رسیدگی قانونی و اخلاقی به پدیده دستفروشی در شهرها گاه به ناگزیر، پیچ و خم‌های بسیاری می‌یابد. برخی مواقع دیده شده است که درگیری میان دستفروش و ماموران رفع تخلفات شهری به‌خصوص در معابر پر رفت و آمد احساسات شهروندان را جریحه‌دار کرده و برخی موارد که رسانه‌ای هم شده، عذرخواهی شهرداران و برکناری عاملان خشونت را همراه داشته است.
تبصره یک ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها به صراحت اعلام می کند که "سد معابر عمومی و اشغال پیاده‌روها و استفاده غیرمجاز افراد از میدان‌ها و پارک‌ها و باغ‌های عمومی برای کسب و یا سکنی و یا هر عنوان دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و اماکن مذکور فوق وسیله مأمورین خود رأساً اقدام کند."
از سوی دیگر این پدیده به‌ویژه در کلان‌شهرها و در شرایط دشوار اقتصادی که ناشی از خشکسالی‌های پیاپی، مهاجرت از روستا به شهر، از بین رفتن مشاغل آسیب‌پذیر و کوچک بر اثر بیماری همه‌گیر یا موارد اینچنینی است، ناگزیر است که در همین زمینه ضروری است هم شهرداری‌ها و هم دولت راهکاری برای این موضوع بیندیشند و برای مثال با اختصاص مکان‌هایی باعنوان بازارچه در مناطق مختلف شهری، روند فعالیت افراد را تسهیل بخشند؛ همچنین حفظ کرامت انسان‌ها و برخورد با آنان نیز باید همواره از طریق ارائه آموزش‌هایی به ماموران رفع تخلفات شهری یادآوری شود تا افکار عمومی از برخوردهای نامناسبی که گاه ممکن است دوسویه باشد، ناراحت نشوند.
به نظر می‌رسد راه حل کشورهای آسیای جنوب شرقی همچون تایلند، اندونزی، مالزی، سنگاپور برای بهنجار کردن مشاغل سیار و ایجاد حتی بازارهای فروش موادغذایی و دیگر کالاهای خرد در کنار خیابان ها و پیاده‌روها بتواند الگوی خوبی برای ساماندهی مشاغل موسوم به دستفروشی برای شهرهای ایران باشد.
البته این مشاغل تا پیش از شیوع فراگیر کرونا رونق خوبی در این کشورها داشتند و بسامان بودند.
در همین زمینه، عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز، پنجشنبه در گفت‌وگو با ایرنا ضمن اشاره به اینکه برای رفع مشکلات موضوع دستفروشی طرحی باعنوان "اقتصاد شب" در شهرداری شیراز اجرا شده است، عنوان کرد: شهرداری مدت‌ها برخی پیاده‌روهای بزرگ را از ساعت ۱۰ شب به بعد در اختیار بعضی تولیدکنندگان محصولات خانگی و دست‌ساز قرار داد که البته در ادامه منحصر به این کالاها نشد.
سعید نظری ابراز داشت: افراد با کسب مجوز از شهرداری هم در بازارهای شبانه و هم در بازارچه‌های هفتگی مشغول به فعالیت بوده‌اند؛ گرچه در دوره‌های قبل حدود ۲هزار مجوز ارائه شده بود و شورای پنجم از شهرداری درخواست کرد که این مجوزها را کاهش دهد و هم‌اکنون تعداد آن‌ها مجموعا در بازار روز و شب به ۱۵۰۰ رسیده است.
وی افزود: تعداد ۸۰۰ مجوز مربوط به روزبازارهاست که با توجه به آسیب به اقتصاد شهر و بسته شدن معابر علاقه‌مندیم که فعالیت آن‌ها به‌گونه دیگری همچون انتقال به بازارچه‌ها ادامه یابد.
