برداشت غیر مجاز شن و ماسه در غرب مازندران به واسطه تعداد زیاد رودخانه ها ، انباشت مصالح در بستر آنها و تقاضای زیاد در بخش های عمرانی به وفور دیده می شود و بالا بودن قیمت مصالح باعث شده تا بسیاری از افراد به این کار روی آورند و از این طریق امرار معاش می کنند.
از طرفی این برداشت توسط صاحبان کامیون داران به دلیل نزدیکی رودخانه ها با مراکز تخلیه ، کاهش هزینه حمل و نقل، مرغوبیت این شن و ماسه نسبت به ماسه های کوهی سبب شده تا برخی افراد سودجو نسبت به برداشت بی رویه از بستر رودخانه ها اقدام کنند.
بسیاری از کارشناسان این بخش معتقدند که برداشت غیر اصولی شن و ماسه در رودخانه های منطقه باعث فرسایش و گود افتادگی بستر، ناپایداری و ریزش کنارهها و تغییر بستر رودخانه می شود.
آنها بر این باورند که نتیجه برداشت شن و ماسه از بستر و کناره های آن، با به هم خوردگی و فرسایش در پروفیل طولی رودخانه، عمیق تر شدن بستر رودخانه و انتقال پدیده ژرفشدگی به بالادست همراه خواهد بود.
شاید برخی افراد دلیل ورود به این عرصه را شرایط اقتصادی و بیکاری و نبود شغل مناسب عنوان می کنند اما همین مسئله می تواند باعث تضعیف قانون و در نتیجه رواج بی قانونی درجامعه شود و هر کسی به خود اجازه دهد تا برای تامین معاش خود دست به هر کاری بزند.
کمبود نظارت ها و گشت های بازرسی
یک شهروند تنکابنی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : در رودخانه های منطقه انباشت شن و ماسه بسیار زیاد است که بخشی از آنها توسط پیمانکارانی که در رودخانه ها مشغول هستند برداشت می شود و بخش دیگری نیز به صورت غیر قانونی برداشت می شود.
حسین رمضانی افزود : در گذشته افرادی که اقدام به برداشت غیر قانونی مصالح از رودخانه ها می کردند ، تاریکی شب را بهترین زمان برای این کار می دانستند تا از دست ماموران در امان باشند اما اکنون در روز روشن این کار را می کنند و هیچ نگرانی هم بابت حضور ماموران ندارند.
وی افزایش تقاضا برای ساخت و ساز در غرب مازندران را یکی از دلایل برداشت غیر مجاز دانست و اظهار داشت : مصالح مورد نیاز بسیاری از ساخت و ساز های منطقه از همین رودخانه ها تامین می شود و از آنجا که قیمت آنها از مشابه قانونی آن کمتر است بسیاری از پیمانکاران برای آنکه هزینه کمتری را در این زمینه پرداخت کنند ، اقدام به تقاضای شن و ماسه از افرادی می کنند که به صورت غیر مجاز در این زمینه فعال هستند.
رمضانی خاطرنشان کرد : قیمت یک تن شن و ماسه در غرب مازندران به ۸۰ الی ۱۰۰ هزار تومان رسیده ولی اگر به صورت غیر مجاز آن را تهیه کنید قیمت آن به مراتب پایین تر و مقرون به صرفه تر خواهد بود.
به گفته این شهروند تنکابنی ، کمبود نظارت ها و گشت های بازرسی هم از دلایل دیگری است که انگیزه افراد را برای فعالیت در این عرصه دوچندان می کند.
وی یادآور شد : این معضل درگذشته نیز وجود داشت اما در حال حاضر بسیار زیاد شده و باید مسئولان چاره ای اساسی برای آن بیاندیشند تا دیگر شاهد اعمال های خلاف قانون در منطقه نباشیم.
برداشت غیر مجاز شن و ماسه به صورت علنی
بخشدار بخش نشتا از توابع شهرستان تنکابن که رودخانه بزرگ ازارود را در حوزه اختیارات خود دارد با تایید این موضوع گفت : برداشت غیر مجاز شن و ماسه در محدوده شهری و روستایی این بخش زیاد است به صورت علنی هم صورت می گیرد.
فرهاد سیاه مشته با بیان اینکه اکثر برداشت ها با استفاده از خودروی نیسان و حتی تراکتور صورت می گیرد ، افزود : در ساحل هم وضع به همین منوال است و اقدامات سلبی در این زمینه تاکنون جواب نداده است.
وی اظهار داشت : در برخی مواقع حتی این افراد با پیمانکارانی که برای ایمن سازی رودخانه ها فعالیت می کنند نیز درگیر می شوند و در روند کاری آنها اخلال ایجاد می کنند.
وی خواستار هماهنگی دستگاه های مربوطه برای برخورد با این معضل شد.
