چهارمحال و بختیاری با تولید سالانه بیش از ۲۲ هزار تن ماهی قزل‌آلا رتبه نخست تولید ماهیان سردآبی کشور را در یک دهه اخیر به خود اختصاص داده است.
وجود رودها، موقعیت جغرافیایی، نیروهای متخصص و ماهر، در دسترس بودن خوراک آبزیان و تولید نهاده‌ها در این استان سبب شده تا آبزی‌پروری مزیت نسبی این منطقه از کشور در راستای اشتغالزایی و تحقق رونق و جهش تولید مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
از مجموع ۱۷۳ هزار تن ماهی سردآبی کشور، ۱۳ درصد برابر ۲۳ هزار تن در چهارمحال و بختیاری تولید می‌شود.
معاو ن وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان شیلات ایران سال گذشته در سفر به چهارمحال و بختیاری در آیین بهره‌برداری از خط تولید خوراک میگو که با حضور محمدباقر نوبخت رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برگزار شد، به قابلیت‌های این استان در آبزی‌پروری اشاره کرد و گفت: از مجموع ۱۷۳ هزار تن ماهی سردآبی کشور، ۱۳ درصد برابر ۲۳ هزار تن در چهارمحال و بختیاری تولید می‌شود.
نبی‌الله خون‌میرزایی با تاکید بر بهره‌گیری از ظرفیت دریاچه پشت سد کارون ۴ در پرورش ماهی در قفس، اظهار داشت: این دریاچه ظرفیت تولید سالانه ۴۰ هزار تن ماهی در قفس دارد این در حالی است که هم اینک یک هزار و ۲۰۰ تن ماهی در این دریاچه پرورش داده می‌شود.
این موقیعت برتر سبب شده تا به گفته مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری، در یک سال اخیر میزان پرورش ماهی در قفس استان در دریاچه کارون ۴ به ۲ هزار تن ماهی افزایش پیدا کند.
تولید سالانه بیش از ۲۲ هزار تن ماهی در چهارمحال و بختیاری
پرویز منصوری در خصوص ظرفیت‌های استان در بخش شیلات به خبرنگار ایرنا گفت: در این استان سالانه ۲۲ هزار تن ماهی سردآبی به ارزش ۴۸۴ میلیارد تومان تولید می‌شود.
۴۵۵ مزرعه پرورش ماهی در چهارمحال و بختیاری فعال است که شهرستان اردل با دارا بودن ۱۸۵ مزرعه و تولید ۸ هزار تن ماهی بیشترین سهم در تولید ماهیان سردآبی را به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: هم اینک ۴۵۵ مزرعه پرورش ماهی در استان فعال است که شهرستان اردل با دارا بودن ۱۸۵ مزرعه بیشترین سهم در تولید ماهیان سردآبی با هشت هزار تن ماهی را در استان به خود اختصاص داده است.
منصوری، وجود چشمه‌ها و منابع آبی را از مهمترین عوامل رونق صنعت شیلات در استان عنوان کرد و گفت: وجود پرورش‌دهندگان ماهر و نیروی انسانی متخصص و وجود کارخانه تولید خوراک آبزیان و بچه ماهی از دیگر مزیت‌هایی است که سبب رونق تولید ماهیان سردآبی در استان شده است.
مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: استان نه تنها برند تولید ماهی قزل‌آلا در کشور به شمار می‌رود بلکه صادرکننده نیروی انسانی متخصص و ماهر به سایر استانهای کشور نیز هستیم.
منصوری خاطر نشان کرد: کارخانه فراوری آبزیان استان نیز رتبه نخست کشور را در سال گذشته کسب کرد.
وی با بیان اینکه ۳۰ درصد از ماهی تولیدی در استان به مصرف داخلی می‌رسد و ۷۰ درصد آن به استانهای دیگر از جمله تهران ارسال می‌شود، اظهار داشت: در خصوص صادرات ماهی استان به خارج از کشور هنوز اقدام موثری انجام نشده و سهم صادرات تولیدات ماهی در استان ناچیز است.
تکمیل زنجیره آبزی‌پروری در چهارمحال و بختیاری
منصوری با بیان اینکه زنجیره تولید ماهی در استان کامل شده است، افزود: هم اینک در استان کارگاه تولید بچه ماهی، کارخانه تولید خوراک آبزیان، ناوگان حمل و نقل مناسب و نیروی متخصص وجود دارد که می‌توان گفت زنجیره پرورش ماهی در استان تکمیل شده است.
