بررسی خبرنگار اقتصادی ایرنا، برپایه داده های رسمی حاکی از آن است که سالانه میلیون ها دلار صرف واردات قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنایع خرد وکلان کشور می شود و وابستگی به قطعات وارداتی از اقصی نقاط دنیا، پیامد زمین گیر شدن صنعت کشور را به دنبال داشته، زیرا با قطع واردات، بسیاری از صنایع از تولید بازمی ماندند و این همان هدف اصلی دشمن محسوب می شود.
معطلی صنعت برای خارجی ها
سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است: دورانی که انتظار داشتیم نیازمندی‌های کشورمان را خارجی‌ها تامین کنند، دیگر به پایان رسیده و خیلی اقتصاد، صنعت و کشور به بهانه اینکه ممکن است خارجی ها دلشان برای ما بسوزد و تجهیزاتی به ایران بدهند، معطل مانده است.
حسین مدرس خیابانی براین اندیشه است که نجات اقتصاد کشور در گروی تولید است و نجات تولید در بومی سازی و بومی ساختن بر پایه اتکا به دانشگاه‌ها میسر می شود.
وی در «نشست راهبردی جهش تولید علم و صنعت در گام دوم انقلاب» که به همت بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، این راهم گفت: چند سال گذشته از اقتصاد نفتی فاصله زیادی گرفته شد و درحال رسیدن به خوداتکایی قرار گرفته ایم و باید به تولید بومی توجه شود؛ زیرا امروز ایران ثابت کرده که می تواند به خود متکی باشد و تولید داخلی هم جریان دارد.
اولویت های بخش معدن و صنایع معدنی
سازمان توسعه ونوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اولویت های خود را در اجرای برنامه های بومی سازی هدفگذاری کرده که خودکفایی در زمینه طراحی و ساخت خطوط تولید با هدف افزایش بهره وری، کاهش ارزبری و اشتغالزایی، در چارچوب اهداف توسعه ای ایمیدرو در اجرای راهبرد «ساخت داخل» تعیین کرده است.
خداداد غریب پور رییس هیات عامل ایمیدرو پیرامون سیاست های کلان وزارت صنعت معدن و تجارت و این سازمان در کاهش ارزبری، گفته است: کاهش ارزبری و خودکفایی کشور در زمینه طراحی و ساخت خطوط تولید و همچنین افزایش بهره وری و سودآوری بنگاه ها با کاهش هزینه های تمام شده، از دیگر برنامه های ایمیدرو در بومی سازی است.
وی گفته است: استفاده از ظرفیت های داخلی در ساخت قطعات، تجهیزات و ماشین آلات و مواد اولیه، ضرورتی برای کشور در شرایط کنونی است.
صنعتی با بیش از دو میلیارد دلار ارزبری
آمارهای غیر رسمی حاکی از آن است که صنعت خودرو بیش از دو میلیارد دلار ارزبری دارد و حال آنکه مقرر شده ۶۰ میلیون دلار از تولیدات داخلی خودرو بومی سازی شود، بنابراین رویکرد افزایش توانایی صنایع معدنی که بیشترین اتکا به داخل را دارند، همواره به عنوان یک ضرورت جدی مطرح است.
واقعیت اینکه صنایع درونزا و برون‌نگر در شرایط تشدید تحریم ها و همسویی تلاش های دشمنان در این ارتباط، بیش از هر زمان می تواند نقش آفرین باشد و موجب خروج از این شرایط را فراهم سازد.
کاهش ارزبری بیش از ۶۸۰ میلیون یورویی
توسعه تولید و تعمیق ساخت داخل، یکی از مهمترین برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال گذشته بود که برای امسال نیز در دستور کار قرار دارد، در عین حال به منظور تحقق رونق تولید با برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل، بیش از ۶۸۰ میلیون یورو کاهش ارزبری در بخش معدن و صنایع معدنی محقق شد.
