۲۵ سال از آن روز که جف بزوس برای نخستین بار سایت آمازون را به عنوان بزرگترین کتابفروشی جهان به راه انداخت، می‌گذرد. راه اندازی این سایت از همان ابتدا اعلان جنگی بود علیه تمام کتابفروشی‌ها، از فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای گرفته تا مغازه‌های کوچک مستقل. آمازون که این روزها از یک کتابفروشی آنلاین کوچک به بزرگترین خرده فروش اینترنتی جهان تبدیل شده است، با امکانات و خدماتی که به مشتریان ارائه می‌دهد، به تدریج انحصار بازار فروش کتاب را به دست گرفته است. کاربران با استفاده از سایت آمازون می‌توانند هر کتابی را که اراده کنند تنها با چند کلیک سفارش داده و آن را به سادگی و در کوتاه‌ترین زمان دریافت کنند. علاوه بر این، آمازون در سال ۲۰۰۷ با عرضه سخت افزار کیندل (Kindle) باعث شد تا بازار کتاب‌های الکترونیک (e-book) از کتاب‌های چاپی و سنتی پیشی گرفته و فروش کتابفروش‌ها با افتی شدید روبه رو شود. نفوذ آمازون در این صنعت تا حدی است که چندی پیش روزنامه گاردین در گزارشی به نقش این سایت در بحران تعطیلی پی در پی کتابفروشی‌های شهر نیویورک اشاره کرد. براساس این گزارش، منهتن در سال ۱۹۵۰ میلادی ۳۸۶ کتابفروشی داشت، این تعداد در سال ۲۰۱۵ به ۱۰۶ کتابفروشی رسید و حالا تعداد کتابفروشی‌های این شهر به ۸۰ فروشگاه محدود شده است.
مقابله با انحصار
کتابفروشی‌های مستقل حالا پس از ۲۵ سال برای اولین بار به مقابله با این انحصار برآمده و در این راه به استفاده از تاکتیک‌های خود آمازون روی آورده‌اند. این کتابفروشی‌ها راه نجات خود را در سایتی می‌بینند که تنها چند هفته قبل از آن که سازمان بهداشت جهانی همه‌گیری کرونا را اعلام کند و بسیاری از کتابفروشی‌های جهان به خاطر این بحران به ناچار کرکره‌های خود را پایین بکشند، راه اندازی شد. این سایت که بوک شاپ (Bookshop) نام دارد برای جستجوی آنلاین کتاب در میان کتابفروشی‌ها راه اندازی شده است و تاکنون موفق شده تا بیش از یک میلیون دلار برای این فروشگاه‌ها درآمدزایی کند.
روزنامه شیکاگو تریبیون از این وبسایت با عنوان یک ائتلاف شورشی علیه امپراطوری آمازون یاد کرده و پایگاه اینساید هوک نیز در این باره می‌نویسد: به لطف بوک شاپ، دیگر دلیلی برای خرید کتاب از آمازون وجود ندارد.
به گفته اندی هانتر مدیرعامل و بنیانگذار بوک شاپ، در حال حاضر، آمازون برای هر کتابی که به واسطه شرکت های رسانه ای آنلاین می‌فروشد، مبلغی را به عنوان کارمزد پرداخت می‌کند. بنابراین تقریبا هر نقدی که درباره یک کتاب نوشته می‌شود، به آمازون ارجاع داده می‌شود. با این کار میلیون‌ها میلیون خواننده مستقیم به سایت آمازون کشیده می‌شوند و کتابفروشی‌های مستقل را نادیده می‌گیرند. این یکی از دلایلی است که آمازون توانسته در چهار سال میزان فروش کتاب خود را از ۳۷ درصد به بیش از ۵۰ درصد برساند.
پایانی بر رقابت ناعادلانه
این روزها کتابفروشی‌های مستقل برای این که سرپا بمانند، به فروش آنلاین وابسته هستند. اما در بازار آنلاین، این فروشگاه‌ها در مقایسه با آمازون موجودی کمتر، سرمایه کمتر برای ایجاد وبسایت برای فروش و منابع و کارمندان کمتر برای حمل و نقل کتاب‌ها در اختیار دارند. ناعادلانه بودن این رقابت در دوره شیوع کرونا تشدید نیز شده است زیرا کتابفروشی‌ها جزء مشاغل غیرضروری محسوب می‌شوند و در دوره قرنطینه باید تعطیل شوند.
اما حال با استفاده از وبسایت بوک شاپ شاید بتوان گفت که عدالت در نهایت تا حدودی بین این دو کفه ترازو برقرار شده است و کتابفروشی‌های مستقل نیز می‌توانند سرانجام با تکیه بر بازار آنلاین کسب درآمد کنند.
بوک شاپ در کمتر از دو ماه با ارائه تخفیف و تحویل سریع سفارش، موفق شده تا امپراطوری آمازون بر صنعت کتاب را به چالش بکشد. اگر اوضاع طبق انتظارات و برنامه‌ریزی‌ها پیش رود، شاید این آغازی برای کتابفروشی‌های مستقل باشد تا بتوانند حق و فضای خود را در این صنعت باز پس گیرند.