اکنون در خراسان جنوبی به عنوان سومین استان پهناور ایران ۶۴۸ معدن با ۲.۵ میلیارد تن ذخیره قطعی و ۱۸ میلیون تن استخراج اسمی وجود دارد که زمینه اشتغال ۱۲ هزار نفر را فراهم کرده است.
براساس آخرین آمار رسمی ۶ درصد مجموع معادن کشور، ۵.۱ درصد از ذخایر قطعی، ۲.۴ درصد استخراج اسمی و ۸.۵ درصد اشتغال در حوزه معادن کشور مربوط به خراسان جنوبی است و چهارمین استان معدنی کشور محسوب می‌شود.
زغالسنگ، منیزیت، خاک‌های صنعتی، سنگ‌های تزیینی، بنتونیت، کرومیت، سنگ آهن، دولومیت، آندالوزیت، مرمریت، بازالت، طلا، مس، سیلیس، فلورین، پتاس و سرب و روی از مهمترین مواد معدنی در استان کویری خراسان جنوبی هستند.
مرداد ۹۸ بود که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در نشست شورای اداری استان گفت: این استان ۳۰۰ معدن در سال ۱۳۹۲ داشت که با افزایش ۱۰۰ درصدی اکنون به ۶۰۰ معدن افزایش یافته و در این بازه زمانی دولت ۶۰ میلیارد تومان منابع برای اکتشافات به استان اختصاص داده است.
داود شهرکی اظهار داشت: بیش از ۴۰ درصد مطالعات ژئوفیریک هوایی که در کشور تهیه شده، مربوط به خراسان جنوبی است.
وی افزود: خراسان جنوبی اکنون رتبه نخست تولید زغالسنگ، رتبه دوم کاشی و سرامیک، رتبه چهارم تولید لاستیک و رتبه هفتم استخراج معادن کشور را به خود اختصاص داده است.
بخش معدن قدرت و ارزش افزوده آشکار و پنهان زیادی دارد و سال‌هاست که دولتمردان به اهمیت و نقش اثرگذار این بخش در بهبود شرایط اقتصادی و رسیدن به توسعه پایدار در اقتصاد پی برده‌اند.
به گفته کارشناسان بخش معدن و صنایع معدنی پیشران اقتصاد است و با متحول شدن این بخش، سایر بخش‌های صنعتی و اقتصادی کشور فعال می‌شود.
استاد دانشگاه بیرجند معتقد است خراسان جنوبی به لحاظ جایگاه زمین‌شناختی شرایطی دارد که ناشناخته‌هایش خیلی بیشتر از شناخته‌های آن است.
دکتر محمدمهدی خطیب گفت: علاوه بر آنچه تاکنون به عنوان اندیس مورد بررسی قرار گرفته و بخش‌هایی که اکتشاف معدنی انجام شده، بخش‌هایی نیز هستند که هیچ اقدامی درخصوص آن انجام نشده است.
وی بیان کرد: در استان علاوه بر کانی‌های فلزی، کانی‌های غیرفلزی زیادی نیز وجود دارد که می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.
مشاور استاندار خراسان جنوبی در امور آمایش سرزمین، محیط زیست و توسعه پایدار افزود: سال ۷۸ مقام معظم رهبری به این استان سفر کردند و سه میلیارد تومان اعتبار برای کارهای اکتشافی معدنی اختصاص دادند.
وی گفت: پس از اکتشاف باید نتایج آن برای مردم ملموس شود لذا از اینکه توجه ویژه‌ای درخصوص معادنی از جمله طلای هیرد نهبندان و فولاد قاینات صورت گرفته، کمال قدردانی را داریم و امید است این تلاش‌ها ادامه داشته باشد.
مطالعات ژئوفیزیک هوایی در ۸۶ هزار کیلومترمربع وسعت استان
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در دولت یازدهم عملیات ژئوفیزیک هوایی در خراسان جنوبی انجام شد و در این مدت ۸۶ هزار کیلومترمربع از وسعت استان تحت مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفت که منجر به شناسایی ۱۰۷ محدوده مستعد معدنی با ۷۲ میلیارد تومان اعتبار شد.
