بر اساس آمارهای رسمی ، سالانه ۸ میلیون مترمکعب چوب برای استفاده در صنایع کل کشور نیاز است که حجم نسبتا بالایی از این مقدار با برداشت های غیر قانونی از منابع جنگلی کشور تامین می شود و ادامه این روند می تواند خسارت های جبران ناپذیری به جنگل های کشور طی ۱۵ سال آینده وارد نماید.
در سال های اخیر برای جبران کمبود چوب مورد نیاز کارخانه های فعال در این زمینه ، واردات چوب به طور گسترده ای صورت گرفت اما از انجا که این چوب ها بدون پوست وارد می شدند و هزینه بالایی داشتند برای کارخانه دار ها مقرون به صرفه نبود و همچنین خروج ارز از کشور آن هم در این شرایط سخت اقتصادی اصلا منطقی به نظر نمی رسد.
یکی از راهکارهایی که می تواند در این زمینه گره گشا باشد ، زراعت چوب است که اخیرا بار دیگر مورد توجه مسئولان قرار گرفته و آنها مصمم به اجرای این طرح هستند چرا که در گذشته نیز این موضوع چندین بار مطرح شده بود و مجلس شورای اسلامی در سال ۸۹ با تصویب قانونی ، توسعه زراعت چوب را به منظور افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی به عنوان یک تکلیف تعریف کرد و در دی ماه سال ۱۳۹۲ نیز دولت مصوبه ای در خصوص بهینه سازی وضعیت مدیریت منابع طبیعی گذراند که در ماده ۴۸ آن بر ضرورت توسعه زراعت چوب تاکید کرده بود.
در مازندران نیز به واسطه اهمیت این موضوع ، بحث زراعت چوب به منظور حفاظت از جنگل های این استان و تاکید بر جنبه های ذخیره گاهی مورد توجه قرار گرفته به طوری که استاندار مازندران در هفته گذشته با صدور حکمی " حسن خیریانپور " معاون هماهنگی امور اقتصادی خود را به عنوان مسئول اجرای طرح زراعت چوب در استان انتخاب کرد.
احمد حسین زادگان در این حکم که نسخه ای از آن در اختیار ایرنا قرار گرفته است، تاکید کرد : با توجه به شرایط مناسب اقلیمی با هدف گسترش پوشش گیاهی ، حفظ محیط زیست و جنگل ، تامین مواد اولیه صنایع سلولزی ، بهره برداری بهینه از زمین های شیب دار و حفاظت از منابع آب و خاک اجرای طرح زراعت چوب باید ساماندهی و مورد حمایت قرار بگیرد.
وی با اشاره به نامگذاری امسال به سال جهش تولید ، بر ضرورت استفاده از منابع و ظرفیت های بومی مازندران برای تحقق آن تاکید کرد و خطاب به خیریانپور نوشت : باید از ظرفیت های بخش خصوصی و سرمایه گذاران این حوزه و با مدیریت جهادی و بهره گیری از تجارب ارزنده و با هماهنگی دستگاه ها و نهادهای ذیربط نسبت به برنامه ریزی ، اجرا و پایش طرح زراعت چوب اقدام و نتیجه هر ۲ هفته یک بار به اینجانب گزارش شود.
در حالی که برخی کارشناسان اجرای زراعت چوب در مازندران را با مشکلاتی همراه می دانند اما چالش های به وجود آمده ناشی از برداشت های غیر اصولی جنگل و محدودیت منابع تولید چوب ، آنها را مجاب به اجرای این طرح نموده است.
پالونیا گزینه مناسب برای زراعت چوب
یک کارشناس جهادکشاورزی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : اجرای طرح زراعت چوب هرچند خیلی دیر در مازندران اتفاق افتاد اما همین موضوع می تواند عامل بازدارنده ای در تخریب جنگل های این استان و حفظ زمین های حاصلخیز منطقه باشد.
فرهاد شاهنظری به گونه های مختلفی از درختان جهت کاشت در زمین های مازندران اشاره کرد و افزود : درخت صنوبر یکی از گونه های بومی منطقه است که می توان در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد اما از آنجا که مدت بازدهی آن بین ۷ الی ۱۰ سال است گزینه مناسبی به نظر نمی رسد و برای سرمایه گذار مقرون به صرفه نخواهد بود.
وی کشت پالونیا هیبرید تری پلوئید را یکی از گزینه های بسیار خوب در این زمینه دانست و اظهار داشت : پالونیا در مدت ۳ الی ۴ سال یعنی دوبرابر سرعت رشد سایر گونه ها رشد می کند که بسیار مقرون به صرفه است و مورد توجه فعالان این عرصه قرار دارد.
