پروفسور احمد جعفری صمیمی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : تمامی گرایش های سیاسی در کشور باید توجه داشته باشند که با توجه به شرایط پیش آمده در اقتصاد کشور که ناشی از تحریم های یکجانبه و همچنین بحران ویروس کرونا است ، اصلاح ساختار اقتصادی ضروری است و این موضوع نباید وارد عرصه کشمکش های سیاسی شود.
وی ادامه داد : درس و تجربه‌ای که اقتصاد ایران از ۴۰ سال تحریم و همچنین بحران‌های اقتصادی و غیراقتصادی مانند ویروس کرونا کسب کرده ، امروز باید در جهت اصلاحات اقتصادی استفاده شود، زیرا آنچه مسلم است اقتصاد کشور بیش از این نمی تواند به فضای خارجی متکی باشد. آسیب های چند باره در چهار دهه اخیر از محل تحریم‌های نفتی درس بزرگی به ما داده است که باید اقتصاد کشور را هرچه سریع‌تر از این وضعیت بویژه شیوه رانتیری خارج کنیم.
پروفسور جعفری صمیمی همچنین به آسیب ویروس کرونا بر اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت : مهم ترین اثری که کرونا بر اقتصاد ایران داشت ، کاهش عرضه و تقاضا بود . به خاطر سلامت نیروی انسانی و انسانی بودن بخش قابل توجهی از تولیدات صنعتی کشور ، از یک سو اقتصاد کشور با کاهش تولید مواجه شد و از طرف دیگر به دلیل کاهش درآمدها تقاضا نیز بشدت سقوط کرد.
وی افزود : مشکل دیگری که کرونا در همه جای دنیا ایجادد کرد ، افزایش نرخ بیکاری است که نه تنها بر اقتصاد خانواده ها تاثیر منفی گذاشت ، بلکه بر چرخه اقتصادی و درآمدهای دولت نیز اثر منفی داشت . کاهش یا قطع درآمد در بخش های مختلف منجر به کاهش چشمگیر مالیات و عوارض شد ، ضمن این که در ایران با توجه به تحریم های نفتی و سقوط قیمت این ماده که همواره مهمترین منبع درآمدی دولت ها بود ، اقتصاد کشور و دولت حاکم را در وضعیت بی سابقه ای قرار داد.
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران اظهار داست : در چنین شرایط درآمدی که دولت با آن مواجه شد ، هزینه هایش برای کنترل و مقابله با بیماری و ویروس کرونا به شکل انفجاری افزایش یافت ، وضعیتی که ضربه ای خطرناک برای هر اقتصادی با هر قدرتی محسوب می شود .
وی با اظهار این که ویروس کرونا اثرات ثانویه نیز بر جای گذاشت ، توضیح داد : به این معنی که با کاهش تولید ، سرمایه گذاری و صادرات نیز به عنوان بهترین بسترهای جذب ارز از دست رفت. به همین دلیل اصلاحات اساسی برای اقتصاد ایران لازم است که نه تنها بحران کرونا را پشت سر بگذارد ، بلکه بحران های مالی دیگر را نیز خنثی کند.
پروفسور جعفری صمیمی با بیان اینکه اثرات مخرب اقتصادی کرونا شاید در کوتاه مدت یا میان مدت برطرف شود، گفت : اما آنچه مسلم است اقتصاد ایران تا زمانی که از شر درآمدهای نفتی خلاص نشود ، همواره با تهدید خارجی اقتصادی مواجه است و راهکار حل این مشکل هم اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور است که خوشبختانه در سال های اخیر آغاز شده و لازم است به صورت جدی ادامه یابد.
تکیه بر درآمدهای مالیاتی
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران یکی از اصلاحات لازم و شایسته حمایت همگانی را حرکت به سمت درآمدهای مالیاتی به عنوان کارآمدترین راه حل برای خروج از وابستگی به درآمدهای نفتی معرفی کرد و ظهار داشت : تمامی کشورهای توسعه یافته اقتصادی در این مسیر قدم برداشتند و راهی دیگری برای ایمن سازی درآمدهای دولت وجود ندارد.
وی با بیان اینکه دولت در حال حاضر تنها به بخش کوچکی از درآمدهای مالیاتی دسترسی دارد ، افزود : متاسفانه ساختار مالیاتی ما با مشکلات متعددی رو به رو است که اصلاح آن باید در اولویت قرار گیرد.
پروفسور جعفری صمیمی معافیت های مالیاتی را اقدامی غیرمنطقی و غیر علمی توصیف کرد و گفت : کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه از سیاست تخفیف مالیاتی آن هم فقط برای بخش تولیدی و مولد استفاده می کنند ، در حالی که ما در کشور از دامنه وسیعی از معافیت های مالیاتی به خصوص در حوزه های غیرمولد رنج می بریم.
وی رسوب سرمایه گذاری در بخش مسکن و خانه های خالی ، تداوم فرهنگ سپرده گذاری به جای تولید و همچنین خلاء مالیات بر سرمایه را گوشه ای از ضعف ساختار مالیاتی کشور دانست و افزود: باید دولت بدون ملاحظه به همه این حوزه ها ورود کند و بر آنها مالیات ببندد.