شهرکی افزود: بیش از ۲۳ هزار کیلومتر مربع از وسعت استان برای سرمایه‌گذاران در اکتشاف آزادسازی شده است.
وی بیان کرد: چهار مرحله فراخوان عمومی مزایده در سال‌های ۹۷ و ۹۸ برای ۲۹۲ محدوده اکتشافی با مساحت پنج هزار و ۷۵۱ کیلومترمربع و ۶۹ محدوده با مساحت ۲۹۰ کیلومترمربع برگزار شد.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی تصریح کرد: فراخوان و واگذاری چهار پهنه اکتشافی به مساحت حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع در سال جاری نیز ار دیگر اقدامات بوده است.
وی عنوان کرد: سال ۹۷ مطالعات اکتشافی اولیه به اتمام رسید و آزادسازی پهنه‌ها و محدوده‌های اکتشافی راکد و غیرفعال به مساحت ۳۵ هزار کیلومترمربع در سطح استان شامل ۲۶۳ محدوده و ۱۰ پهنه اکتشافی و اعلام فراخوان عمومی از طریق سامانه کاداستر در دستور کار قرار گرفت.
شهرکی گفت: همچنین اتمام مطالعات اکتشافی اولیه و آزادسازی پهنه‌های اکتشافی ژئوفیزیک هوایی به مساحت ۲۳ هزار و ۶۰۰ کیلومترمربع در سطح استان شامل ۲ پهنه اکتشافی و اعلام فراخوان عمومی از طریق سامانه کاداستر در سال جاری نیز محقق شد.
وی افزود: اکتشاف توسط بخش خصوصی در مساحتی معادل یک هزار و ۲۶۹ کیلومترمربع و پیش بینی سرمایه‌گذاری اکتشافی معادل ۱۸۵ میلیارد ریال با صدور ۵۵ فقره پروانه اکتشاف در سال ۹۷ و ۶۰ فقره تا دی ماه ۹۸ از دیگر اقدامات در حوزه معادن استان است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی از رشد ۲۸۳ درصدی در ثبت درخواست محدوده‌های اکتشافی بر روی سامانه کاداستر خبر داد و گفت: ثبت درخواست‌ها از یک هزار و ۳۹۲ مورد در سال ۹۶ به سه هزار و ۹۷۰ مورد در سال ۹۷ افزایش یافت که در سال‌های بعدی نیز این روند ادامه داشته است.
وی تاکید کرد: تکمیل مطالعات اکتشاف در حوزه طلا با پیش بینی ۲۰ تن طلا، ۷۰۰ هزار تن سرب و روی، سه میلیون تن آهن، ۸۴۰ میلیون تن زغالسنگ و شناسایی ذخایر جدید از مهمترین اقدامات حال حاضر است.
رشد ۲ برابری واگذاری معدن به بخش خصوصی
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: تا سال ۹۳ حدود ۳۳۰ معدن به بخش خصوصی واگذار شده بود ولی اکنون این تعداد به ۲ برابر افزایش یافته و به ۶۳۰ معدن رسیده است.
محمد سالاری اضافه کرد: از ۶۵ نوع ماده معدنی شناخته شده در کشور، ۴۲ نوع آن در خراسان جنوبی وجود دارد و استخراج می‌شود.
وی گفت: بیش از ۵۰ درصد مساحت استان در دولت تدبیر و امید تحت مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفته و مناطق مستعد معدنی شناسایی شده است.
وی ادامه داد: خراسان جنوبی ظرفیت‌های شناخته شده خوبی دارد که از جمله آن می‌توان به وجود بیش از ۷۰ درصد ذخایر زغالسنگ کشور در استان و شهرستان طبس اشاره کرد.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صمت خراسان جنوبی اظهار داشت: در ماده معدنی منیزیت جزو استان‌های برتر کشور هستیم به نوعی که بیش از ۷۰ درصد ذخایر شناخته شده کشور در این استان وجود دارد و بیش از هفت میلیون تن ذخایر قطعی داریم.
وی تصریح کرد: ۲۰ تن طلای شناسایی شده در استان داریم و در این زمینه ۲ کارخانه فرآوری طلا در حال احداث است که به پیشرفت قابل توجهی رسیده است.
