرانی ناشی از ابتلا به ویروس منجر به پایین آمدن شاخص امید به زندگی و کاهش روابط همدلانه در تعاملات خانواده ها به ویژه در روابط بین همسران شده است.
خانه نشینی، دور شدن از فضای کاری و روابط اجتماعی ، خانوادگی و دوستانه سبب رشد تعاملات خانواده ها شده بنابراین طبیعی است وقتی زوجین تعاملات درون خانوادگی بیشتری داشته باشند آن گاه تفاوتها و اختلاف نظرهایشان بر سر امور زندگی مشترک بیشتر نمود پیدا می کند و در این بین اگر برای حل مشاجرات خانوادگی هیچ اقدامی نشود ناراحتی ها روی هم انباشته شده و تبدیل به یک گره کور می شود و در طولانی مدت مشکلات شدیدتری به بار می آورد.
براین اساس کارشناسان و روانشناسان حوزه بهزیستی که از مدت ها قبل از شیوع بیماری کرونا در امور مشاوره ای برای تحکیم بنیان خانواده در تلاش بودند این روزهای کرونایی با آسیب شناسی های اجتماعی در ابعاد مختلف خانوادگی در پی کاهش تنش بین زوجین هستند.
یک روانشناس و خانواده درمانگر در استان البرز در این باره معتقد است که با توجه به شرایط سخت روزهای کرونایی باید زوجین هنگام جر و بحث توجه داشته باشند که زمانی که از جملاتی استفاده می کنیم که همسرمان را مورد خطاب قرار می دهیم مانند " رفتار تو درست نمی شود " و این امر سبب حالت دفاعی برای شریک زندگی شده و از خود مقاومت نشان می دهد بنابراین به جای آنکه اوضاع آرام شود، بیشتر به سمت تنش پیش می رود.
زهره مظاهری افزود: باور داشته باشیم که زن و شوهر دارای دنیای متفاوت هستند و راه رسیدن به آرامش، مدارا با تفاوت های هم است. مدارا با اضطراب همسر، مدارا با کج خلقی های همسر و مدارا با اختلاف سلیقه های همسر. البته این مدارا دو طرفه است و وظیفه زن و شوهر است که هر دو، مداراگر باشند.
این سوپروایزر خط ۱۴۸۰ استان البرز که از خطوط مشاوره بهزیستی است برای مشاوره روانی در روزهای بحرانی است ادامه داد: زمانی که عصبانی هستید، صحبت کردن درباره مشکلات و ناراحتی تان فقط اوضاع را بدتر می کند. یادگیری
مهارت های مدیریت هیجان کمک می کند تا به شیوه ای سازنده دغدغه هایتان را بیان کنید.
خط ۱۴۸۰ بهزیستی ، خط مشاوره تخصصی تلفنی بصورت رایگان هست و کارشناسان متخصص، پشت این خط در حوزه های مختلف، مشاوره ها را به مردم ارایه می دهند.
وی خاطرنشان کرد: باید به این باور رسید که یادگیری مهارت ارتباطی موثر مانند، گفت وگو و شنونده فعال و سازنده، تقویت حس همدلی در ارتباط و مسوولیت پذیری نسبت به یکدیگر ، آموختن مهارت حل مساله کمک می کند تا با فشارها و تنش های زندگی سازگاری بیشتری داشته باشیم.
مظاهری گفت: صحبت کردن از ترک رابطه و جدایی یا طلاق به هنگام دعوا بسیار ناراحت کننده و آزاردهنده است و سبب افزایش تنش بین طرفین و همچنین موجب کاهش اعتماد طرف مقابل به شما و تعهدتان نسبت به رابطه می شود.
وی ادامه داد: همیشه در مشاجرات و اختلاف نظرات به دنبال راه حل برد برد در دعوای زناشویی باشیم و دنبال روشی در حل مساله باشیم که برد هر دو را به دنبال داشته باشد.
روزهای کرونایی فرصتی برای گفتگوهای خانوادگی
کارشناس دیگر صدای مشاور ۱۴۸۰ بهزیستی استان البرز نیز معتقد است که با شروع دوران در خانه ماندن، حضور تقریبی تمام افراد خانواده به مدت طولانی، هراس از ابتلا به بیماری، احساس استیصال، بی حوصلگی، نگرانی از پیامدهای اقتصادی، احتمال تنش در خانواده را بالا می برد.
منیره مهدی پور افزود: تغییر سبک زندگی در این دوران و ناآگاهی خانواده ها در چگونگی مدیریت بحران از عوامل موثر در افزایش تنش ها بوده این در حالی است که بسیاری از خانواده ها همزمان با چالش نگهداری از فرزندان و همچنین
سرگرم کردن آنها در دوران در خانه ماندن هم روبرو هستند.
وی اظهار داشت: یکی از عوامل ایجاد اضطراب، اخلال در روند عادی زندگی است و در مقابل اگر افراد بتوانند برای دوران خانه نشینی یا کاهش فاصله گذاری اجتماعی خود برنامه روزمره داشته باشند می توانند تا حدود زیادی بر اضطراب این دوران غلبه کنند بنابراین برنامه ریزی برای یک رشته کارها و سپس انجام آنها می تواند حس بهره وری و عادی بودن اوضاع را ایجاد کند. امری که به کاهش اضطراب کمک خواهد کرد.
