تا چشم کار می‌کند دشت‌های جنوب استان مرکزی با لطافت رنگ صورتی زینت شده و بوی عطر گل محمدی هر رهگذری را به وجد می‌آورد.
هرسال در خردادماه جنوب استان مرکزی میزبان جمع کثیری از گردشگرانی است که برای نظاره آیین سنتی گلاب‌گیری و گشت و گذار در گلستان‌ها به این خطه سفر می‌کنند و در این میان روستای خاوه از توابع دلیجان با سنت‌های ویژه حال و هوای دیگری دارد، اما امسال با حضور میهمان ناخوانده‌ای به نام کرونا هیاهو و اشتیاق گردشگران برای شرکت در آیین گلاب‌گیری رنگ باخته اما کرونا نتوانسته لطافت و عطری را که گل محمدی به قاب گلستان‌های جنوب استان مرکزی هدیه داده آسیب بزند.
ایران یکی از خاستگاه‌های اصلی گل محمدی است و بیش از ۳۵۰ سال است که این گیاه بومی در کشور رویش دارد و سهم شهرستان‌های جنوب استان مرکزی از رویش آن قابل توجه است.
به گواه مستندات موجود شاید بتوان گفت قوم ایرانی از نخستین کسانی بودند که از دیرباز به خواص خوراکی و درمانی گل سرخ (محمدی) پی بردند و گلاب گل محمدی با نام علمی Rosa damascena همواره و به مناسبت های مختلف مورد استفاده آنان بوده است.
به گفته کارشناسان کشاورزی قابلیت‌های متعددی برای کشت و تولید و صادرات گل محمدی به عنوان صنعت سبز وجود دارد که شناخت و استفاده موثر از آن‌ها نیازمند مطالعه و برنامه‌ریزی دربخش استانداردسازی و عرضه دارد و درنهایت با سرمایه‌گذاری در گلاب ارگانیک و ایجاد تنوع وخلاقیت لازم در بسته‌بندی، می‌توان صادرات این محصول را ارتقا بخشید.
تاکنون چهار جشنواره گل محمدی در روستای خاوه از توابع دلیجان برگزار شده است اما امسال ویروس کرونا نگذاشت تا بزم و جشن عطر و رنگ خرداد امسال در این دیار برپا شود اما، نخستین جشنواره مجازی گل محمدی در روستای میشیجان برگزار شد.
رسومی آمیخته با گل محمدی در جنوب استان مرکزی
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خمین و دلیجان گفت: گل محمدی از نظر پزشکی و اعتقادات مذهبی در بین مردم این خطه ارزشمند است و جایگاه خاص خود را در زندگی آنان دارد.
«علی مشهدی» افزود: آیین کهن و زیبای گل غلتان از رسوم دیرینه مردم خمین است که برای نوزادان متولد شده بهار برگزار می شود و در جریان این آیین همزمان با اولین ساعات صبح و در خنکی هوا اقوام چون خاله، عمه، مادر، مادربزرگ در محل گلستان گرد هم آمده و پس از جمع‌آوری گل‌ها اقدام به پرپر کردن آن‌ها می‌کنند و ذکر صلوات را چاشنی آن دارند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خمین و دلیجان گفت: در حین پرپر شدن گلبرگ‌های گل محمدی نوزادان حمام داده می‌شوند و پس از قرار گرفتن میان پارچه سفید و بزرگ، اطرافشان با گلبرگ‌های گل محمدی پوشیده می‌شود و حاضران برای سعادتمندی و سلامت آنان دعا می‌کنند.
وی ادامه داد: مردم معتقدند این کار سبب از بین بردن حساسیت در کودکان می‌شود و گل محمدی به‌عنوان نماد مذهبی در معنویت و رفتار آنان در بزرگسالی تاثیرگذار است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خمین و دلیجان گفت: برگزاری جشنواره گل محمدی در خمین به برنامه‌ریزی منسجم دارد و می‌طلبد که با شناساندن این ظرفیت جامعه هدف جشنواره توسعه یافته و جنبه ملی پیدا کند.
مشهدی افزود: کشت گل محمدی علاوه بر سازگاری با اقلیم، کم‌آب بر بودن و ارزش افزوده بالا، زیبایی بصری و محیطی ایجاد می‌کند و علاوه بر تولید محصولات اسانس، گلاب و گلبرگ خشک، اشتغال مستقیم در حوزه گردشگری نیز دارد و سالانه در ایام گلاب‌گیری خیل طبیعت گردان و مشتاقان طبیعت از داخل و خارج کشور به این دیار سفر می‌کنند.
حمایت از گلکاران گامی در رونق کشت گیاهان دارویی
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی می‌گوید: توسعه کشت گل محمدی که از گیاهان دارویی است در اولویت برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است و اعتباراتی از ردیف‌های قانونی برای حمایت از گلکاران پیش‌بینی شده است.
