در عصر حاضر، رسانهها و وسایل ارتباط جمعی به دلیل تأثیرات عمیق، سریع و گستردهای که درحوزههای مختلف انسانی دارند، دغدغههای جدی را به وجود آوردهاند. یکی از این موارد، موضوع «اخلاقِ رسانه» و تعامل میان «اخلاق» و «رسانه» است؛ اخلاق رسانه مانند هر ترکیب دیگری که اخلاق بخشی از آن است، به باید و نبایدها و ارزشهایی توجه دارد که هر رسانه ملزم به آن است و یا این که میتواند در راستای عمل حرفهای، خود را بدان ملزم بدارد.
اخلاق رسانهای ایجاب میکند که اطلاعات در جای خود استفاده شوند و از ارائه آمار و اطلاعات سلیقهای و غلط و یا وارونه جلوه دادن حقایق جلوگیری شود. موضوعی که در شبکههای فارسی زبان خارج از ایران و به خصوص در مورد شبکه ایران اینترنشنال یکسره نقد میشود و این شبکه در جریان مداومی از تولید اخبار جعلی و وارونه جلوه دادن حقیقت، سعی در تخریب اعتماد عمومی و ایجاد هراس جامعه دارند.
رویکرد شبکه اینترنشنال، ایجاد حس بیاعتمادی میان مردم و حاکمیت است
محمدرضا محمدیوسفی مدیر مسئول روزنامه جمهور و رئیس هیات مدیره انجمن صنفی مدیران رسانه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی و هنری ایرنا با اشاره به تناقضهای موجود در عملکرد و ادعاهای شبکههایی چون ایران اینترنشنال، تصریح کرد: شبکه اینترنشنال مدعی است که به نفع مردم ایران کار میکند اما وقتی نگاهی به حامیان مالی پیدا و پنهان این شبکه بیندازیم، کذب بودن این ادعا مشخص میگردد.
وی ادامه داد: در همان زمان آغاز به کار شبکه اینترنشنال، بسیاری از رسانهها حتی در غرب اعلام کردند که عربستان سعودی حامی مالی این شبکه است. مضاف بر اینکه مقر این شبکه نیز لندن است و این موضوع نشاندهنده هماهنگی عربستان و انگلیس در ایجاد این شبکه است.
مدیر مسئول روزنامه جمهور در پاسخ به این سؤال که چرا این شبکه میان مردم ایجاد اضطراب میکند، گفت: باید بگویم که اساساً رویکرد شبکه اینترنشنال، ایجاد حس بیاعتمادی میان مردم و حاکمیت است و این رویکرد سرلوحه کاری مسئولان این شبکه در تولید محتواست. از زمان تأسیس این شبکه شاهد هستیم که هر اتفاق و یا حادثهای که در کشور رخ میدهد از سیل و زلزله گرفته تا سایر حوادث همچون شیوع ویروس کرونا، ایران اینترنشنال مدام میخواهد به مردم ایران القا کند که دولت و حاکمیت مسئول مستقیم تمام این حوادث بوده است.
درواقع برای مضطرب نمودن مردم و القای مطالب نادرست هیچ حدومرزی نمیشناسد و طبیعی است بهرغم همه شعارهایی که میدهد مسئله اخلاق رسانهای برای مسئولان این شبکه بیمعنا باشد.
هدف وسیله را توجیه میکند
محمدیوسفی در تبیین شیوههایی که شبکههایی چون ایران اینترنشنال برای باورپذیری اخبار جعلی خود در نزد مخاطب به کار میگیرند، تصریح کرد: این دست رسانهها شگردهای فراوانی دارند که القائات خود را برای مخاطب باورپذیر کنند. یکی از این شگردها تناقض گیری از اظهارات مسئولان کشور در مورد یک موضوع خاص است؛ سپس با کنار هم قرار دادن اظهارات دو یا چند مسئول، به مخاطب خود القا میکنند که مسئولان شما با شما صادق نیستند.
وی ادامه داد: شگرد دیگر این است که همواره ژست استقلال رسانهای به خود میگیرند اما وقتی پای منافع حامیان پیدا و پنهانشان به میان بیاید و موضوعی رخ دهد که برخلاف این منافع باشد یا بهراحتی از کنار آن میگذرند و یا سیاست تحریف موضوع را در پیش میگیرند.
در پاسخ به اینکه آیا این شبکه رویکرد حرفهای دارد باید به این نکته توجه کنیم که مدیران و کارکنان این شبکه با مفاهیم و شگردهای رسانهای آشنایی کامل دارند. این موضوع که اکثر مدیران و کارکنان ایران اینترنشنال قبلاً در شبکه بیبیسی شاغل بودهاند خود مؤید همین موضوع است. اصولاً شبکهای همچون ایران اینترنشنال برای اهدافی که در نظر گرفته است ازجمله ایجاد شکاف بین ملت و حاکمیت، یک تیم رسانهای ورزیده را به خدمت گرفته و این موضوع به ما گوشزد میکند که برای اثربخشی فعالیت رسانهای در ایران، نیروی انسانی برخوردار از سواد رسانهای و توانمند حرف نخست را میزند.
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی مدیران رسانه در انتها بر این نکته تاکید کرد که: قطعاً انتشار اخبار اضطرابآمیز با اخلاق رسانهای همراستا نیست. باید توجه داشت برای رسانههای فارسیزبان خارج از کشور بهویژه ایران اینترنشنال، هدف وسیله را توجیه میکند. درنتیجه، این شبکه هیچ ابایی ندارد که اخبار اضطرابآمیز را که تقریباً همه آنها با چاشنی دروغ همراه است، منتشر کند.