این کارشناس تاکید کرد: حفظ برنامه غذایی سالم، خواب کافی و ورزش یا حرکات نرمشی روزانه می تواند تاثیر زیادی بر روی حفظ سلامت روحی و روانی در دوران خانه نشینی و کاهش روابط اجتماعی بگذارد.
وی خاطرنشان کرد: فرصتی برای گفتگوهای گروهی و انجام بازی های گروهی، فعالیت های مشترک زوجین مثل فیلم دیدن، آشپزی های مورد علاقه، پخت غذاهای جدید و یا ابداع بازی های جدید، میتواند اضطراب و تنش این روزها را کاهش دهد. کنترل خشم، احترام به حریم خصوصی افراد و جلوگیری از به چالش کشیدن زوجین از بروز اختلافات جلوگیری می کند.
مهدی پور گفت: در این دوران افراد می توانند بیشترین بهره را در زمان خانه نشینی و فاصله گذاری اجتماعی از فناوری نوین و تماس های مجازی ببرند، حفظ تماس با همکاران، دوستان و اعضای خانواده با ویدئو کنفرانس، ارسال پیامک و شبکه های اجتماعی به بهبود روحیه افراد کمک می کند.
وی اظهار داشت: یکی از راه های مقابله با اضطراب دوران خانه نشینی و فاصله گذاری اجتماعی می تواند پرهیز از تفکر در مورد آینده باشد، توصیه می شود افراد در این دوران بر زمان حال و زندگی روز به روز تمرکز کنند چراکه تفکر در مورد آینده و پیامدهای اتفاقات روی داده می تواند اضطراب و نگرانی را افزایش دهد. در نهایت همه باید به یاد داشته باشند که این وضعیت برای بسیاری از ساکنان کره زمین پیش آمده است و دائمی نخواهد بود.
بنا به گفته این کارشناس همچنین پیگیری لحظه به لحظه اخبار در دوران شیوع کرونا می تواند منجر به افزایش اضطراب شود بنابراین بهتر است افراد در دوران خانه نشینی و شیوع ویروس کرونا تنها به منابع رسمی و قابل اعتماد تکیه کنند و علاوه بر این عدم پیگیری دائمی و لحظه به لحظه اخبار در دورانی که اکثر خبرها «نگران کننده» هستند می تواند به حفظ سلامت روان کمک کند.
ابراز علاقه فراموش نشود
همچنین روانشناس خط مشاوره ۱۴۸۰ بهزیستی استان البرز نیز در توصیه ای از زوجین خواسته تا به یکدیگر با هم زبانی و هم رفتاری ابراز علاقه کنند.
زهرا خاکپور افزود: شاید بتوان گفت که خانه نشینی و زمان طولانی با هم بودن، در کنار مشکلات اقتصادی ناشی ازخانه نشینی و ترس از بیماری مشکلاتی را در روابط خانوادگی ایجاد کرده ،اما مشکل اصلی نه در خانه ماندن، بلکه کم مهارتی زوجین است. بنابراین با کمی تلاش می توان راهکارهایی برای بهبود روابط و کاهش مشکلات در روزهای خانه نشینی پیدا کرد.
نگاه کردن عکس ها و فیلم های قدیمی ، احترام به خلوت یکدیگر از سوی زوجین ، اجتناب از غر زدن در مورد مسائل کوچک ، پرهیز از دخالت در کار یکدیگر، صبوری بیشتر،انجام فعالیت های مشترک ،گفتگو در مورد مشکلات ، بهره گیری از روزهای سخت کرونایی برای شناخت بیشتر،برنامه ریزی برای اینکه همه اعضا بتوانند از تلویزیون برنامه مورد علاقه خود را تماشا کنند ، برنامه ریزی برای اوقات خود در خانه ، ارتباط با دوستان و خانواده در فضای مجازی، فکر کردن به روزهای بعد از کرونا مانند مسافرت هایی که دوست دارند پیشنهادات این روانشناس برای گذر ازاین روزهای سخت کرونایی زوجین است.
راههای پیشگیری از اختلافات زناشویی در دوران کرونا
اما مشاور دیگر خانواده ۱۴۸۰ بهزیستی استان البرز از راه های پیشگیری از اختلافات زناشویی در دوران کرونا گفت و افزود: تحقیقات اخیر نشان داده است که خانه نشینی در دوران کرونا تقریبا در تمام دنیا خشونت های خانوادگی را افزایش داده است و این دوران و خانه ماندن افراد خانواده بصورت شبانه روزی، ترس از بیماری، همه گیر شدن بیماری، اخبار تاسف بار این بیماری در رسانه ها باعث ترس، اضطراب، وسواس و حتی رفتارهای پرخاشگرانه در افراد می شود.
شبنم رضوان پور معتقد است به این علت از همان ابتدای بحران کرونا خانواده ها و زوجین نیاز به یک برنامه ریزی مجدد زندگی روزانه خود دارند.