شاهنظری خاطرنشان کرد : چوب پالونیا برای استفاده در صنایع روکش سازی ، خمیر کاغذ ، مبلمان و میز و صندلی ، عایق بندی ، داروسازی ، و ... بسیار مرغوب است و بازار مصرف متنوعی دارد.
وی با اشاره به اینکه در هر هکتار می توان بین ۶۰۰ الی ۳۴۰۰ نهال پالونیا کاشت ، تصریح کرد : در دشت های پست تا ارتفاعات ۲ هزار متری کشور چین درخت پالونیا گسترده شده اند و در شرایط اقلیمی و خاکی گوناگون سازگاری نشان داده است.
به گفته این کارشناس کشاورزی ، پالونیا هم اکنون در کشورهای جنوب شرقی آسیا همچون چین و ژاپن کشت می شود و در ایران نیز استان های گلستان و گیلان در این زمینه پیشرو هستند و می توان در کنار سایر گونه ها مثل صنوبر ، بید و اوکالیپتوس در مازندران استفاده نمود.
وی یادآور شد : اگر در طرح زراعت چوب ، زمین در اختیار دانش آموختگان بخش کشاورزی که شاغل نیستند قرار بگیرد مطمئن باشید که نتیجه آن به مراتب بهتر خواهد بود.
زراعت چوب همراه با مطالعات جامع
با وجود مزیت هایی که پالونیا نسبت به سایر گونه ها برای زراعت چوب دارد اما کارشناسان محیط زیست نسبت به ورود آن به استان مازندران ابراز نگرانی می کنند و معتقدند که باید مطالعات جامع و کاملی در این زمینه صورت گیرد.
رییس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان تنکابن در این باره معتقد است که پالونیا آب زیادی مصرف می کند و می تواند منابع آبی منطقه را تحت تاثیر قرار دهد.
هادی منصور کیا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : پالونیا زیستگاه مگس سفید است و می تواند به سایر گونه ها و بویژه باغ های مرکبات خسارت وارد کند.
وی اظهار داشت : اگر قرار است پالونیا در منطقه کشت شود حتما باید مطالعات جامع و کاملی در این زمینه صورت گیرد تا مشکلی در این زمینه ایجاد نشود.
ضروت بهره گیری از تجربیات استان های پیشرو
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیز داری شهرستان تنکابن نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت : از سال ۱۳۴۱ در غرب مازندران ۹۰۰ قطعه زمین ده هکتاری به منظور حفاظت از جنگل در نظر گرفته شد که متاسفانه به دلیل واگذاری آنها به سران و نزدیکان رژیم گذشته ، از مسیر خود خارج شد و هم اکنون به یک معضل برای سازمان جنگل ها درآمده است.
سید مهدی مولایی با بیان اینکه از ۹۰۰ قطعه زمین ده هکتاری نزدیک به ۴۰۰ قطعه در محاکم قضایی پرونده دارند ، افزود : اگر مشکلات این زمین ها برطرف شود می توانیم از این ظرفیت برای زراعت چوب استفاده نماییم.
وی اظهار داشت : در هر هکتار می توان ۴ هزار اصله صنوبر کاشت که بعد از ۷ سال ، وزن هر درخت به ۳۵۰ کیلوگرم می رسد و اگر قیمت هر کیلوی آن ۴۰۰ تومان باشد ، شاید در هر هکتار بتوان بالغ بر ۶۰۰ میلیون تومان درآمد کسب کرد.
مولایی با اشاره به اینکه اراضی شیب دار بیشتر در مناطق شرق استان قرار دارند ، خاطر نشان کرد : متاسفانه در غرب مازندران به دلیل نبود اراضی یکپارچه ، بالا بودن قیمت زمین و نبود تحمل ۶ ساله از سوی سرمایه گذاران ، استقبال چندانی از این طرح صورت نگرفته است.
به گفته رییس اداره منابع طبیعی و آبخیز داری شهرستان تنکابن ، در گیلان از زراعت چوب صنوبر استقبال خوبی شده به طوری که تنها در شهرستان صومعه سرا در غرب این استان حدود یک هزار و ۲۰۰ هکتار صنوبر کاری صورت گرفته است.
وی یادآور شد : باید از تجربیات سایر استان ها که در این زمینه فعالیت می کنند استفاده کرد و اگر تدبیری هم برای خواب ۶ ساله زراعت چوب دیده شود مسلما با استقبال بیشتری در این زمینه برخوردار خواهیم شد.