پارسال یک میز ساخت داخل در صنعت مس با داخلی‌سازی ۱۸ قطعه و تجهیز و کاهش ارزبری ۷۰۰ هزار یورویی برگزار شد و علاوه براین برگزاری یک میز ساخت داخل در صنعت فولاد با داخلی سازی پنج محصول نهایی و یک خط تولید و کاهش ارزبری ۴۳۰ میلیون یورویی در دستور کار قرار گرفت.
پروژه داخلی‌سازی تولید لوله فلزی از تختال فولاد با کاهش ارزبری ۲۵۰ میلیون یورویی، دیگر برنامه ای است که در این ارتباط مطرح است.
هدف از برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل، اجرایی ساختن قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی و ممنوعیت واردات یک‌هزار و ۵۲۳ ردیف تعرفه دارای کالای مشابه خارجی و غیرضروری بود.
استفاده از دانش فنی و ایجاد فرصت های شغلی
امروز در شرایط تشدید تحریم ها، رویکرد استفاده از دانش فنی کشور به عنوان یکی از فاکتورهای موفقیت مورد توجه قرار گرفته و مسوولان دستگاه های اجرایی نیز به تدریج به این باور خواهند رسید.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این ارتباط معتقد است: بهره گیری از دانش فنی در کشور، ایجاد فرصت های شغلی و به اشتراک گذاری دانش و تجربیات بنگاه های معدنی در حوزه بومی سازی در هدفگذاری ها مورد توجه قرار گرفته است.
به گفته غریب پور، حمایت از ایده های نوآورانه، ایجاد فرصت برای سازندگان داخلی و تامین پایدار نیازمندی های معدن و صنایع معدنی و کاهش ریسک های مرتبط در شمار برنامه هایی است که در بومی سازی لحاظ خواهد شد.
اتصال سه ضلع کارخانه، مراکز علمی و کارگاه ها
مدرس خیابانی معتقد است: نکته مهم در زمینه ارتباط صنعت و دانشگاه اینکه از فاصله‌های فیزیکی، ضرر زیادی داشته ایم و باید مکان‌های فیزیکی مشترک را در کنار یکدیگر قرار دهیم؛ به عنوان مثال پارک علم وفناوری در داخل شهرک صنعتی قرار گیرد.
به گفته وی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نمی توانند همه چیز را بسازند؛ زیرا جنس فعالیت دانشگاه‌ها علم و تولید دانش است و برای موفق شدن باید سه ضلع کارخانه، مراکز علمی و کارگاه‌ها به هم متصل شوند و مراکز علمی به کارگاه‌ها متصل شوند تا ایده‌ها به محصول تبدیل شود.
بومی سازی با تکیه بر مراکز تحقیقاتی و پژوهشی
موضوع مهمی که در چارچوب رویکرد بومی سازی و ساخت داخل باید مورد توجه قرار گیرد، بهره گیری از توانمندی و قابلیت های مراکز تحقیقاتی و پژوهشی کشور است که تاکنون در بخش معدن وصنایع معدنی از خود قابلیت هایی به بروز و ظهور رسانده اند.
رییس هیات عامل ایمیدرو پیشتر در این ارتباط گفت: این سازمان موضوع بومی سازی را در مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران مورد توجه قرار داده بود، اما اکنون سبب می شود که موضوع منسجم تر پیگیری شود.
وی تصریح کرد: امروز در ایمیدرو این باور وجود دارد که کاری را که امکان انجام آن نیست، مطرح نشود و چنانچه کاری قابل انجام است، به مورد اجرا گذاشته شود و از این رو در زمینه بومی سازی و داخلی سازی تجهیزات؛ اندیشه، اراده، منابع، نیروی انسانی و سرمایه وجود دارد و نیاز به مدیریت است تا به شکل دقیق تری عملیاتی شود.