« محمدعلی طهماسبی» اظهار داشت: گل محمدی، آویشن، زعفران و زرشک گونه‌های گیاهان دارویی است که مورد حمایت قرار دارد و تولیدکنندگان این گیاهان در مناطق غیربرخوردار از تسهیلات با نرخ هفت درصد و در مناطق برخوردار از وام با نرخ ۹ درصد برخوردار می‌شوند.
وی افزود: بانک کشاورزی و دو بانک دیگر این تسهیلات را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند.
تجاری‌سازی و صادرات لازمه تکمیل چرخه کشت گل محمدی
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری مرکزی گفت: افزایش صادارت و تجاری‌سازی لازمه تکمیل چرخه تولید گیاهان دارویی از جمله گل محمدی است و باید نهادهای مسئول برای آن برنامه عملیاتی هدفمند داشته باشند.
«سعید فرخی» افزود: نوار جنوبی استان مرکزی طیفی از ظرفیت‌های متنوع توسعه و کشت گیاهان دارویی از جمله گل محمدی، سنگ‌های تزئینی، ماهیان زینتی، آب گرم، آثار تاریخی و طبیعی بکر و منحصر به‌فرد دارد که باید در کنار ظرفیت گل محمدی به بهترین شکل برای توسعه صنعت گردشگری رشد یابد و به گردش موثرتر چرخه اقتصادمنطقه بینجامد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری مرکزی گفت: تجارت گیاهان دارویی سال ۱۹۹۶ در جهان حدود پنج میلیون دلار بود که در سال ۲۰۱۰ به ۱۰۰ میلیون دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ به پنج هزار میلیارد دلار افزایش می‌یابد.
فرخی افزود: کشت محصولات کشاورزی با حداقل مصرف آب و حداکثر بهره‌وری از جمله برنامه‌های اولویت‌دار دولت است و می‌طلبد که کشت و فرآوری گل محمدی در روستای خاوه دلیجان برای افزایش اشتغال پایدار و ماندگاری افراد در دستور کار مسئولان شهرستان قرار گیرد.
وی ادامه داد: می‌توان با راهبری موثر در حوزه کشت و فرآوری گل محمدی خاوه را را به منطقه گردشگری برتر در استان مرکزی و کشور تبدیل کرد.
یک‌هزار و ۲۲۵ تن گلبرگ تر رهاورد کشت گل محمدی در دلیجان
مدیر جهاد کشاورزی دلیجان گفت: پیش‌بینی می‌شود که یک‌هزار و ۲۲۵ تن گلبرگ تر محمدی امسال از از سطح ۳۵۰ هکتار گلستان‌های این شهرستان برداشت شود.
« سعید برجی » بیان کرد: انتظار می‌رود از این میزان برداشت گلبرگ، ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار لیتر گلاب و ۲۰۴ لیتر اسانس به دست آید.
مدیر جهاد کشاورزی دلیجان اظهار داشت: این شهرستان دارای ۳۶۵ هکتار گلستان گل محمدی است که ۳۵۰ هکتار آن بارور و ۱۵ هکتار غیربارور است.
برجی گفت: از هر گلستان دلیجان به‌طور متوسط سه و نیم تن گل محمدی برداشت می‌شود.
وی ادامه داد: ۲۰ کارگاه گلاب‌گیری سنتی و کارگاه تولید اسانس در این شهرستان فعال است که محصول آن در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی دلیجان بیان کرد: در دوره خشکسالی و کم شدن منابع آب دلیجان، تغییر الگوی کشت ضروری بود و در همین راستا ترویج محصولات کم آب بر و مناسب با شرایط اقلیمی منطقه به ویژه گل محمدی در دستور کار قرار گرفت.
برجی افزود: بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی در روستاهای «خاوه»، «مهدی‌آباد»، «هستیجان» و «قالهر» است.
وی گفت: ۴۰۰ بهره‌بردار در دلیجان در زمینه پرورش گل محمدی اشتغال دارند و بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی در استان مرکزی مربوط به این شهرستان دلیجان است.
فرش ۲۱۷ هکتاری از گل محمدی در خمین
مدیر جهادکشاورزی خمین گفت: سطح زیرکشت گل محمدی این شهرستان در سال زراعی جاری ۲۱۷ هکتار است و پیش‌بینی می‌شود ۶۰۰ تن گلبرگ گل امسال در این شهرستان تولید شود.
«عباس ارشدی» ادامه داد: از مجموع اراضی زیر کشت گل محمدی، ۱۷۲ هکتار بارور و ۴۵ هکتار غیربارور و جدید است.