زراعت چوب نوشداروی بعد از نابودی جنگل
معاون سیاسی ، اجتماعی و امنیتی فرمانداری ویژه شهرستان تنکابن با انتقاد از تعرض های صورت گرفته به عرصه های جنگلی مازندران و بویژه غرب استان ، گفت : در گذشته قانونی وضع شد که بر اساس آن به ۲۰ درصد از زمین های ده هکتاری در جهت کارهای عام المنفعه اجازه ساخت و ساز داده شود اما با گذشت زمان برخی افراد با رانت و لابی گری این زمین ها را به شهرک های مسکونی تبدیل کردند.
ابراهیم عسگرپور با بیان اینکه بسیاری از زمین های ده هکتاری در غرب مازندران قطعه بندی شده اند و در آنها ساخت و ساز صورت گرفته است ، افزود : از زمانی که در حوزه حفاظت از جنگل مردم را از خودمان جدا کردیم خسارت های جبران ناپذیری به منابع طبیعی منطقه وارد آمد.
وی اظهار داشت : دستگاه های اجرایی به تنهایی نمی توانند در این زمینه موفق شوند و باید اعتماد مردم را جلب کرد.
عسگرپور با انتقاد از صدور پروانه فروش چوب آلات در منطقه خاطرنشان کرد : در کمربندی تنکابن مراکز جمع آوری چوب به وفور دیده می شود و بسیاری از افراد با انواع خودروهای سواری و باری چوب را به این مراکز انتقال می دهند و مدیریت کردن همه آنها بسیار سخت است.
وی زراعت چوب را جزء نیاز ضروری کشور دانست و افزود : با زراعت چوب علاوه بر اشتغالزایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور به واسطه واردات چوب ، جلوی چپاول غارتگران جنگل نیز گرفته می شود و باید این اتفاق هر چه سریعتر در منطقه بیافتد.
به گفته این مسئول ، در غرب مازندران کارخانه تولید نئوپان و ام دی اف فعالیت دارد که مواد اولیه آن از چوب است و زراعت چوب می تواند کمک قابل توجهی به این واحد تولیدی نماید.
وی یادآور شد : باید از سرمایه گذارانی که در این زمینه اعلام آمادگی می کنند ، حمایت کرد تا آنها بدون دغدغه به تولید چوب های مرغوب اقدام نمایند.
زراعت چوب کمک به طرح تنفس جنگل
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نیز زراعت چوب را از جمله پروژه های اقتصاد مقاومتی در استان دانست و گفت : تعهد ما هم ۱۵۰ هکتار بوده که در صورت تحقق ۴۰۰ هکتاری ، حدود سه برابر تعهد کار انجام می شود.
سید محسن موسوی تاکامی افزود : تاکنون بستر ۳۳۲ هکتار برای زراعت چوب در استان آماده شده است و امروز هم در شهرستان جویبار پنج هزار و ۴۰۰ اصله نهال صنوبر در روستای چهار طاق بن غرس شده است.
وی با اعلام این که در پروژه زراعت چوب در هر هکتار یکهزار و ۱۰۰ اصله نهال غرس می شود ، اظهار داشت : نهال ها به صورت مشارکتی و یا در عرصه ملی انجام می شود که این عرصه ها هم برابر قانون در اختیار مردم گذاشته شده است.
وی یکی از مسایل مهم در زراعت چوب را نگهداری و رساندن آن به مرحله برداشت دانست و یاداور شد : زراعت چوب نه تنها کمک کار طرح تنفس جنگل است ، بلکه به تامین منابع معیشتی مردم هم کمک خواهد کرد.
هدف گذاری زراعت چوب در ۲۲ شهرستان مازندران
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار مازندران در جلسه کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید شهرستان های تنکابن ، رامسر و عباس آباد بر ضرورت حمایت از زراعت چوب با هدف رونق تولید و اشتغال در استان تاکید کرد و گفت : واردات چوب هزینه بالایی دارد و کارخانجات سلولزی هم نیازمند مواد هستند و بهره برداری از جنگل ممنوع است و لذا راهی جز زراعت چوب نداریم که ضمن ایجاد فضای سبز استان، در تامین نیاز مواد اولیه کارخانجات سلولزی قدم برخواهیم داشت.
حسن خیریانپور افزود : با توجه به بررسی های صورت گرفته در تنکابن ، عباس آباد و نوشهر از ۹۵۳ قطعه ۱۰ هکتاری در این مناطق ۲۱۳ قطعه آن متروکه است که باید زیر کشت چوب برود.
وی به هدف گذاری چهار هزار هکتار زراعت چوب در مازندران برای سال جاری اشاره کرد و اظهار داشت : زراعت چوب در ۲۲ شهرستان مازندران هدف گذاری شد و باید اقدامات لازم برای تحقق آن صورت گیرد.