غریب پور اضافه کرد: تحریم های بین المللی، سبب توجه بیشتر به موضوع بومی سازی، ایجاد دانش بومی و ساخت تجهیزات در داخل کشور شد و شاید در شرایط عادی، کمتر به فکر بومی سازی بودیم و همچون گذشته با درآمدهای نفتی، اقدام به خرید تجهیزات خارجی می شد.
تحریم ها عامل نوآوری و خلق ارزش
امروز فعالان صنعت و معدن براین باورند که تحریم ها با وجود دشواری‌ها و سختی هایی که به مردم ایران تحمیل کرد، دستاورد خودباوری و خوداتکایی را به همراه داشته و دارد و این شروع راه دشوار است که می تواند ثمره شیرینی به دنبال داشته باشد.
معاون وزیر صنعت، معدن وتجارت در این ارتباط گفته است، تحریم ها موجب شد به فکر خلق ارزش، نوآوری و ساخت تجهیزات باشیم و این مهم باید استمرار یابد.
غریب پور تصریح کرد: شرکت ها، واحدهای تحقیق و توسعه دارند، اما به دلیل مشغله های پیش رو نظیر مسائل تولید، بازار، مسائل اجتماعی، پیمانکاری و غیره، کمتر امکان استفاده بهینه از این واحدها و انجام تحقیق و توسعه را دارند و چنانچه انجام دهند، چندان اثرگذار نیست.
وی افزود: برای هر کاری باید نهاد و ساختار آن را ایجاد کرد و این سازمان در حوزه تحقیق و پژوهش و بومی سازی، نهاد را ایجاد خواهد کرد.
ضرورت تبدیل ایده ها به محصول
پیشینه تحقیقات و پژوهش ها در حوزه دانشگاه ها گویای آن است که بسیاری از این تلاش ها، گستره قفسه کتابخانه ها را فراتر طی نکرده و سال‌ها عمر جوانان کشور در صحنه اجرا، کاربردی نداشته، امروز باور همگانی براین اصل تکیه دارد که تحقیق و پژوهش و ایده های جوانان باید تبدیل به محصول شود.
سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت در این ارتباط اعتقاد دارد: امروز در دانشگاه علم و صنعت (بسان بسیاری دیگر از دانشگاه های کشور) نیروهای عملیاتی حضور دارند با این وجود ایده‌هایی که در این دانشگاه مطرح می‌شوند باید به محصول تبدیل شوند.
مدرس خیابانی با بیان اینکه ما در حال تجربه یک خوداتکایی هستیم و همه باید در این مرحله تولید، تولید بومی و اتکا بر توان داخلی را بپذیریم، افزود: دیگر نباید انتظار داشته باشیم که نیازمندی‌های کشورمان را خارجی‌ها تامین کنند و ما خیلی اقتصاد، صنعت و کشور را به بهانه اینکه حالا ممکن است خارجی ها دلشان برای ما بسوزد و فناوری به ما بدهند، معطل نگاه داشتیم، اکنون باید پذیرفت که کشوری به ایران، فناوری نخواهد داد و چنانچه حرکتی هم انجام شود، فناوری های دست چندم خود را به می خواهند به کشورمان بدهند.
پایان سخن
بیش از چهل سال از عمر انقلاب سپری شده و در هیچ دوره ای اینچنین مردم و مسوولان، مصمم به خوداتکایی و بومی سازی نبودن و این یک بارقه امیدی است که باید باروتر شود.
مسوولان فراتر از چارچوب های سازمانی و برنامه ای در این اندیشه اند که به کمک دانشگاه، چرخ صنعت را روغنکاری کنند و روان سازی با تکیه بر نیروهای جوان و خوشفکر به مورد اجرا گذاشته شود.
هزینه های گزاف میلیاردی برای واردات قطعات و تجهیزات، امروز مشکل کشور را برطرف نمی سازد، بلکه خوداتکایی و بومی سازی است که چاره کار می شود و کشور را از وابستگی به خارجی نجات می بخشد.