طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر با نگاه آمایشی و آینده نگر از سال ۱۳۹۷ در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح و روند اجرایی آن بر پایه پژوهش و مطالعه از تیرماه سال گذشته با هدف کمک به برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار، کشف، جذب و پرورش فعالیت‌ها و پیشنهادهای نو و پایدار بومی حمایت از آن‌ها، ساماندهی و بهره‌گیری از امکانات و ظرفیت‌های فرهنگی و هنری در سطح محلی و بومی مبتنی بر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، تمرکززدایی در امور فرهنگی و هنری و تقویت ظرفیت‌های مردمی در فرهنگ، توسعه اقتصاد فرهنگ و هنر و کمک به بهبود کسب‌وکارهای فرهنگی هنری و صنایع خلاق آغاز شد که بر مشارکت شهروندان، هنرمندان، تشکل ها و نهادهای هر شهر متکی است.
این طرح، ابتدا قرار بود در حوزه تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس انجام شود اما بعد از ارائه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ حوزه های سینما، ادبیات، رسانه و مطبوعات و چاپ و بسته بندی و هنرهای صناعی و سنتی هم در آن قرار گرفت و فراخوان برای ارسال اثر در تمامی این زمینه ها به شهرهای مختلف کشور اعلام شد.
پس از اعلام فراخوان، کارگاه های آموزشی نیز در همه استان های کشور برگزار شد تا استان ها و شهرها با شناخت کامل از شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر طرح ها و ایده های خود را تدوین کنند.
در هر شهر، شورای برنامه ریزی شهرهای خلاق فرهنگ و هنر به ریاست فرماندار و دبیری رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور نمایندگان مجموعه‌ای از دستگاه‌های فرهنگی و هنری شهرستان تشکیل و سپس دبیرخانه شهر خلاق فرهنگ و هنر در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آن شهر راه‌اندازی شد. پس از آن، شهرها مطابق با فراخوان، نسبت به انتخاب حوزه و شاخه موضوعی اقدام کردند. هر شهر پس از امضای فرم‌های مربوطه توسط شهردار، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان انجمن‌های فرهنگی و هنری مرتبط، آن‌ها را با نامه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوطه، به دبیرخانه مرکزی ارسال کرد.
ارسال آثار به دبیرخانه طرح علیرغم نوبودن رضایت بخش بود تا جاییکه پس از پایان مهلت مقرر ۷۳۱ طرح از ۳۵۷ شهر کشور به دبیرخانه شبکه شهرهای خلاق فرهنگ وهنر رسید.
هنرهای تجسمی پرچمدار طرح های ارسالی به شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر
۱۴۳ طرح هنرهای تجسمی، ۱۴۱ طرح هنرهای نمایشی، ۱۱۷ طرح موسیقی، ۳۳ طرح مد و لباس، ۱۲۰ طرح صناعی و سنتی، ۱۳۴ طرح ادبیات، رسانه و مطبوعات هفت طرح، بازی های رایانه ای دو طرح، سینما ۲۷ طرح و چاپ و بسته بندی هفت طرح به دبیرخانه رسید که بررسی و ارزیابی اولیه طرح ها انجام شده است.
شیوع کرونا و تاثیر آن بر توقف فعالیت های فرهنگی و هنری، بررسی و داوری نهایی طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر را نیز به تاخیر انداخت و قرار است در آینده نزدیک داوری طرح ها انجام و شهرهای خلاق فرهنگ و هنر در هر طرح معرفی شوند و شهرهای خلاق در هر رشته در یک شبکه با هم تعامل داشته باشند.
شبکه شهرهای خلاق فرهنگ زمینه ساز آمایش سرزمینی هنر
یکی از ضرورت های برنامه ریزی برای حرکت به سمت شهر خلاق آگاهی از داشته هایی است که می توانند در تعامل و همراهی با یکدیگر هم افزایی کنند. اما هنوز اطلاعات مستند وجوه مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهرها در دسترس نیست و طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر می تواند زمینه آمایش سرزمین هنر را فراهم کند.
معاون هنری وزیر ارشاد فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ضرورت آمایش هنر گفت: یکی از مباحث در هنر این است که پیمایش جدی در آن نداشته ایم و رشد و توسعه هنر را به درستی رصد نکرده ایم. شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر بیشترین ظرفیت های آمایشی هنر را فعال می کند. زیرساخت های هنری گرچه در چند دهه اخیر رشد کرده است اما متناسب با رشد نیروی انسانی و ظرفیت های انسانی در هنر نیست. در زمینه نیروی انسانی هنر رشد چشمگیری در این سال ها اتفاق افتاده است و دانشگاه ها، مراکز آموزشی و آموزشگاه‌ها به آموزش هنر پرداخته اند. امروز از نظر نیروی انسانی در هنر کشور سرمایه داری هستیم و این جمعیت دارای مهارت و توان هنری، در سراسر کشور پراکنده هستند و هنرمندان در نقاط مختلف کشور موجب رونق هنر در شهرها و استان ها شده اند.
سیدمجتبی حسینی افزود: سرمایه امروزی ما در هنر با میراث تاریخی و ظرفیت های دیگر اگر یکپارچه شوند، توفیق ویژه ای در هنر حاصل می شود و با این ظرفیت و امکان می توانیم فردای بهتری در هنر داشته باشیم. شهرهایی که در رشته های خاص، ظرفیت دارند، می توانند با توجه به میراث تاریخی و ظرفیت های دیگر به عنوان شهرهای خلاقِ هنر نقش فعالانه داشته باشند و در ارتباط با شهرهای دیگر یک شبکه ای ایجاد کنند که دیگر ظرفیت ها را هم مورد توجه قرار دهند.
وی ادامه داد: مشارکت مردمی و هنرمندان و تشکل ها و نهادهای مختلف در شهرها از جمله شهرداری ها در شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر انرژی و توان مضاعفی را در شهرها برای فرهنگ و هنر فراهم می کند و منظومه ارتباطی بین شهرها و مشارکت نهادها و مشارکت مردمی و هنرمندان هم افزایی ایجاد می کند. همچنین از منظر اشتغال و کسب و کار نیز فرهنگ و هنر ظرفیت و امکان بیشتری دارد و ایجاد اشتغال در حوزه هنر ارزان تر از بسیاری از صنایع است و مزیت های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تاریخی فرهنگ و هنر فرصتی برای اشتغال و کسب و کار است که شبکه های شهرهای خلاق فرهنگ و هنر در این زمینه موثر است. شبکه های شهرهای خلاق فرهنگ و هنر یک جریان ممتد و مستمر است.
حسینی گفت: طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر اگر چه در نگاه اول از شهرهای خلاق یونسکو الهام گرفته است اما سعی شد فراتر از آن برود و شرایط و مشخصه های بومی و فرهنگی مدنظر قرار گیرد. این طرح، از سوی معاونت هنری در راستای کلان برنامه های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است که ابتدا در حوزه های هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی، موسیقی و مد و لباس تدوین شد اما پس از تصویب طرح در وزارتخانه مقرر شد طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر در همه حوزه های فرهنگ مانند سینما و ادبیات هم انجام شود.