آذربایجان غربی، استانی با جاذبه های کم نظیر در شمال غرب ایران واقع شده و علاوه بر اینکه ظرفیت حضور گردشگران ایرانی از استان های مختلف را دارد، به علت وجود ۹۶۷ کیلومتر مرز مشترک با سه کشور و نزدیکی به بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی، ظرفیت قابل توجهی نیز در جذب گردشگران خارجی دارد.
چندقومیتی بودن و وجود مذاهب و ادیان مختلف اعم از مسیحی و مسلمان، شیعه و سنی، آشوری، ارمنی و زرتشتی در آذربایجان‌غربی، این استان را متمایزتر از استان های دیگر کرده و ظرفیت های ویژه ای را به آن داده که این فرصتها می تواند منبع درآمد مناسب برای استان بوده و چرخ اقتصاد را با شتاب بیشتری به حرکت درآورد.
این استان پهناور به سرزمین رنگین کمان فرهنگ‌ها، مذاهب و ادیان شهرت یافته و کلیساها، مساجد، بقعه ها، امامزاده ها و اماکن مذهبی تاریخی بی شماری را برای هر گردشگر و مسافری نشان می دهد.
یکی از مهمترین و البته گردشگرپذیرترین نمادهای گردشگری مذهبی در این استان، قره کلیسا در شمال آذربایجان غربی است.
قره کلیسای چالدران نخستین کلیسای جهان مسیحیت است که هرساله میزبان هزاران گردشگر، زائر و محقق از کشورهای مختلف جهان در مراسم مذهبی عشای ربانی می شود.
مهمانان با حضور در این مراسم و در این مکان تاریخی علاوه بر گردش و زیارت، تبدیل به سفیرانی می شوند که صلح، ثبات و آزادی حقوق ادیان ساکن درکشور و استان را به دنیا مخابره می کنند.
همچنین امامزادگان "ابراهیم و محمد" در ارومیه همه ساله در عاشورا و تاسوعای حسینی و مناسبت های مختلف سال میزبان عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است؛ این امامزادگان که منسوب به نوادگان امام موسی کاظم (ع) هستند هرساله از عزاداران حسینی، گردشگران و پژوهشگران خارجی پذیرایی می کند.
علاوه بر آنها چندین امامزاده و بقعه متبرکه در شهرستان های شمالی و جنوبی آذربایجان غربی و همچنین مساجد به یادگار مانده از دل تاریخ، نهادهایی برای حضور پرشور علاقه مندان به گردشگری مذهبی هستند که سالانه خیل مشتاقان تاریخ و تمدن پس و حتی پیش از اسلام، از هیمنه تاریخی آنها بهره می برند.
عیسی عزیزنژاد محقق حوزه گردشگری ارومیه در معرفی این ظرفیت ها به خبرنگار ایرنا گفت: امامزاده بکشلوی ارومیه مدفن امامزادگان "محمد و ابراهیم" و امامزاده غریب حسن از زیارتگاه های مهم استان و ارومیه به شمار می رود و هرسال صدها نفر به زیارت و بازدید این اماکن می روند.
وی ادامه داد: کلیسای ننه مریم ارومیه به روایتی دومین کلیسای جهان پس از "بیت‌لحم"، کلیسای سیر و کلیسای ماردانیال واقع در جاده بالانج و منطقه نازلوچای ارومیه نیز از گردشگر پذیرترین اماکن مذهبی استان به شمار می روند.
این محقق افزود: همچنین کلیسای سورپ سرگیس خوی، کلیسای هفتوان و آفتارخانه سلماس هم از جمله اماکن مذهبی هستند که هرساله میزبان گردشگران و محققان می شوند.
وی ادامه می دهد: مساجد اهل سنت نظیر مسجد سرخ مهاباد با معماری بی نظیر خود از دیگر اماکن مذهبی استان آذربایجان غربی به شمار می رود.
عزیزنژاد ادامه داد: علاوه بر مساجد، کلیساها و امامزاده ها، بقاع مورد احترام مردم نیز در آذربایجان غربی وجود دارد که همه ساله صدها هزار نفر از آنها بازدید کرده و با زیبایی‌های آنان آشنا می شوند.
مدیر سابق قره کلیسای چالدران نیز در خصوص ظرفیت گردشگری مذهبی آذربایجان غربی اظهار داشت: علاوه بر این کلیسا، "تخت سلیمان تکاب" نمونه بارز گردشگری مذهبی در آذربایجان‌غربی است؛ هرساله زرتشتیان ایران، هند و دیگر زرتشتیان جهان در آتشکده آذرگشنسب واقع در تخت سلیمان تکاب به برگزاری مراسم مذهبی خود می پردازند.