سالاری افزود: با توجه به ذخایر خوب مواد معدنی فلزی از جمله سنگ آهن، سه کارخانه فولاد و چدن در استان احداث شده یا در دست راه‌اندازی است.
استقبال شرکت‌های بزرگ از سرمایه‌گذاری در خراسان جنوبی
همچنین در سال‌های اخیر با پیگیری مدیریت استان و معرفی قابلیت‌های خراسان جنوبی در سطح ملی، از ظرفیت سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ به ویژه ایدرو، ایمیدرو، شستا، سازمان زمین شناسی در حوزه‌های مختلف معادن استفاده شده است.
استاندار خراسان جنوبی بتازگی از آمادگی شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) برای سرمایه‌گذاری هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی در استان خبر داد و گفت: ظرفیت‌های معدنی از مهمترین پیشران‌های توسعه استان خراسان جنوبی هستند.
محمدصادق معتمدیان گفت: از اسفند ۹۷ و بعد از ورود شستا به ذغالسنگ طبس اتفاقات خوبی در منطقه رقم خورده که قابل توجه است.
وی بیان کرد: در شرایط موجود و با اعلام آمادگی شستا برای توسعه سرمایه‌گذاری‌ها در خراسان جنوبی، آنچه جزو تعهدات استان است در اولویت برنامه‌ها قرار می‌گیرد و اقدامات در راستای تفاهم‌نامه پیش خواهد رفت.
استاندار خراسان جنوبی اظهار داشت: در دولت‌های یازدهم و دوازدهم توجه ویژه‌ای به بخش معدن شده و با ورود شرکت‌های ایمیدرو، ایدرو، شستا و سازمان زمین شناسی به این حوزه، اتفاقات خوبی در استان رقم خورده است.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی نیز از آمادگی کامل این حوزه برای سرمایه‌گذاری در استان خراسان جنوبی گفت.
محمد رضوانی‌فر با اشاره به نتایج سفر ۲ روزه‌اش به خراسان جنوبی و بازدید میدانی از ظرفیت‌های استان، به حضور موفق شستا در معدن ذغالسنگ طبس اشاره و افزود: با عنایت به سودآوری خوبی که سرمایه‌گذاری ما در ذغالسنگ داشته به این نتیجه رسیدیم که حجم سرمایه‌گذاری‌ها را در این زمینه افزایش دهیم.
وی افزود: شرکت شستا به زودی حجم سرمایه‌گذاری خود را در معدن ذغالسنگ طبس از ۵۰ میلیارد تومان به ۲۰۰ میلیارد تومان افزایش خواهد داد.
مدیرعامل شستا تصریح کرد: این شرکت برای راه‌اندازی خط دوم استخراج مکانیزه معدن ۷۰۰ میلیارد تومان هزینه می‌کند و با سرمایه‌گذاری بیش از هزار میلیارد تومانی در ذغالسنگ طبس، حداقل یک هزار و ۱۰۰ اشتغال مستقیم ایجاد خواهد شد.
وی گفت: با پیگیری‌های صورت گرفته به زودی زغالسنگ وارد بورس می‌شود و بخشی از نیروهای شاغل در این مجموعه می‌توانند از این فرصت بهره‌مند شوند.
رضوانی‌فر، استان خراسان جنوبی را به لحاظ تعدد، تنوع و کیفیت معادن از بی‌نظیرترین مناطق کشور خواند و متذکر شد: در چند روز آینده به جهت تمرکز بیشتر در کار و آغاز پروژه‌های اکتشافی، دفتر مهندسی تخصصی را در مرکز استان راه‌اندازی می‌کنیم.
وی گفت: با توجه به نیاز واحدهای تولیدی مجموعه در مناطق مختلف کشور، بهره‌برداری از معادن بنتونیت، سنگ آهن، سیلیس، خاک صنعتی و مس استان را در برنامه داریم.
مدیرعامل شستا افزود: بزرگترین مصرف‌کننده سنگ آهن، ذوب آهن اصفهان است و ۱۰۰ درصد تولیدات ذغال طبس نیز به اصفهان می‌رود که بازار بی‌دغدغه‌ای است.
