سعید خجسته‌پور روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا کسری کنونی آب را در مخزن دشت نیشابور حدود ۸۰ میلیون متر مکعب اعلام و بیان کرد: سالانه ۳۹۳ میلیون مترمکعب آب از مخزن دشت نیشابور برداشت می‌شود.
وی حجم سالانه اضافه برداشت آب دشت نیشابور را از طریق چاه‌های غیرمجاز افزون بر پنج میلیون مترمکعب ذکر کرد و افزود: ۲۶۰ میلیون مترمکعب از حجم آب دشت نیشابور از طریق نزولات جوی بازمی‌گردد.
مدیر امور منابع آب نیشابور ادامه داد: دشت این شهرستان در گستره هفت هزار و ۳۳۰ کیلومتر مربعی دارای ۲۰ رودخانه دایمی و افزون بر ۱۰۰ مسیل فصلی است.
وی مساحت آبخوان زیرزمینی دشت نیشابور را نیز ۲ هزار و ۵۶۰ کیلومترمربع ذکر کرد و گفت: این دشت پس از دشت مشهد بزرگترین مخزن آب زیزمینی در خراسان رضوی است.
خجسته‌پور افزود: طی یک سال اخیر مالکان ۹۳۶ حلقه چاه برای نصب سیستم پایش آنلاین بر روی کنتورهای خود ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد ۸۵۰ حلقه چاه صحت سنجی شده و هم اکنون با اولویت چاه‌های دورتر ۶۴۰ حلقه چاه به صورت لحظه ای و آنلاین پایش می‌شوند.
وی ادامه داد: پارسال درآمد امور منابع آب نیشابور از محل دریافت حق کارشناسی ۲ میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال و میزان آب بهای مصرفی چاه‌های غیر کشاورزی، صنعت و خدمات در حوزه شهرستان نیشابور و فیروزه ۲۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال بود و طی این مدت ۶۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال بابت اضافه برداشت از مالکان چاه‌های آب دریافت شده که این‌مبلغ صرف پروژه های تعادل بخشی می‌شود.
تکمیل آبگیری سد بار و طرح تغذیه مصنوعی فاروب رومان
مدیر امور منابع آب نیشابور گفت: بارندگی های امسال باعث شد سد بار که ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب گنجایش دارد به میزان ۲۱ میلیون و ۷۰۰ هزار متر مکعب برای مصرف آب شرب شهر فیروزه و شرکت فولاد خراسان تخصیص و آبگیری شود.
وی "رودخانه بار" را که از کوه‌های بینالود واقع در شمال غربی نیشابور سرچشمه می‌گیرد یکی از سرشاخه‌های "رود کالشور" در این شهرستان دانست و افزود: "سد خاکی بار" با هسته مرکزی رسی به همراه آب بند این سد با هدف تامین آب شرب نیشابور به میزان هشت میلیون متر مکعب در سال، تامین آب صنعت و مجتمع فولاد خراسان به میزان ۶ میلیون متر مکعب در سال و مهار سیلاب و جلوگیری از خسارت سیلاب به اراضی و روستاهای موجود بر روی این رودخانه احداث شده است.
خجسته‌پور ادامه داد: طرح تغذیه مصنوعی فاروب –رومان با ظرفیت بیش از ۹ میلیون و ۸۲۰ هزار و ۸۰ متر مکعب و با هدف انحراف جریان های سطحی مازاد بر دبی پایه و تغذیه سفره های آب زیرزمینی، حفاظت نواحی پایین دست رودخانه در برابر سیلاب، بهبود وضعیت منابع آب و استفاده مناسب تر از چاه‌های محدوده طرح پایان یافت.
وی گفت: طی این مدت طرح تغذیه مصنوعی درود، ابکوزه و سلطانیه هم به ترتیب با ظرفیت یک میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب و یکصد هزار و یک میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب جهت نفوذ به آبخوان‌های دشت نیشابور تکمیل شد.
مدیر امور منابع آب نیشابور افزود: بزرگترین طرح تغذیه مصنوعی خراسان رضوی در "رودخانه فاروب رومان" نیشابور اجرا شده که دارای ۶ بند هر کدام به وسعت ۲۰ هکتار و عمق ۹ متر است.
وی ادامه داد: طرح‌های تغذیه مصنوعی به عنوان طرح های بزرگ استحصال آب باران در حوضه‌های آبریز نقش مهمی در مدیریت منابع آب در کشور دارد و نیشابور به خاطر قرار گرفتن در دامنه رشته کوه بینالود شرایط مناسبی به منظور اجرای این طرح‌ها برای مهار سیلاب‌ها و جبران کسری سفره های آب زیرزمینی دارد.
