مریم سلیمی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به جنگ رسانهای که کشورها علیه هم به راه انداخته‌اند، اظهار داشت: رسانه‌های برون مرزی ضمن رفتارشناسی، جریان شناسی، رصد و تحلیل محتوای رسانه‌های غیررسمی و منتشرکننده اخبار جعلی، باید بتوانند در کنار ایجاد مزیت نسبی و رقابتی، با انتخاب زبان و بیانی مناسب و موثر با روش‌ها و تکنیک‌ها و شیوه‌های مختلف، به اثرگذاری بر افکار عمومی جهان در دوران کرونایی و پساکرونایی دست بزنند.
وی تاکیدکرد: رسانه‌های برون مرزی باید در برابر ویروس‌های تولیدی خبری، آنتی ویروس‌های لازم تولید کنند. البته نتیجه باید رنگ و بوی ایدئولوژیک صریح نداشته باشد؛ چرا که در جنگ نرم حاضر از حداقل تاثیر برخوردار است. استفاده از بیان‌های مختلف دیپلماتیک، احساسی، طنز، بیان داستانی، تولید بازی‌های خبری آنلاین و... در شرایط فعلی اثربخش‌تر هستند.
ضرورت خودارزیابی رسانهای در عمل به نقش‌ها و رسالت‌ها
سلیمی ضمن قائل شدن به نقش‌ها، وظایف و رسالت‌های مختلف برای شبکه‌های برون مرزی، گفت: از جمله این نقش‌ها می‌توان به نقش خبری و آگاهی بخشی، تفسیری، آموزشی، ایجاد همبستگی و مشارکت، ایجاد تفریح و سرگرمی، کمک به توسعه که البته با تحولات رسانهای و تکنولوژیکی، تغییرات نسلی بر دامنه انتظارات از رسانه ها افزوده می شود، اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه از جمله انتظارات از رسانه‌ها، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی است که در این مسیر رسانه‌ها با چالش‌های مختلفی رو به رو هستند، افزود: نقش آفرینی کاربران در رسانه‌های اجتماعی و پیام رسانهای تلفن همراه در خلق، تولید، نشر و باز نشر اخبار و اطلاعات، زمینه ساز انتشار بیش از پیش محتوای نادرست، گمراه کننده و حتی جعلی را فراهم کرده به طوری که دشواری تشخیص سره از ناسره، گاه کار را برای رسانه های رسمی و معتبر (از جمله در حوزه دیپ فیک ها) و به ویژه در شرایط خاص و حساس و بحران‌ها سخت‌تر کرده است. به طوری که گاه آنها را به سمت تشکیل میزهای تشخیص اخبار، تصاویر و ویدئوهای جعلی از واقعی هدایت می‌کند.
این پژوهشگر رسانه ادامه داد: در عصری که آن را عصر پساحقیقت می‌نامند، حقایق عینی تأثیر کمتری نسبت به احساسات و باورهای شخصی در شکل‌گیری افکار عمومی دارند و لذا در چنین شرایطی با کمرنگ شدن اعتماد در حوزه های مختلف به ویژه به رسانه های اصلی، کار رسانه ها در اطلاع رسانی و آگاهی بخشی و میزان تاثیر احتمالی دشوارتر می‌شود. رسانه‌ها بسته به نوع فعالیت، اهداف شکل گیری، وابستگی‌های مالی، سیاسی و... خود، برای ادامه یا توسعه فعالیت خود و نیز تلاش برای جلب و جذب مخاطبان و تامین رضایت آنها ممکن است دست به اقدامات مختلفی بزنند که در آن صورت باید دید نتیجه چقدر حرفه‌ای، مسؤلانه و با پایبندی به واقعیت خواهد بود. چقدر به رسالت‌ها و وظایف اصلی در سایه تامین نیازها و خواسته ها و مطالبات مخاطبان عمل می‌شود و چقدر به پیچک‌های هرز زرد شدن دچار می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی انتظار می‌رود تا رسانه‌ها به یک خودارزیابی دست بزنند و ببینند که در عمل به رسالت ها و وظایف در حوزه های مختلف به ویژه در بحران‌ها و شرایط حساس چه نمره ای کسب می کنند. چقدر در انتشار سریع در عین حال دقیق، صحیح و شفاف اخبار و اطلاعات، تنوع محتوایی موفق عمل کرده‌اند. چه میزان امیدآفرین بوده و به تاب آوری جامعه کمک کرده اند و چه میزان در زندگی مخاطب نقش آفرین بوده اند؟ رسانه ها باید ببینند جایگاه واقعی شان نزد مخاطب کجاست.
