به گزارش روز یکشنبه دانشگاه علامه طباطبایی، وحید رضائی‌تبار در پژوهش خود که گزارش اولیه آن منتشر شده، آورده است: در این گزارش، از یک رویکرد عینی برای پیش‌بینی‌هایی در ارتباط با COVID-۱۹ مبتنی بر روش‌های آماری استفاده شده و این تحلیل با این فرض انجام شده است که داده‌های ارائه شده قابل اعتماد هستند.
وی می گوید: در این گزارش روی ارقام تجمعی روزانه جمع آوری شده در سطح جهان با استفاده از سه متغیر اصلی شامل «موارد تایید شده یا قطعی»، «فوت شده» و «بهبود یافته» تمرکز شده است.
این مجموعه داده توسط مرکز علوم و مهندسی سیستم در دانشگاه جان هاپکینز بازیابی شده و نمودار این داده‌ها در تصویر زیر ارائه شده است. این مجموعه داده از تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۲۰ (۲ بهمن ماه ۱۳۹۸) تا ۱۱ مارس ۲۰۲۰ (۲۱ اسفند ۹۸) از سطح جهان جمع آوری شده که شامل موارد «آزمایشگاهی» و «تشخیص بالینی» است.
نمودار تجمعی تعداد موارد ابتلای قطعی، فوتی و بهبودیافته
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه پژوهش آورده است: با توجه به تصویر فوق، در حالی که هر سه الگوی مبتلای قطعی، فوتی و بهبودیافته، نشان دهنده افزایش به صورت نمایی است، روند هر دو مورد مبتلای قطعی و فوتی در اواسط فوریه (حدود ۲۵ بهمن ماه ۹۸) کاهش یافته است.
این به آن معنی است که حدود ۲۳ روز پس از اعلام رسمی اولین مورد ابتلا در چین، با اعمال محدودیت های شدید در شهرها و قرنطینه کردن آنها، روند نزولی تعداد مبتلایان جدید در این کشور شروع شد. اما چون داده های گزارش شده در اینجا شامل داده ها در سطح جهانی است، دوباره الگوی مبتلای قطعی و فوتی از اواسط فوریه مجددا افزایشی شده است. افزایش به صورت نمایی دیگری در اواخر فوریه (۱۰ اسفند ۹۸) و مارس به دلیل افزایش تعداد مبتلای قطعی و فوتی در کشورهای کره جنوبی، ایران و ایتالیا شکل گرفته است. در عین حال، تعداد موارد بهبودیافته نیز به طور پیوسته در حال افزایش است.
نمودار فراوانی تجمعی تعداد افراد مبتلای واقعی و پیش‌بینی شده
رضایی تبار دربارۀ پیش بینی موارد ابتلای قطعی نیز آورده است که برای پیش بینی موارد ابتلای قطعی به COVID-۱۹، از رویکرد پیش‌بینی سری زمانی استفاده شده است. برای این منظور پیش‌بینی با استفاده از مدل هایی از خانواده هموارسازی نمایی انجام می شود (برای جزئیات بیشتر به مقاله هیندمن[۲] و همکاران، ۲۰۰۲ مراجعه شود). این خانواده از مدل ها، مخصوصاً برای سری های زمانی کوتاه مدت بسیار مناسب است. هموارسازی نمایی به زبان ساده نوعی میانگین متحرک است که خود را اصلاح می‌کند. برای پیش‌بینی، اطلاعات هر ۱۰ روز را گرفته و پیش‌بینی برای ۱۰ روز آینده به صورت نقطه ای و فاصله ای انجام می‌شود.
پژوهشگر در ادامه با اشاره به موارد بهبودیافته اظهار داشت: برای این منظور درصد موارد بهبود یافته از کل موارد قطعی مبتلا به این بیماری و همچنین نسبت موارد بهبودیافته به ازای هر فوتی مدنظر قرار می گیرد.
