به گزارش ایرنا، از زمان همه گیری ویروس کرونا در آلمان در اسفند ماه و به دلیل بحران کرونا و بسته‌شدن مرزهای آلمان با کشورهای همسایه، روابط تجاری با این کشورها کاهش محسوسی را نشان می دهد.
بحران اقتصادی ناشی از محدودیت های کرونا موجب نگرانی در بخش های مختلف آلمان شده و چشم‌انداز سال های آینده را برای فعالان این بخش ها تیره کرده است. به گفته «الکساندر کروگر» کارشناس مسائل اقتصادی آلمان، این بحران موجب شده که از جهش اقتصادی دهه اخیر آلمان که بسیار از آن سخن می رفت، اثری نماند.
دفتر آمار فدرال آلمان با نگاهی اجمالی به آسیب‌های ناشی از بیماری همه‌گیر کرونا اعلام کرده در این کشور در سه ماهه نخست سال جاری میلادی سرمایه‌گذاری ۹.۶ درصد، مصارف شخصی ۲.۳ درصد و صادرات ۱.۳ درصد نسبت به سه ماه پایانی سال گذشته کاهش یافته است.
در همین رابطه «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان، بسته محرک اقتصادی ۵۰ میلیارد یورویی که دولت او برای عبور از بحران کرونا در نظر گرفته را امری ضروری و آمیزه‌ای از حمایت اقتصادی به شیوه‌های پیشین و روش‌های آینده‌نگرانه خوانده است.
کوچک شدن ۱۰ درصدی اقتصاد
هرچند گفته می شود اقتصاد آلمان نسبت به اقتصادهای بزرگ دیگر مانند آمریکا، از کرونا کمتر آسیب دیده اما آمار و اطلاعات رسمی در آلمان حکایت از آن دارد که همه‌گیری ویروس کرونا در شش ماهه گذشته به کوچک شدن شدید اقتصاد این کشور دامن زده است.
آژانس فدرال آمار در آلمان خبر داده که در سه ماهه دوم سال جاری میلادی اقتصاد این کشور ۱۰.۱ درصد کوچکتر شده است. این آژانس کاهش در تولید ناخالص داخلی آلمان را «تاریخی» توصیف کرده و می‌گوید که این سقوط حتی در دوره بحران اقتصادی سال ۲۰۰۹میلادی نیز سابقه نداشته است.
در حالی که کاهش نرخ رشد اقتصادی آلمان در ایام بحران مالی سال ۲۰۰۸ حدود پنج درصد بوده، بحران برخاسته از شیوع کرونا دو برابر بحران مالی آن سال به اقتصاد آلمان آسیب رسانده است.
چنین کاهشی که در تاریخ آلمان پس از جنگ و به‌ویژه در آلمان متحد بی سابقه است، ناشی از کاهش نرخ رشد اقتصادی آلمان به دلیل کاهش صادرات این کشور است.
این در حالی است که در این مدت، شمار بیکاران این کشور به دو میلیون و ۹۱۰ هزار نفر رسیده است. کارشناسان افزایش این میزان از بیکاری را بیشتر ناشی از کاهش اشتغال در ماه‌های تابستان می‌دانند. این در حالی است که دولت آلمان برای جلوگیری از بیکاری گسترده در این کشور در اثر کرونا بخشی از حقوق شاغلان را متقبل شده است. آمارها حکایت از آن دارد که تا پایان ماه گذشته میلادی حدود ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از این کمک دولتی بهره گرفته‌اند.
بزرگترین اقتصاد اروپا در آستانه بدترین سقوط
موسسه تحقیقات اقتصادی «آی اف دبلیو» (IFW) پیش‌بینی کرده که آلمانی‌ها در اثر بحران کرونا صدها میلیارد یورو درآمدشان را از دست می‌دهند و تولید ناخالص داخلی در سال جاری میلادی ۶.۸ درصد کاهش می‌یابد.
آن‌گونه که اقتصاددانان به نشریه اشپیگل گفته اند این به آن معناست که درآمد ملی در مقایسه با سال ۲۰۱۹ با وجود یارانه‌های بسیار زیاد و بسته‌های کمکی دولت ۱۱۰ میلیارد یورو کاهش می‌یابد یعنی به‌طور متوسط هر شهروند آلمانی ۱۳۲۵ یورو کمتر در اختیار خواهد داشت.
بر این اساس تولید ناخالص داخلی در آلمان از سال ۱۹۹۱ تا پایان ۲۰۱۹ همواره روندی صعودی داشته و از حدود ۱۵۰۰ میلیارد یورو در سال ۹۱ به نزدیک به ۳۵۰۰ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۹ رسیده است. تنها در سال ۲۰۰۹ و بحران اقتصادی جهان در آن سال این رقم نسبت به سال قبل اندکی کاهش داشته است.
بنابراین سال ۲۰۲۰ اولین سالی است که تولید ناخالص داخلی آلمان تا این حد کاهش می یابد. از همین روست که «پتر آلتمایر» وزیر اقتصاد آلمان، هشدار می دهد که همه‌گیری کرونا قادر است بزرگترین اقتصاد اروپا را به آستانه «بدترین سقوط» بکشاند.