وی تاکید کرد: سرمایه‌گذاری شستا در معادن بنتونیت شمال خراسان جنوبی قطعی است و به زودی اجرایی می‌شود.
فعالیت ایمیدرو و ایدرو در خراسان جنوبی
رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گفت: این سازمان در بخش زیربنایی معادن استان خراسان جنوبی ۴۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در حال اجرا و تعهد دارد.
خداداد غریب‌پور از خراسان جنوبی به عنوان چهارمین استان معدنی کشور نام برد و افزود: پارسال طرح‌های جدید اکتشافی به پهنه‌های معدنی استان اضافه شد چراکه کنسرسیوم پایا و ایمیدرو اکتشافات خوبی را در استان آغاز کرده‌اند که پس از اکتشافات، ذخایر معدنی اسمی استان افزایش خواهد یافت.
وی با بیان اینکه ذخایر معدنی به سمت سرمایه‌گذاری، توسعه معدن و صنایع معدنی پیش خواهد رفت اظهار داشت: همچنین با سفر و پیگیری استاندار، مطالعه راه دسترسی به معادن شاهکوه انجام شد.
وی تصریح کرد: امید است ظرفیت معدنی استان خراسان جنوبی که امروز نیز بخشی از این ظرفیت در مدار مطالعه یا اجرا قرار گرفت در آینده شکوفا شود.
تفاهم‌نامه مشارکت سرمایه‌گذاری صنعتی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با استانداری خراسان جنوبی نیز آذرماه سال ۹۸ به امضا رسید.
براساس این تفاهم‌نامه مقرر شد سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران یک هزار میلیارد تومان در خراسان جنوبی به صورت مشارکتی در حوزه صنعتی و معدنی سرمایه‌گذاری کند و در فاز نخست این تفاهم‌نامه عملیات اجرایی سه طرح صنعتی با اعتبار ۵۶۰ میلیارد تومان و اشتغال ۳۵۰ نفر آغاز شود.
نهادهای عمومی و حاکمیتی از جمله قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) نیز برای تقویت و توسعه بخش معدن با هدف محرومیت‌زدایی در مناطق مختلف استان خراسان جنوبی مشارکت کرده‌اند.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در ارتباط با آخرین وضعیت معادن استان گفت: در حوزه اکتشاف با اعتبار ۹۰ میلیارد تومان، پهنه‌ای به وسعت ۵۰ هزار کیلومترمربع زیر پوشش مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفت که منجر به شناسایی ۱۷۷ محدوده امیدبخش در این استان شد.
داوود شهرکی افزود: بخشی از این مناطق توسط ایمیدرو، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و سازمان زمین‌شناسی تکمیل اکتشاف خواهد شد و بخشی نیز از طریق واگذاری به بخش خصوصی مورد اکتشاف و بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
وی بیان کرد: امسال ۱۰ محدوده اکتشافی معدن در استان به شرکت‌های دارای صلاحیت فنی و مالی که توان لازم برای اکتشاف و بهره‌برداری را داشته باشند، واگذار می‌شود.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با بیان اینکه از این محدوده‌ها ۶ مورد معدن اکتشافی و چهار مورد قابل بهره‌برداری است اظهار داشت: در شهرستان طبس سه معدن، شهرستان‌های سربیشه و خوسف هر کدام ۲ معدن و شهرستان‌های زیرکوه، بشرویه و درمیان هر کدام یک معدن واگذار خواهد شد.
وی گفت: سه ماه نخست امسال، پنج پروانه معدنی با ذخیره ۴.۵ میلیون تن و اشتغالزایی ۲۱ نفر صادر شده است.
شهرکی استخراج سالیانه این پنج پروانه بهره برداری را حدود ۱۳۰ هزار تن عنوان کرد و گفت: در این پنج پروانه حدود هفت میلیارد تومان سرمایه گذاری شده است.
وی با اشاره به فعالیت‌های حوزه صنعت بیان کرد: سه ماه اول امسال، هشت پروانه بهره‌برداری با سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیارد تومان برای اشتغال ۸۳ نفر صادر شده است.