بهبودیافته‌ها به عنوان درصدی از کل موارد قطعی (بهبودیافته‌ها به ازای هر فوتی)
این استاد آمار دانشگاه علامه‌طباطبائی در نتیجه‌گیری پژوهش خود بیان کرده است: طبق آمار رسمی وزارت بهداشت در ایران، تا تاریخ ۱۵ فروردین ۹۹ آمار مبتلایان قطعی عدد ۵۳۱۸۳ نفر، بهبود یافتگان ۱۷۹۳۵ نفر و فوتی ها تعداد ۳۲۹۴ نفر است که نسبت بهبود یافتگان به کل موارد قطعی حدود ۳۳ درصد و نسبت بهبودیافتگان به ازای هر فوتی حدود ۵ نفر است که با نسبت های بیان شده در مهار ویروس کرونا فاصله دارد.
بنابراین با توجه به گزارش ارائه شده، می‌توان امید داشت که با اعمال محدویت های لازم به طور متوسط ۲۵ روز (میانگین دوره دوم پیش‌بینی) لازم است تا روند مبتلایان جدید به این ویروس، نزولی شود. لازم به ذکر است که این تعداد روز، از زمانی مدنظر قرار می‌گیرد که محدودیت‌های لازم برای رفت و آمد و رعایت نکات بهداشتی در دستور کار قرار گیرد. به عنوان مثال اگر شیوع این بیماری را به طور جدی از تاریخ ۲۰ اسفند ۹۸ در نظر بگیریم، روند نزولی تعداد مبتلایان جدید از تاریخ حدود ۱۵ فروردین با اعمال سیاست‌های لازم شروع می‌شود.
به طور متوسط ۳۵ روز (میانگین دوره سوم) طول می‌کشد تا روند ابتلای جدید به این بیماری از شیب ثابت نسبی برخوردار باشد و البته در دوره چهارم نیز شیب ثابت نسبی وجود دارد؛ بنابراین می‌توان رسیدن به یک شیب ثابت نسبی را به عبارتی ۴۵ روز در نظر گرفت. در واقع بسته به سیاست‌های لازم، روند مبتلایان جدید متوسط بین ۳۵ تا ۴۵ روز می‌تواند بسیار کم و به اعداد دو رقمی یا تک رقمی نیز برسد. باز هم به عنوان یک مثال، اگر شیوع این بیماری را از تاریخ ۲۰ اسفند در نظر بگیریم، تا تاریخ حدود ۲۵ فروردین ۹۹ یا چهارم اردیبهشت ۹۹ بسته به سیاست‌های اعمال شده در راستای کنترل رفت و آمد و رعایت فاصله گذاری اجتماعی، تعداد مبتلایان جدید بسیار کم و به عدد دو رقمی خواهد رسید.
به طور متوسط بعد از حدود ۵۰ روز از شیوع این بیماری، نسبت بهبودیافتگان به کل موارد قطعی به بیش از ۵۰ درصد افزایش می‌یابد یا بهبودیافتگان به ازای هر فوتی نیز به بیش از ۱۵ نفر می‌رسد که نشان از مهار این ویروس است.
البته این مسئله نیازمند حفظ محدودیت‌های اعمال شده است و در صورتی که محدودیت‌ها حذف شود یا سختگیری‌ها کمتر شود، ممکن است مجدد به دوره اول با شیب زیاد برگردیم و روند مهار این ویروس نیز زمان‌بر باشد.
لازم به ذکر است که در این گزارش فقط از متغیرهای تعداد مبتلایان قطعی، بهبودیافته و فوتی استفاده شده و در اصطلاح از تحلیل یک متغیری استفاده شده است. در صورتی‌که متغیرهای پیشگوی دیگری مانند تعداد بیمارستان‌ها و تخت‌های بیمارستانی و حتی در نظر گرفتن تحریم به عنوان یک متغیر مهم در نظر گرفته شود می‌توان این پیش بینی را دقیق‌تر انجام داد. برای متغیری مانند تحریم می‌توان از طیف لیکرت بین ۱ تا ۵ استفاده کرد و روزانه تحریم را رتبه‌بندی کرد. به عنوان مثال روزی که اشخاص و سازمان‌های بیشتری تحریم می‌شوند، عدد ۵ و به همین ترتیب روزها را امتیازدهی کرد.