به سبب کیفیت آب سبک و گوارای چشمه‌سارهای استان، فاصله کم بین مزارع پرورش ماهی وکارخانه تولید خوراک آبزیان و حفظ کیفیت این نهاده‌ها، گوشت ماهیان تولیدی در استان لذیذتر و باکیفیت‌تر است.
مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه ماهی تولیدی در استان از کیفیت و طعم خوبی برخوردار است، تصریح کرد: به سبب کیفیت آب سبک و گوارای چشمه‌سارهای استان، فاصله کم بین مزارع پرورش ماهی و کارخانه تولید خوراک آبزیان و حفظ کیفیت این نهاده‌ها، گوشت ماهیان تولیدی در استان لذیذتر و باکیفیت‌تر است.
منصوری در ادامه به برنامه‌های این سازمان برای رونق بخش شیلات استان در سال جهش تولید اشاره کرد و گفت: فعال کردن ۹۶ مزرعه راکد از مهمترین این برنامه‌ها است که تلاش می‌شود با اعطای تسهیلات کم‌بهره بتوان این واحدها را به چرخه تولید بازگرداند.
وی افزود: تجهیز مزارع به مکانیزاسیون جدید که منجر به افزایش تولید می‌شود و بهره‌برداری از ۳۰ مزرعه در حال احداث از دیگر برنامه‌های این سازمان در راستای تحقق شعار سال جهش تولید است.
مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری، کم‌آبی را از مهمترین مشکلات فراروی بخش شیلات استان برشمرد و خاطر نشان کرد: افت شدید آب‌های زیرزمینی و خشکیدگی و کم آب شدن چشمه‌ها، مزارع پرورش ماهی را با مشکل مواجه کرده است به نحوی که درخواست‌های بسیاری برای احداث و یا توسعه مزارع وجود دارد اما نبود منابع آب مانع عملیاتی کردن آن شده است.
منصوری افزود: گرانی نهاده‌های تولید از جمله بچه‌ماهی، پایین بودن قیمت ماهی، سنتی بودن مزارع و تمایل نداشتن پرورش‌دهندگان ماهی نسبت به مکانیزاسیون کردن و بیمه کردن مزارع خود از دیگر چالش‌ها و مشکلات این بخش به شمار می‌رود.
سود پرورش‌دهندگان ماهی در جیب واسطه‌ها
یک پرورش‌دهنده ماهی در چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص مشکلات تولید ماهی در استان به خبرنگار ایرنا گفت: اگر چه پرورش ماهی حرفه جذابی به شمار می‌رود که برای سرمایه‌گذاری توجیه‌پذیر اما چالش‌ها و مشکلات خاص خود را نیز دارد.
خلیلی افزود: در شرایط بحران کرونا ،در استان تقاضا برای مصرف ماهی بسیار کاهش یافت و شیلات‌داران مجبور بودند ماهی خود را با قیمت بسیار کمتری به واسطه‌ها بفروشند.
وی به سیلاب‌های اخیر به ویژه سیلاب فروردین سال گذشته نیز اشاره کرد و گفت: با توجه به خشکسالی‌های یک دهه اخیر و تعرض به بستر رودخانه و راه‌اندازی مزارع شیلات، تعداد زیادی از این مزارع که در بستر رودخانه ایجاد شده بودند دچار خسارت قابل‌توجهی شدند که این موضوع نیازمند نظارت بیشتر و صدور اصولی مجوزهای احداث مزارع پرورش ماهی است.
این فعال حوزه شیلات چهارمحال و بختیاری، مهمترین چالش و آسیب بخش شیلات را دلالان و واسطه‌ها دانست و افزود: واسطه‌ها از یک سو با دخالت در بازار نهاده‌ها و خوراک آبزیان، این محصول اساسی را با قیمت بالاتر به شیلات‌داران عرضه می‌کنند و از سوی دیگر ماهی را با قیمت پایین‌تر می‌خرند و آن را در بازار با قیمت‌های بالاتر به فروش می‌رسانند که این موضوع باعث وارد کردن ضرر به هر ۲ بخش تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌شود.
برای جلوگیری از نوسان قیمت نهاده‌ها و مواد اولیه تولید ماهی و کاهش فاصله قیمت از تولیدکننده تا مصرف‌کننده به سبب مداخله واسطه‌ها می‌طلبد تا مسئولان نظارت‌های دقیق‌تر و بیشتری بر این بخش داشته باشند.