وی با بیان اینکه خمین رتبه دوم کشت گل محمدی در استان را به خود اختصاص داده است، افزود: برداشت گل محمدی در سال جاری از اواخر دهه اول خردادماه در خمین آغاز و به مدت یک ماه ادامه دارد.
مدیر جهادکشاورزی خمین اظهار داشت: با وجود حجم بالای تولید گلبرگ تر در این شهرستان، مرکز فرآوری صنعتی گل در خمین وجود ندارد و این فراورده برای اقدامات محصولات جانبی به کاشان ارسال می‌شود.
ارشدی بیان کرد: چند واحد فرآوری سنتی در این شهرستان وجود دارد که به‌دلیل نداشتن سرامیک کف و سقف مرکز مجوز فعالیت را دریافت نکردند.
پیش‌بینی برداشت ۲۴۰ تن گل محمدی از گلستان‌های محلات
مدیر جهاد کشاورزی محلات پیش‌بینی کرد: ۲۴۰ تن گل محمدی امسال از مزارع این شهرستان برداشت شود.
«احمدرضا جعفری» افزود: از ۱۰۰ هکتار زیر کشت گل محمدی در محلات ۸۰ هکتار بارور است و پیش‌بینی می‌شود از این مقدار گل محمدی ۲۵۰ هزار لیتر گلاب، ۲۴۰ لیتر عطر، و ۶۰ لیتر اسانس به دست آید.
وی با بیان اینکه ۵۰ بهره‌بردار در زمینه پرورش گل محمدی در محلات اشتغال دارند، ادامه داد: به‌دلیل ایجاد محدودیت در بازار گل در اثر شیوع بیماری کرونا، تقاضا برای گل محمدی کاهش پیدا کرده است.
مدیر جهاد کشاورزی محلات گفت: خط تولید واحدهای تولید گلاب به تولید الکل و مواد ضدعفونی کننده تغییر پیدا کرده است.
جعفری اظهار داشت: هرسال ۱۰ درصد به تولیدکنندگان گل محمدی در استان مرکزی افزوده می‌شود و این تولیدکنندگان به بازار فروش نیاز دارند.
وی، نبود بازار فروش و کاهش قیمت گل محمدی را از مشکلات تولیدکنندگان این محصول در سال جاری بیان کرد.
تولید کننده سنتی گلاب در خمین با اشاره به نحوه تولید این مایع خوشبو و مفید اظهار کرد: در تولید سنتی گلاب، گل محمدی و آب را که به ازای هر کیلوگرم گل یک لیتر آب است در یک دیگ مسی ریخته شده و سپس درپوش روی آن گذاشته و محکم می‌بندند.
«زهرا قبادی» افزود: روی در دیگ سوراخی وجود دارد که به لوله‌های استیل یا آلومینیومی متصل شده و سر دیگر لوله به ظرف مسی که پاچ نام دارد، منتهی می شود.
وی توضیح داد: بخارات حاصل از تقطیر پس از عبور از این لوله در پاچ مسی که در آب سرد قرار دارد به‌تدریج سرد شده و گلاب حاصل می شود.
این تولیدکننده سنتی گلاب خمین خاطرنشان کرد: مدت زمان گلاب‌گیری در روش سنتی پنج تا هفت ساعت است و برای تشخیص گلاب خالص باید گلاب را مزه کنیم و اگر مزه تلخی داشت و شفاف و بدون رنگ بود، گلاب خالص است.
قبادی با اشاره به این که هرقدر گلاب تلخ تر باشد با اصالت‌تر است ادامه داد: البته تلخی گلاب هم باید طبیعی باشد و اگر شک باشد می‌توان پس از مزه کردن گلاب، ۲ بار آب دهان خود را قورت داد و اگر تلخی باز در دهان بماند گلاب اصل نیست و ناخالصی دارد.
شهرستان های دلیجان،خمین و محلات در نوار جنوبی استان مرکزی واقع شدند و به ترتیب رتبه اول تا سوم تولید گل محمدی در استان مرکزی را دارند.
ویروس کرونا از اسفندماه گذشته در ایران مشاهده شد و در بسیاری از بخش‌ها خسارات و مشکلاتی را ایجاد کرده است.
به گفته رییس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا ظهر روز جمعه نهم خرداد ۱۳۹۹، ۱۴۶ هزار و ۶۶۸ نفر به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۵۰ تن در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به هفت هزار و ۶۷۷ تن رسید.
در ۲۴ ساعت گذشته، ۱۵ استان فاقد فوتی و پنج استان، فقط یک مورد فوتی ناشی از بیماری کووید۱۹ گزارش شده است.
وضعیت استان خوزستان، همچنان قرمز است.استان های خراسان رضوی، آذربایجان های شرقی و غربی، لرستان، کردستان، کرمانشاه، هرمزگان و مازندران در وضعیت هشدار قرار دارند.