وی ادامه داد: اکنون به علت محدودیت های کمک گیری از شبکه های حمایتی و مداخلات روانشناختی نیاز به سازش و انعطاف پذیری همسران لازم است بنابراین ایجاد یک ارتباط سالم و اعتمادبخش و درک فرد مقابل با توجه به شرایط موجود موثر می باشد.
این مشاور خانواده افزود: انجام فعالیت های گروهی مانند بازی، ورزش، بحث گروهی، دیدن فیلم یا یک برنامه آموزشی یا صحبت در مورد یا خاطره یا اتفاق خوشایند. برای ارزیابی نظرات افراد جهت تداوم یا تغییر آن لازم می باشد.
وی یاد آورشد: تصمیم گیری های مشترک برای انجام وظایف روزانه باعث کاهش تنش و خستگی یک نفر(مانند مادر یا همسر) در منزل می شود، در نتیجه فرد احساس حمایت و درک بیشتری از اطرافیان دارد.
رضوان پور گفت: یکی از راهکارهای پیشنهادی برای فروکش کردن تنش در بین طرفین ترک محل است که با توجه به محدودیت های خروج از منزل می تواند در یک اتاق یا در بخشی از منزل که فرد بیشر احساس آرامش می کند به مدت نیم ساعت الی یک ساعت انجام شود .
وی ادامه داد: روش هایی چون استراحت، مدیتیشن یا دم و بازدم باعث ایجاد آرامش در فرد می شود بنابراین زوجین می توانند در صورت حاد نبودن مشکل آن را به زمان پس از خانه نشینی اختصاص دهند. در غیر این صورت مشاوره با خط صدای مشاور ۱۴۸۰ و کمک گیری از مشاورن متخصص توصیه می شود.
این مشاور خانواده بیان داشت: در زمان پیش از خانه نشینی همسر زمانی را در بیرون از منزل به انجام وظایف کاری خود یا فعالیتی را در منزل می پرداخت اما با مشکلات اخیر ناچار به دور کاری و یا با مسوولیت های بیشتری در منزل مواجه است براین اساس درک و احترام به نیاز همسر برای خلوت کردن و انجام کارهای مورد علاقه خود یا بازیابی خود ضروری است.
تاکید بر حمایت عاطفی اعضای خانواده
در ادامه یک دکترای روانشناسی تربیتی نیز بیان داشت: وجود تعارض در روابط انسانی، اجتناب ناپذیر است. تعارض بالقوه آسیب زا نیست، بلکه شیوه مواجهه با آن ممکن است مخرب بوده و تعارض را تداوم بخش می کند بنابراین تعارض از ویژگی های روابط نزدیک، به خصوص روابط خانوادگی می باشد.
سوسن فرخی افزود: گاهی به دلایل شیوه برخورد نامناسب اعضای خانواده با تعارضات بوجود آمده، تعارض نه تنها رفع نشده، بلکه شدت و عمق پیدا کرده و آشفتگی و پریشانی خانوادگی را افزایش می دهد چراکه افزایش تنش و آشفتگی در خانواده، سلامت و بهزیستی روانی اعضای خانواده را با خطر مواجه کرده و خطر از هم پاشیدگی خانواده را پیش بینی می کند.
وی خاطرنشان کرد: قبل از خانه نشینی اجباری به خاطر شیوع و گسترش ویروس کرونا، اعضای خانواده سرگرمی های شغلی، تحصیلی و ورزشی مخصوص به خود را داشته و بنا به این دلایل در طول روز مدتی از هم فاصله داشتند و خود این مسائل به تخلیه هیجانی، فکری و رفتاری آنها، می انجامید و خود این عوامل تعارض آنها را در خانه به نوعی کمتر می کرد.
فرخی گفت: ولی در وضعیت کنونی، یک نوع سبک زندگی جدید (به اجبار) بر خانواده ها حاکم شده اکثر افراد خانواده ساعات بیشتری در خانه با همدیگر بوده و برنامه ریزی ای برای گذران این ساعات اضافه ندارند.
وی ادامه داد: نداشتن مشغله کاری، تحصیلی، ورزشی و تفریحی که قبلا قسمتی از وقت اعضای خانواده را اشغال می کرد، و به نوعی خستگی در افراد ایجاد می کرد، در حال حاضر باعث نوعی تنش و تعارض در بین اعضای خانواده شده و اضطراب خود مبتلا شدن به بیماری را هم می توان به این تنش اضافه کرد.
فرخی بیان داشت: همبستگی اعضای خانواده و حمایت عاطفی از همدیگر در مواقع بحران، یکی از مهمترین فاکتورهای درمانی به حساب می آید، که خانواده ها باید مراقب باشند که در این روزهای بحرانی آن را از دست نداده و هوای همدیگر را -با رعایت نکات بهداشتی داشته باشند.
وی تاکید کرد: به همین خاطر به اعضای خانواده ها توصیه می گردد برای این روزها برنامه ریزی ای متناسب با وضعیت خانواده خود، برای همه اعضا بخصوص کودکان و نوجوانان در درون خانه داشته باشند تا از تنش ها و تعارض های نامناسب پیشگیری کنند.