اقتصاد ایران باید برای فرصت‌های جهان پساکرونایی آماده باشد

دکتر زهرا کریمی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : در حال حاضر خبرهایی شنیده می‌شود که دولت در حال گفت و گو با چین ، روسیه ، عربستان و تعدادی دیگر از کشورها برای گسترش مراودات اقتصادی است. به نظرم اینها خبرهای خوبی است و باید امیدوار باشیم که مشکلات جهانی پیش آمده ناشی از ویروس کرونا سبب شود تنش‌ها کاهش یافته و همکاری ها بیشتر شود.

وی توضیح داد : همان طوری که برای مقابله با یک بحران مثلا زیست محیطی کشورها نیاز به همکاری دارند و زمینه هایی برای همکاری اقتصادی ایجاد می شود ، ما شاهد کاهش فشارها بر ایران جهت دریافت لوازم پزشکی و دارویی هستیم و بخشی از تحریم های مالی ما کم شد و بخشی از پول هایی که ایران داشته توانسته حداقل برای خرید نیازهای بهداشتی از آن استفاده کند، پس می توان رفته رفته با تنش زدایی فرصت های خوبی برای دوران پس از کرونا به دست آورد.

کریمی گفت : باید امیدوار باشیم تا کرونا سبب شود زمینه های مناسبی برای تنش زدایی بین المللی و کاهش تنش های منطقه ای صورت گیرد. ایجاد چنین فضایی می تواند به کشورهایی مانند ایران فرصت دهد که به بازسازی اقتصادی خود برگردند . کرونا فرصتی است تا مسئولان و سیاستمداران ما در روش های کم فایده گذشته اشان تجدید نظر کنند.

اقتصاد ایران از پای در نمی‌آید

وی با تاکید بر این که اقتصاد ایران در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری واقعا به ثبات نیاز دارد ، افزود : البته مسائلی همچون تحریم‌ها و ویروس کرونا ضربات محکمی به اقتصاد کشور وارد کرد ، ولی اقتصاد ایران متنوع و بزرگ است و تحریم ها نمی توانند آن را از پای در بیاورند. 

کریمی گفت : پیش از هر چیز باید گفت که اقتصاد ایران پیش از شیوع ویروس کرونا نیز به خاطر تحریم ها خسارت جدی دید. حذف یکباره فروش نفت از اقتصاد کشور ناشی از وضع تحریم های آمریکا نه تنها سرعت رشد اقتصادی کشور را گرفت ، بلکه در بازه زمانی آن را منفی کرد.  

وی توضیح داد : برای مثال با وجود اینکه دولت امیدوار بود رشد اقتصادی کشور بدون نفت برای سال ۹۸ مثبت باشد ، اما آمارهای سه ماه پایان سال ۹۸ رشد تولید ناخالص داخلی را منفی هفت درصد نشان می‌دهد. باید به این نکته توجه داشت که اقتصاد ایران یک اقتصاد بزرگ است و با تحریم ها کاملا از پا در نمی‌آید که بشود گفت ناگهان همه چیز فلج شود. ولی فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم هر اقتصادی را آرام آرام کوچک کرده و آب می کند.

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران گفت : اکنون باید ضربه های اقتصادی ویروس کرونا را در بستر یک اقتصاد تحریم شده  بررسی کرد. ویروس کرونا به تکانه های اقتصادی کشور دامن زد ؛ همان چیزی که در بخش های مختلف از جمله گردشگری و تولید اثرات آن دیده می شود. حتی در استان های جنوبی که کرونا در زمان نوروز در آن شدت نداشت هم ضربه وارد کرد و ما این ضربه را بر اقتصاد محلی شاهد بودیم. 

وی افزود : کرونا بیشتر به بنگاه های کوچک و متوسط ضربه زده است زیرا بنگاه های بزرگ ما یا دولتی هستند یا مورد حمایت دولت قرار دارند. برخی بنگاه ها آنقدر بزرگ هستند که با این آسیب ها ورشکسته نمی شوند مانند شرکت های تولید کننده بزرگ در حوزه لبنیات . این دست شرکت ها با وجود این که به خاطر قطع صادرات ضربه خوردند ، ولی به دلیل دسترسی به تریبون و اعمال فشار توانستند حمایت هایی را برای خروج از بحران جذب کنند ، در حالی که بنگاه‌های کوچک فاقد چنین مزیتی بودند و هستند و آسیب پذیرترین بخش اقتصاد محسوب می شوند ضمن این که تعدادشان هم بسیار زیاد است.

دکتر کریمی گفت : تاثیر کرونا بر افزایش قیمت ارز و بازار های سرمایه ای نیز بی تاثیر نبوده است. شاید این طور تصور شود که تعطیلی کرونایی تقاضا برای ارز را کاهش داده ، پس چرا شاهد افزایش قیمت ارز بودیم؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که دلار همانند بازار مسکن است و صرفا تقاضای آن برای مصرف نیست. از نظر اقتصاد کلان ، سرمایه گذاری در خرید آپارتمان و ملک سرمایه‌گذاری محسوب نمی شود و فقط ملک از شخصی به شخص دیگر انتقال می یابد . حالا اگر این سرمایه‌گذاری‌ها به سمت طلا و دلار برود نه تنها فایده ای ندارد حتی می تواند بسیار مخرب هم باشد.

این استاد اقتصاد اظهار داشت : بخشی از بالا رفتن قیمت ارز و بازار سرمایه ای از انتظار مردم سرچشمه می گیرد. یعنی مردم تصور می کنند که قیمت ارز و طلا در آینده بالا می رود . مثلا در بازار بورس طلا با قیمت بالاتری خریداری می شود ، یعنی این که افراد خریدار اطلاعاتی از نرخ ها در آینده دارند و حاضرند طلا را با قیمت بالاتر بخرند .

امیدافزایی، لازمه برون رفت از اقتصاد کرونایی  

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران به تمهیدات برای زیست بهتر در ایران پس از ویروس کرونا اشاره کرد و گفت : از نگاه مردم ، مجموعه عوامل چشم انداز روشنی از آینده نشان نمی دهد . حرکت مردم برای خرید طلا و به خصوص ملک و زمین نشان دهنده نگرانی آنها از وضعیت حاضر است. در این میان عده ای هیچ اموالی ندارند تا از خودشان محافظت کنند و کارشان نیز در حال از دست رفتن است و روزبه روز نیز امکان پیدا کردن شغلی برای تامین زندگیشان کمتر و کمتر می شود. 

وی افزود : این افرادی که از آنها صحبت می کنیم ، بخش بزرگی از جمعیت کشور هستند و این وضع واقعا قابل دوام برای طولانی مدت نیست و مانند آتش زیر خاکستر است. گروه های مختلفی که در کشور تصمیم‌ساز هستند باید نسبت به شرایط کنونی هوشیار باشند. در حال حاضر که درآمدها کم شده و هزینه ها زیاد ، زمینه خوبی برای بازنگری در سیاست های اقتصادی و اجتماعی و روابط بین الملل است که به سمت تعادل برود.

کریمی گفت : شاید وضعیت اقتصادی کنونی را بتوان با شیوع ویروس کرونا توجیه کرد ، اما این شرایط در دنیای پس از کرونا قابل پذیرش برای گروه های مختلف اجتماعی که جمعیتی زیادی را شامل می شود ، نیست .