خلیلی با تاکید بر اینکه بخش شیلات نیازمند نظارت بیش از پیش مسئولان است، تصریح کرد: برای جلوگیری از نوسان قیمت نهاده‌ها و مواد اولیه تولید ماهی و کاهش فاصله قیمت از تولیدکننده تا مصرف‌کننده به سبب مداخله واسطه‌ها می‌طلبد تا مسئولان نظارت‌های دقیق‌تر و بیشتری بر این بخش داشته باشند.
یک فعال اقتصادی و استاد دانشگاه نیز با تاکید بر بهره‌گیری از مزیت‌های نسبی استان در راستای رونق تولید و اشتغال به خبرنگار ایرنا گفت: پرورش ماهی یکی از مهمترین مزیت‌های نسبی استان به شمار می‌رود که در سالهای گذشته سرمایه‌گذاری خوبی در این بخش انجام شده است.
علی نصیری افزود: یکی از مهمترین علل رونق پرورش ماهی در استان کیفیت و دمای مناسب آب (کمتر از ۲۲ درجه) است که سبب شده حتی در فصل تابستان نیز بتوان این فعالیت را انجام داد و تولیدات باکیفیتی به بازار عرضه کرد.
وی تصریح کرد: با وجود شرایط مناسب آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی مساعد استان اما هنوز نتوانسته‌ایم از ظرفیت بخش شیلات در استان به طور کامل بهره‌گیری کنیم و هم اینک بسیاری از مزارع به صورت سنتی هستند که این موضوع میزان تولیدات را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
این کارشناس مسائل اقتصادی همچنین به مشکلات زیست محیطی مزارع سنتی پرورش ماهی نیز اشاره کرد و گفت: در مقطعی طی سالهای گذشته مجوزهای بی‌رویه احداث مزرعه پرورش ماهی در استان صادر شد که این تراکم مجوز موجب آلودگی زیست‌محیطی در برخی رودخانههای استان شد و این چالش همچنان در برخی مناطق وجود دارد در حالی که اگر صدور مجوزها به صورت اصولی و پراکنده در مناطق مختلف باشد این چالش برطرف می‌شود.
نصیری، طرح‌های انتقال آب را از دیگر چالش‌های موجود در صنعت شیلات استان برشمرد و گفت: از آنجاکه وجود چشمه‌ها و رودهای پرآب موجب رونق مزارع پرورش ماهی استان شده است اما در پی اجرای طرح‌های انتقال آب به ویژه طرح‌های بین حوضه‌ای، بسیاری از این چشمه‌ها کم‌آب شده و برخی نیز خشکیده است که این موضوع می‌تواند تداوم این صنعت موفق در استان را به خطر بیندازد.
وی، حذف واسطه‌ها را نیازمند ایجاد بازار عرضه مستقیم ماهی در استان دانست و تصریح کرد: نبود جایگاه مناسب عرضه و توزیع ماهی در استان سبب شده تا سود ناشی از دسترنج تولیدکننده به جیب واسطه‌ها ریخته شود.
ضرورت جذب سرمایه‌گذاری برای ایجاد صنایع تبدیلی آبزی‌پروری
این فعال اقتصادی، نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش شیلات را از دیگر نیازمندی‌های این بخش عنوان کرد و گفت: ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی می‌تواند در این خصوص راهگشا باشد چرا که هم برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی دارد و هم می‌تواند در ارزش افزوده بخش تولید و رونق اشتغالزایی نقش موثری ایفا کند.
نصیری، بهره‌گیری از تکنولوژی و مکانیزاسیون کردن مزارع پرورش ماهی را از راهکارهای توسعه مزارع و رونق بخش شیلات استان در سال جهش تولید دانست و تصریح کرد: با بهره‌گیری از روش‌های جدید ضمن استفاده کمتر از آب، می‌توان با اکسیژن‌دهی بیشتر بار میکروبی آب را از بین برد و محصولی بیشتر و باکیفیت‌تر تولید کرد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری علاوه‌بر شرایط طبیعی مناسب برای رونق صنعت شیلات، دارای بزرگترین کارخانه تولید خوراک آبزیان خاورمیانه است.
یکی از شرکت های استان با فعالیت خود از سال ۱۳۸۳ تا تاکنون توانسته است زنجیره تولیدی و صنعتی آبزی‌پروری را در کشور تکمیل و به هلدینگ آبزی‌پروری در کشور تبدیل شود.