کمبود امکانات و نیروی انسانی
مدیر آب منطقه ای شهرستان های تنکابن ، رامسر و عباس آباد نیز در این باره می گوید : از ابتدای سال ۹۹ تاکنون ۱۷ مورد برداشت غیر مجاز گزارش شد که در این راستا ۲۵ نفر دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند.
حمید رضا افقی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : از این ۱۷ برداشت غیر مجاز حکم ۱۲ مورد از آنها صادر شده و مابقی نیز در حال رسیدگی است.
وی با بیان اینکه حکم افراد متخلف در این زمینه به نسبت جرم آنها از جریمه تا زندان در نظر گرفته شده است ، اظهار داشت : وسعت حوزه این اداره از رامسر تا نمک آبرود بوده که تنها ۲۵ رودخانه بزرگ در این منطقه واقع است.
افقی خواستار همراهی دهیاران و شوراهای روستاها در این زمینه شد و خاطرنشان کرد : از اردیبهشت سال گذشته به دلیل شرایط مالی ، نیروی گشت نداریم و پوشش همه رودخانه ها با این شرایط امکان پذیر نیست.
به گفته مدیر آب منطقه ای شهرستان های تنکابن ، رامسر و عباس آباد ، افراد متخلف برای فرار از قانون، شن و ماسه هایی که به صورت غیر مجاز برداشت کرده اند را در حاشیه جاده دپو می کنند تا در زمان بهتری آن را انتقال دهند که متاسفانه برای جمع آوری آنها نیز با کمبود ماشین آلات مواجه هستیم.
وی یادآور شد : اگر ماشین آلات داشته باشیم این مصالح دپو شده را بین روستاهای نیازمند تقسیم می کنیم تا هم درس عبرتی برای متخلفان باشد و هم مشکل این روستاها برطرف شود.
برداشت غیر مجاز از رودخانه ها یک حقیقت انکار ناپذیر
معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری ویژه شهرستان تنکابن نیز برداشت غیر مجاز مصالح از بستر رودخانه های غرب مازندران را یک حقیقت بسیار تلخ و انکار ناپذیر دانست و گفت : متاسفانه به دلیل بالا بودن قیمت مصالح بسیاری از افراد به این کار غیر قانونی روی آورده اند و به صورت غیر اصولی از رودخانه ها برداشت می کنند.
حسن باقری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : این برداشت های غیر مجاز که از سال های گذشته وجود داشته و تاکنون نیز ادامه دارد باعث شده تا برخی از رودخانه های شهرستان با افت بستر مواجه شوند که خطرات زیادی را به همراه دارد.
وی با بیان اینکه بر اثر همین برداشت های غیر مجاز ، بستر رودخانه ازارود ۲۰ متر و بستر رودخانه چشمه کیله ۱۵ متر افت بستر پیدا کرده است ، اظهار داشت : طرح های محافظتی از رودخانه ها توسط اداره امور آب صورت می گیرد اما متاسفانه بازدارنده نیست و این افراد متخلف همچنان به کار خود ادامه می دهند.
باقری خاطرنشان کرد : برای رهایی از این معضل پیشنهاد شد تا با این افراد صحبتی داشته باشیم مبنی بر اینکه بیایند و تحت پوشش پیمانکاران فعال در رودخانه های منطقه به فعالیت خود ادامه دهند و حقوق ماهیانه دریافت نمایند.
به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی فرمانداری ویژه تنکابن ، این پیشنهاد شاید قانونی نباشد اما در حال بررسی است و اگر اجرایی شود هم به نفع پیمانکاران منطقه است و هم این معضل برای همیشه از منطقه برچیده خواهد شد.
وی تصریح کرد: متاسفانه برخی از رودخانه های منطقه بر اثر همین برداشت های غیر مجاز آسیب جدی دیده اند و برای حفاظت از آنها مجبور شدیم که برید عرضی بزنیم.
این مسئول به برداشت مصالح از رودخانه ها توسط پیمانکاران نیز اشاره کرد و افزود : در گذشته برخی افراد خاص در ازای کمک به یک نهادی می آمدند و مجوز برداشت از رودخانه ها را دریافت می کردند بدون آنکه به مهندسی رودخانه توجه کنند اما الان این شرایط کاملا تغییر کرده است.
وی یادآور شد : در حال حاضر اگر پیمانکاری قصد برداشت از رودخانه را داشته باشد باید یکسری خدمات از قبیل ساخت دیواره حفاظتی ، سنگچین ، اصلاح مسیر و برید عرضی را انجام دهد و به میزان هزینه کرد خود از رودخانه برداشت نماید.
شهرستان های تنکابن ، رامسر و عباس آباد در غرب مازندران قرار دارند.