آیت اللَّه سیدمحمد حسن آل طیب جزایری در تیر ۱۲۹۱ خورشیدی در شوشتر دیده به جهان گشود. دروس مقدماتی را در شوشتر و در محضر عموی خود سید محمد باقر آل طیب فرا گرفت، سپس سطوح متوسط دانش و مباحثی از علم ریاضیات، هیات، نجوم و بخشی از کلیات طب را از پدرش آموخت. پس از آن به دزفول مهاجرت کرد و در خدمت آیت الله حاج شیخ محمدرضا معزی دزفولی که از مراجع تقلید روزگار خود بود به تکمیل دانش فقه و اصول و علم الحدیث پرداخت و در ۲۳ سالگی به حوزه علمیه قم رفت و در محضر شخصیت های برجسته ای مانند حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید محمد حجت کوه کمره ای و سید احمد خوانساری به تحصیل فقه و اصول پرداخت. ایشان سپس به قصد شرکت در درس فیلسوف بزرگ زمان، آیت اللَّه علامه میرزامهدی آشتیانی و فراگیری فلسفه و کلام به تهران رفت.
وی بعد از مدتی به شوشتر برگشت و ریاست حوزه علمیه آنجا را برعهده گرفت و در طول سال های طولانی به تدریس و تربیت طلاب علوم دینی، وعظ و ارشاد، امامت جماعت، تالیف و تصنیف و مبارزه با فساد و امر به معروف و نهی از منکر پرداخت. یکی از ویژگی های این استاد فقید، بیان ساده و روشن در تدریس بود. ایشان پیچیده ترین مسایل علوم عقلی و نقلی را در بیان کوتاه و ساده ای برای کودکی نوآموز، قابل فهم می‌کرد و فن کتابت و نویسندگی را به شاگردان خود یاد می‌داد و بر آن تاکید می کرد. آیت الله آل طیب با آن که در سطح بالای علم و اجتهاد قرار داشت، از تدریس مقدمات و سطح دریغ نمی کرد و نسبت به طلاب حسن اخلاق و ملاطفت داشت. همین ویژگی، سبب مجذوب شدن طلاب به ایشان شده بود. (۱)
این فقیه نامدار از مراجع بزرگی مانند حائری یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ محمدکاظم شیرازی، سیدمحمدهادی میلانی و شیخ آقابزرگ تهرانی اجازه اجتهاد و روایت دریافت کرده بود. همچنین از مهم ترین اقدامات این عالم ربانی می توان به تربیت طلاب، تدریس علوم دینی، وعظ و ارشاد، امامت جماعت، تالیف و تصنیف و مبارزه با فساد، امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرد. وی همچنین در علوم عقلی و نقلی چون فقه، اصول، حدیث، هیات و نجوم، حساب و ریاضیات و هندسه و جبر و مقابله، ادبیات عرب مهارت فراوان داشت. علم کلام را به خوبی فراگرفته بود و به تدریس کتاب شرح باب حادی عشر و شرح تجرید تشویق می کرد و دانش آموزان را به فراگیری این علم تشویق می کرد. علاوه بر اینکه ایشان در علم فقه و اصول مجتهدی مسلم بود و مسایل آنها را با تحقیق و دقت بسیار استنباط و بررسی می کرد از ریاضیات هم آگاهی داشت و در آن اهل نظر و رای شده بود.
مجاهدی مبارز و خستگی ناپذیر
سیدمحمد حسن آل طیب به عنوان یکی از علمای مجاهد و مبارز از همان آغاز نهضت روحانیت در ایران و همانند دیگر علمای مبارز به میدان آمد؛ ایشان اعلامیه های مراجع به ویژه امام خمینی(ره) را دریافت می کرد و دستور به توزیع آنها می داد. با امام خمینی(ره) مکاتبه داشت و به دستور امام (ره) شب های یکشنبه جلسه علما را در شوشتر برگزار و همچنین از تبعید شدگان سیاسی به شوشتر استقبال و در مجالس انقلابی شرکت می کرد. بنابراین آن مرجع با بصیرت از فقهایی نبود که نسبت به مسایل سیاسی و ارزش های انقلاب اسلامی بی تفاوت باشد و از خصوصیات ایشان این بود که از انقلابی های قبل از انقلاب بود و تا آخرین دقایق عمر با برکت خویش انقلابی ماند. (۲)
آثار و تالیفات
از ایشان آثاری ارزشمند به یادگار مانده که منظومه در حکمت، تحریر عروةالوثقی، الرّیاضُ المرضیه، تضمین الفیه ابن مالک در علم کلام و اخلاقیات و بعض مباحث فقیه، شرحی بر حدیث لا تعاد، نوشتجات متفرقه در علم اصول، فقه، ریاضیات، جبر و مقابله از جمله آنها است.
سرانجام
این عالم فرزانه سرانجام پس از سال ها خدمات ارزنده در راستای نشر معارف الهی و اندیشه شیعی در ۲۵ تیر ۱۳۷۳خورشیدی دیده از جهان فروبست.
منابع
۱- سایت مرکز اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام
۲-https://hawzahnews.com/news/۳۹۲۶۷۶