خجسته‌پور گفت: طی بررسی های اولیه صورت گرفته امسال ۶۰ میلیون متر مکعب آب از حوزه آبریز نیشابور خارج شده و به کال شور رفته است.
وی افزود: تعداد بسیاری از چاه‌های آب شرب نیشابور به دلیل برخورداری از خصوصیات فیزیکی بسیار خوب در بخش مخروطه افکنه رودخانه فاروب رومان قرار دارد و حداقل امکان اجرای پنج طرح تغذیه مصنوعی دیگر در نیشابور وجود دارد که اجرای هر کدام از آنها نیازمند تامین یکصد میلیارد ریال اعتبار است.
نیاز ۱۰ میلیارد ریالی برای لایروبی و بازگشایی مسیلها
مدیر امور منابع آب نیشابور ادامه داد: طی ۲ سال گذشته در شرایط ترسالی بوده‌ایم و مشخص نیست سال آینده وضعیت چگونه باشد و ممکن است باز هم بارش ها کم شود ولی در زمانی که بارندگی زیاد داریم باید ابتدا رفع خطر شود تا خسارت جانی و مالی نداشته باشیم.
وی گفت: در این چارچوب از سال گذشته لایروبی و بازگشایی مسیل ها در شهرستان آغاز شد و با اینکه سه میلیارد ریال اعتبار دولتی در این خصوص داشتیم با مشارکت و همیاری مردم و بخش خصوصی به میزان ۱۰ میلیارد ریال فعالیت عمرانی در این بخش انجام شد.
خجسته‌پور افزود: پارسال ۸۰ کیلومتر از مسیل ها لایروبی و ۳۳ کیلومتر نیز بازگشایی شد که باعث شد در فروردین امسال حداقل خسارت را داشته باشیم و ۱۰۰ مسیل و ۲۰ رودخانه دائمی در شهرستان وجود دارد که برای بهبود نقاط حادثه خیز آنها ۱۰ میلیارد ریال دیگر مورد نیاز است.
وی ادامه داد: با لایروبی مسیلها، آب در مسیر اصلی خود حرکت می کند و باعث کاهش خسارات و همچنین باعث باز شدن چشمه های خاک که اصلی ترین مکان‌ها برای تغذیه سفره های زیر زمینی هستند می‌شود.
مدیر امور منابع آب نیشابور گفت: برای لایروبی هر کیلومتر حدود ۲۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است و با توجه به گستردگی زیاد مسیلها و رودخانه های نیشابور امکان پرداختن به تمام آنها میسر نیست.
وی حجم بهره‌برداری‌های غیرمجاز را از سیلاب فاجعه‌آمیز توصیف و بیان کرد: میزان این اقدام در مناطق میرآباد و صومعه شهرستان نیشابور بسیار بیشتر است لذا در این خصوص طرح شکایت شده و کارگروهی نیز برای بررسی آن تشکیل شده است.
هم‌اکنون افزون بر ۸۰ درصد آب تجدیدپذیر دشت نیشابور مصرف می‌شود. این دشت دارای ۲ هزار و ۷۰۴ حلقه چاه آب، ۹۲۴ رشته قنات و هزار و ۸۴ چشمه است که سالانه ۵۹۰ میلیون مترمکعب آب از آنها برداشت می‌شود.
این حجم برداشت در حالی است که حجم آب تجدیدپذیر از محل منابع سطحی و زیرزمینی دشت نیشابور ۴۵۹ میلیون مترمکعب است.
دشت نیشابور از سال ۱۳۶۷ به عنوان "دشت ممنوعه" در توسعه چاه‌های آب اعلام شد. با کاهش سطح اشباع و افت سطح آب چاه‌های دشت نیشابور سالانه جواز کف‌شکنی برای ۱۰۰ حلقه چاه و جابه‌جایی آنها صادر می‌شود.
نیشابور دومین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی در ۱۲۷ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.
شهرستان ۴۵۰ هزار نفری نیشابور مرکب از چهار بخش مرکزی، زبرخان، سرولایت و میان جلگه و ۴۳۱ روستا است.
بر اساس اعلام وزارت نیرو وضعیت منابع آب زیرزمینی ۸۰ درصد از مجموع ۶۰۹ دشت ایران بحرانی است. بهره‌برداری غیرمجاز از منابع آب‌های زیرزمینی، کشت نامناسب با وضعیت اقلیمی هر منطقه و تغییرات اقلیمی مهمترین عوامل بحرانی شدن وضعیت بقای دشت‌ها در ایران هستند.