ایجاد بازارچه‌های قانونی، نیاز کلان‌شهر شیراز
سخنگوی شورای اسلامی شهر شیراز با اشاره به اینکه شهرداری در حال حاضر زمینی برای ارائه به دستفروش‌ها در اختیار ندارد، عنوان کرد: فعلا با وجود آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی به دلیل وابستگی معیشتی ۸۰۰ خانوار به این بازارها کژدار و مریز با آن‌ها تعامل می‌کنیم اما قطعا نیازمند برنامه‌ریزی‌های بهتری هستیم و ضروری است مطالعاتی درخصوص ایجاد بازارچه‌ها صورت گیرد.
نظری با اشاره به شیوع بیماری کرونا از تعطیلی و ممنوعیت فعالیت روزبازارها و بازارچه‌های شب یاد کرد و بیان داشت: همزمان با همه‌گیری این بیماری، روزبازارها و بازارچه‌های شب را تعطیل کردیم و اجرائیات شهری و رفع تخلفات شهرداری با این فعالیت‌ها مقابله می‌کند؛ ضمن اینکه هرگونه بارفروشی و دستفروشی بدون مجوز همواره ممنوع است.
وی ابراز کرد: با تعطیلی این بازارها معیشت افراد نیز به خطر افتاد و دوباره از اردیبهشت‌ماه ۹۹ شاهد حضور آن‌ها هستیم؛ البته توقع داریم که مردم در این زمینه نیز مطالبه‌گری کنند از سوی دیگر بحث دشواری‌های اقتصادی نیز وجود دارد که به هر حال باید از سوی دولت حمایت‌هایی برای این اقشار صورت گیرد.
تعطیلی فعالیت دستفروشان در گرو تصمیم ستاد مبارزه با کرونا
نظری با بیان اینکه برای تعطیل‌کردن یا ادامه فعالیت دستفروشان تابع تصمیمات ستاد مقابله با کرونای استان هستیم، عنوان کرد: تاکنون درباره تعطیلی یا ممنوعیت فعالیت این بازارچه‌ها در دوران کرونا موضوعی عنوان نشده است؛ اما مواد ضدعفونی‌کننده و ماسک در اختیار آنان قرار می‌گیرد و سازمان میادین شهرداری شیراز نیز بر کاهش آسیب‌های ناشی از کرونا در این بازارها نظارت دارد.
وی همچنین با بیان اینکه درگیری نیروهای شهرداری شیراز با متخلفان در مقایسه با دیگر کلان‌شهرها بسیار کمتر است، عنوان کرد: نیروهای شهرداری شیراز همگی آموزش‌های لازم را دیده‌اند و با رعایت اخلاق به انجام وظیفه می‌پردازند؛ همچنین همگی مجوز قضایی دارند و هیچ کس بدون مجوز به این امر نمی‌پردازد و خوشبختانه تاکنون مورد خاصی که باعث جریحه‌دار شدن افکار عمومی شود، رخ نداده است.
عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز همچنین از شکایت‌های مردمی در برخی موارد یاد کرد و ابراز داشت: گاه حضور برخی دستفروشان باعث آزار به همسایگان شده است یا مانع کسب کسبه‌ای بوده است که اجاره‌بها و مالیات و عوارض پرداخت می‌کنند که چنانچه دقیق‌تر بنگریم درمی‌یابیم در این موارد حقوق بسیاری از شهروندان ضایع شده است و مداخله باید صورت گیرد.
وی افزون بر این از آسیب‌های اجتماعی و خطرهای احتمالی سدمعبر همچون تصادف سخن گفت و افزود: برخورد با اینگونه تخلفات به‌معنای ابراز خشونت نیست و تاکنون چند مورد که خشونت آن‌ها محرز شده است رسیدگی شده و براثر آن مامور متخلف عزل یا به کمیته انضباطی شهرداری معرفی شده است.
نظری بیان کرد: شهرداری شیراز با حساسیت، بروز خشونت را پیگیری می‌کند و به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهیم کرامت انسانی افراد به خطر بیفتد؛ در عین حال درصورتیکه شهروندان در این زمینه شکایتی داشتند می‌توانند برای رسیدگی به کمیسیون سلامت و خدمات شهری مراجعه کنند.