سلیمی گفت: در بشقاب رسانه ای مخاطبان چه سهمی را به خود اختصاص می دهند و بهای این افزایش سهم نزد مخاطبان چیست؟ آن هم با تعدد رسانه ها، تنوع سلایق و ذائقه ها و از سویی انبوه بالای اخبار و اطلاعات و سرریزی آنها و کمیاب بودن توجه و تلاش برای مدیریت آن. تجربه نشان داده رسانه هایی که با شناخت از مخاطب، دست بر تامین نیازها می گذارند و از قالب‌ها و سبک‌های نوین خبری و بصری، تکنولوژی های جدید، حواس مختلف، تاکتیک‌ها و تکنیک های تاثیرگذار و تهییجی، تنوع محتوا و... بهره می گیرند. معمولا بیش از سایرین مورد توجه اند هرچند باید دید این جایگاه به چه قیمتی کسب شده است. براین اساس این احتمال وجود دارد که برای رسانه هایی که انتشار اخبار و اطلاعات در آنها با منافع مختلفشان گره دارد، عمل به رسالت آگاهی بخشی به درستی صورت نگیرد و با آمیختگی هایی چون اخبار و اطلاعات گمراه کننده، سوءگیری، تریبون وصدای عده یا افرادی خاص بودن و... همراه باشد.
بهترین خود بودن از نوع رسانه ای
این مدرس سواد رسانهای در پاسخ به این سوال که شبکه های برون مرزی ما چگونه می توانند در این راستا الگوی دیگر رسانه های جهان باشد؟ گفت: شبکه های برون مرزی ما از مسئولیت سنگین تری نسبت به رسانه های درون مرزی برخوردار بوده و باید قادر باشند ضمن عمل به رسالت ها و نقش‌های اصلی شان، چهره ای واقعی از کشور عزیزمان، از فرهنگ، دارایی ها، زیبایی ها، ارزش ها، آرمان‌ها و... ارائه کنند.
سلیمی گفت: این رسانه‌ها از ابعاد مختلف در حال رصد و زیر ذره بین بوده، بنابراین باید با حداقل خطا و در عین حال در اوج حرفه‌ای گرایی و مسئولیت پذیری اجتماعی و اخلاقی فعالیت کنند. رسانه‌های برون مرزی صداوسیما همچون العالم، سحر، پرس تی وی و باقی رسانه‌های برون مرزی (به شرط ایفای درست نقش) به نوعی سفرای رسانه ای بوده و باید از یک زبان و لحن دیپلماتیک با حفظ منافع و اقتدار ملی، بهره مند باشند.
وی افزود: داشتن چشم اندازها و اهداف مشخص ولی منعطف در برابر تحولات و تغییرات و در عین حال، خودارزیابی مداوم و شناخت از مخاطبان می تواند در این حوزه راهگشا باشد. داشتن مزیت‌های نسبی و رقابتی، داشتن ایده‌های بکر و خلاقانه و بهره‌گیری از تکنیک‌ها و روش‌ها و قالب‌های نوین خبری و بصری برای ارائه محتوایی غنی در یک بسته بندی و ظاهری اثربخش و جذاب یک ضرورت است. حتی باید بتوان سبک زندگی خاص و ایدئولوژیک ترین سخنان را در یک بسته بندی جذاب و خلاق به مخاطب فعال عصر حاضر ارائه کرد.
این پژوهشگر ارتباطات خاطرنشان کرد: با قواعد حاکم بر بازی‌های رسانهای، به سختی می‌توان به الگوی جهانی رسانهای تبدیل شد ولی می‌توان بهترین خود بود که در این صورت، تاثیرات لازم نیز حاصل خواهد شد. باید در نظر داشت اکنون امپراتوری‌های رسانهای، با در اختیار داشتن انواع رسانه‌ها، دیدگاه و القائات و ارزش‌های مدنظرشان را به مخاطبان منتقل می‌کنند. بنابراین برای موفقیت در جنگ رسانهای حاضر باید تمام عیار ظاهر شد و شبکه های برون مرزی کشورمان نیز حلقه‌ای از این مجموعه خواهند بود.