علی خان‌محمدی افزود: وجود چنین مکان مذهبی تاریخی امتیاز بزرگی برای استان بوده و می تواند زمینه ساز آینده ای درخشان برای استان باشد.
وی تخت سلیمان تکاب و قره کلیسای چالدران را قطب های گردشگری آذربایجان غربی عنوان کرد و افزود: مقبره سید صدرالدین درچالدران یادگاری از دوران صفویان هم از جمله بناهای تاریخی مذهبی در این استان است که از نگاه گردشگران در امان نمانده و هرساله میزبان آنان می شود.
مدیرسابق قره کلیسای چالدران با بیان اینکه هیچ کدام از استانهای کشور همانند آذربایجان‌غربی دارای تعدد اقوام و ادیان نیست، گفت: همین ویژگی سبب شده آذربایجان غربی دارای اماکن مذهبی بیشمار بوده و مستعد گردشگری مذهبی باشد.
کارشناس گردشگری ارومیه نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: برای توسعه گردشگری مذهبی ابتدا باید آگاه سازی، تبلیغ آثار تاریخی مذهبی صورت گرفته و سپس بسترها و زیر ساخت های لازم اعم از راه و مکان استراحت برای گردشگران فراهم شود.
علی محمدزاده ادامه داد: اماکن تاریخی مذهبی باید از امکانات رفاهی برخوردار بوده و زمینه اقامت گردشگران و توریست ها حداقل برای 2 روز فراهم شود که اگر این شرایط مهیا نباشد، بسیاری از اماکن مذهبی گردشگری بی نصیب از گردشگران خواهد بود.
وی ادامه داد: گردشگری مذهبی منبع درآمد مناسبی برای آذربایجان غربی است و می تواند توسعه اقتصادی در این استان را سبب شود.
این کارشناس گردشگری اظهار داشت: اشتغالزدایی و کاهش نرخ بیکاری از دیگر نتایج توسعه گردشگری مذهبی است و توجه به این صنعت و حمایت جدی و تمام قد از آن موجب ایجاد اشتغال برای طیف عظیمی از تحصیلکردگان دانشگاهی می‌شود.
محمد زاده به مغفول ماندن این صنعت در آذربایجان غربی اشاره کرده و گفت: گردشگری مذهبی ظرفیت نهفته این استان است ولی متاسفانه هنوز به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته در حالی که آذربایجان غربی به دلیل مرزی بودن می تواند از پیشگامان این عرصه باشد.
یک محقق و پژوهشگر ارومیه ای نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به پتانسیل قوی استان در زمینه گردشگری مذهبی گفت: برای شتاب بخشیدن به صنعت گردشگری مذهبی باید از قدرت رسانه به خوبی استفاده شود.
عیسی علیزاده ادامه داد: اماکن مذهبی تاریخی باید توسط رسانه ملی و دیگر رسانه ها و به شکل های مختلف به مردم کشور و دنیا معرفی و شناسانده شوند.
این کارشناس گردشگری افزود: تاثیری که رسانه برمخاطب دارد، بیشتر از هر تبلیغ دیگری است؛ تهیه فیلم های مستند یا فیلم های داستانی در اماکن مذهبی می تواند مخاطب را با این بناهای مذهبی آشنا ساخته و زمینه مناسبی برای جذب گردشگران و توریست ها فراهم سازد.
علیزاده افزود: کشور ترکیه با تکیه بر قدرت رسانه توانسته سالانه بالاترین درآمد را از گردشگری کسب کند؛ درآمدی که برابر یا بیشتر از درآمد نفت ایران است.
این کارشناس ادامه داد: به تصویر کشیدن آثار تاریخی مذهبی توسط زبان رسانه مخاطب را علاقمند به دیدار از آن مکان کرده و دنیای دیگری برای او خلق می کند، بنابراین برای رشد صنعت گردشگری مذهبی درآذربایجان‌غربی باید از قدرت رسانه به شایستگی استفاده شود.
یک هزار و ۶۰۰ اثرتاریخی در استان آذربایجان غربی وجود دارد که از این تعداد ۲ اثر تاریخی قره کلیسای چالدران و تخت سلیمان تکاب به ثبت جهانی و بقیه به ثبت ملی رسیده اند.
امامزاده سید بهلول خوی، امامزاده برگشاد سلماس، بقعه دیزج تکیه ارومیه ، بقعه ایوب انصاری تکاب، کلیسای مهلذان خوی، کلیسای مارتومای ارومیه، کنیسه کلیمیان ارومیه و کلیسای ماریوخنه ارومیه از جمله اماکن مذهبی استان به شمارمی روند.