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران با اظهار این که اخذ مالیات اهرمی برای ایجاد تعادل در بخش های اقتصادی است که می تواند از ایجاد بازار های کاذب به خصوص در حوزه مسکن ، خودرو و ارز جلوگیری کند ، تاکید کرد : اصلاح نظام مالیاتی باید هرچه سریع تر پیگیری شود زیرا اقتصاد کشور دیگر فرصتی برای جایگزینی درآمدهای نفتی ندارد.
تولید به جای خام فروشی
پروفسور جعفری صمیمی خام فروشی را از دیگر مشکلات اقصاد کشور توصیف کرد و گفت : متاسفانه هنوز نتوانستیم در تولید جایگاه خود را در اقتصاد دنیا محکم کنیم ، زیرا همواره وابستگی ما به فروش نفت خام باعث شده به راحت ترین راه درآمدی دسترسی داشته باشیم و نسبت به تولید محصول مورد نیاز جامعه غافل باشیم.
وی با بیان این که در سال های اخیر در صنعت لبنیات مازندران و کشور دستاوردهای خوبی برای خروج از خام فروشی صورت گرفته است ، افزود : باید در حوزه سوخت فسیلی ، کشاورزی ، مواد معدنی ، فولاد و بخش های دیگر از خام فروشی رها شویم.
این استاد اقتصاد با اشاره به اینکه به راحتی جایگاه یک کشور در فروش مواد اولیه در عرض چند روز از سوی کشورهای دیگر تصرف می شود ، گفت : کشورهایی در عرصه اقتصاد جهانی موفق هستند که به جای خام فروشی ، محصول نهایی مورد نیاز مردم را تولید می کنند.
وی از کره جنوبی ، ژاپن و چین به عنوان نمونه های موفق در این بخش یاد کرد و افزود : هیچ تحریمی نمی تواند اقتصاد این کشورها را مورد تهدید قرار دهد زیرا پیدا کردن جایگزین برای آنها حتی به کشورهای تحریم کننده نیز خسارت وارد می کند.
استفاده از ظرفیت سرمایه داخلی برای جهش اقتصادی
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران تاکید کرد : سرمایه های زیادی در کشور بلا استفاده است که هیچ دولتی برای آن برنامه ریزی نکرده و افقی برای استفاه از این سرمایه ها در بخش های اقتصادی کشور ترسیم نشده است. سال هاست که کشور به دلیل محرومیت از سرمایه گذاری خارجی ناشی از تحریم های بین المللی رنج می برد ، در حالی که سرمایه های کلانی در داخل کشور بلاتکلیف مانده و فقط در سپرده ها یا بخش های املاک و خرید و فروش ارز و طلا سرگردان است.
وی بازار بورس را یکی از فرصت های دولت برای حرکت سرمایه های غیر مولد به بخش تولید و عمران و توسعه کشور دانست و افزود : در چند ماهه اخیر مردم به سوی بورس تشویق شدند و بخش زیادی از سرمایه البته بدون آگاهی وارد بورس شد که ناشی از افزایش شاخص های سهام بود تا هدف سرمایه گذاری بلندمدت ، اما مشکل اساسی اینجاست که وقتی شاخص سهام بورس بالا رفته و متعاقب آن سرمایه های زیادی روانه بورس شد ، این سرمایه وارد تولید نشود و آن وقت همان اتفاقی رخ خواهد داد که در بازارهای مسکن و ارز رخ داد و بزودی این سرمایه ها از بورس کوچ کرده و به جای دیگری می رود.
او ادامه داد : افزایش سرمایه گذاری در بورس باید منجر به افزایش سرمایه گذاری حقیقی در اقتصاد و وارد تولید شود. زمانی می توانیم از رشد بورس و بازارهای سرمایه گذاری خوشحال باشیم که این سرمایه ها وارد بخش تولید شود. در غیر این صورت با فساد جدیدی همچون بنگاه بازی رو به رو می شویم که خسارت جبران‌ناپذیری هم به دولت، اقتصاد و هم به مردم که سرمایه های خود را وارد بورس کردند ، می زند.
امکان تحقق اقتصاد بدون نفت
جعفری با اشاره به اینکه اصلاحات اقتصادی برای کشور ضروری است و بر حوزه سیاسی و اجتماعی اولویت دارد ، تاکید کرد : مهم نیست کدام دولت این اصلاحات را رقم می زند ، مهم این است که همه باید در این زمینه کمک کنند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه دولت دوازدهم به اجبار یا برنامه از پیش تعیین شده قدم های جدی برای اقتصاد بدون نفت برداشته است ، افزود : اقتصاد بدون نفت خواست یکصد ساله مردم ایران است که دستیابی به آن اقدام بزرگی بوده و از عهده تنها دولت بر نخواهد آمد .
وی اظهار داشت : نیاز است تمام قوای کشور برای اصلاحات جهت دستسابی به اقتصاد بدون نفت پای کار باشند و مسائل حزبی و جناحی خود را به زمان دیگری موکول کنند.
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران خطرات ناشی از تحریم های اقتصادی و آسیب های مالی و اقتصادی کرونا را جدی توصبف کرد و گفت: اکنون بیش از هر زمان دیگر اقتصاد کشور نیاز به بازنگری دارد.
جعفری در پایان با بیان اینکه دولت در یک سال اخیر تقریبا کشور را بدون نفت اداره کرده است ، گفت: برای تحکیم همین روند نیاز است تحولاتی زیربنایی در اقتصاد ایجاد شود.