آثار منفی بحران کرونا بر صادرات آلمان
شاید بتوان گفت صادرات پایه و اساس اقتصاد آلمان است. این کشور در حالی سال ۲۰۱۹ را به پایان رساند که در سه ماه آخر آن، رشد اقتصادی صفر در صد را تجربه کرد. هرچند این کشور توانست به رقم ۱۳۲۸ میلیارد یورو صادرات در سال ۲۰۱۹ برسد ولی اکثر کارشناسان اقتصادی با برشمردن برخی مسائل و مشکلات از جمله برگزیت، فشارها و تهدیدات آمریکا و کاهش رشد اقتصادی چین سال سختی را برای برلین پیش بینی کرده اند.
در همین حال شیوع کرونا در چین بعنوان اولین شریک تجاری آلمان، ضربه مهلک دیگری بر اقتصاد آلمان وارد کرده به گونه ای که انجمن صنایع این کشور از رکود اقتصادی برای آلمان در سال جاری خبر داده است. هر چند صادرات خودرو و قطعات بخش اعظمی از کل صادرات آلمان را تشکیل می دهد و چین بزرگترین بازار صادراتی خودروهای آلمانی است، اما شیوع کرونا در چین موجب کاهش شدید تقاضا در این بازار بزرگ شده و آثار تکان دهنده برای آلمان داشته است.
از سوی دیگر بسیاری از قطعات ماشین آلات صنعتی و خودروی آلمان توسط شرکت های کوچک چینی تولید و برای مونتاژ نهایی به آلمان صادر می شود، از این رو شیوع کرونا و تعطیلی کارخانه‌ها در چین و ایجاد وقفه در این چرخه، فعالیت کارخانه‌های آلمانی را نیز مختل کرده است.
بسیاری از شرکت های آلمانی تامین کننده قطعات شرکت های چینی بخاطر توقف فعالیت شریک چینی خود و کند شدن روند صادرات و کاهش درآمد مجبور شده اند تعداد کارکنان خود را کاهش داده یا از آنها درخواست می کنند تا بصورت نیمه وقت به فعالیت خود ادامه دهند. در چنین شرایطی غول خودروسازی جهان یعنی فولکس واگن تولید خود را متوقف نموده و شرکت های دایملر–بنز و BMW نیز خط تولید را به حالت تعلیق درآورده اند. رئیس اتحادیه تولیدکنندگان قطعات خودرو آلمان در مصاحبه ای پیش بینی کرده با توجه به شرایط فعلی تولید قطعات در سال ۲۰۲۰ بین ۲ تا ۵ درصد کاهش یابد.
علاوه بر بخش صنعت، بخش های خدمات از جمله توریسم، هتلداری، حمل و نقل هوایی و فناوری اطلاعات در آلمان نیز شدیدا تحت تاثیر شرایط موجود قرار گرفته و با خطر مواجه شده است. لغو تمامی‌کنفرانس ها و نمایشگاه‌های بین المللی موجب زیان هتلداران و سایر بخش های مرتبط گردیده به گونه ای که اتحادیه هتلداران آلمان ازدولت تقاضای کمک کرده است. همچنین بسته شدن مرزهای زمینی با همسایگان ناوگان عظیم حمل و نقل زمینی آلمان را زمین گیر و روند صادرات کالا را با مشکل اساسی مواجه ساخته است.
رکود اجتناب ناپذیر است
روزنامه زوددویچه سایتونگ گزارش داده است که بحران کرونا موجب کاهش درآمدهای صادراتی شرکت‌های بزرگ آلمانی شده و میزان صادرات این کشور در ماه آوریل (اردیبهشت) رانسبت به مدت مشابه سال پیش ۳۱ درصد کاهش داده است.
طبق اعلام اداره آمار فدرال آلمان، این بیشترین کاهش صادرات نسبت به مدت مشابه سال گذشته در ۵۰ سال اخیر بوده است. در عین حال میزان واردات آلمان نیز در این مدت ۲۲ درصد افت کرده است. بیشترین میزان کاهش واردات آلمان در سال‌های اخیر مربوط به تابستان ۲۰۰۹ در زمان بحران مالی به میزان ۲۴ درصد به ثبت رسیده است.
از همین روست که «ینس وایدمن» رئیس بانک مرکزی آلمان و عضو هیأت‌مدیره بانک مرکزی اروپا همه گیری کرونا را آغازگر سقوط عمیق و شدیدی در اقتصاد آلمان دانسته و تاکید میکند که رکود اقتصادی آلمان دیگر اجتناب ناپذیر است.
موسسه تحقیقاتی «آی اف او» (IFO) در شهر مونیخ پیش بینی کرده زیان بحران کرونا برای اقتصاد آلمان که ناشی از رکود تولید و بیکاری است می‌تواند به بیش از ۷۰۰ میلیارد یورو برسد و بودجه کشور را به شدت تحت فشار قرار دهد. «کلمنس فوست» رئیس این موسسه می‌گوید شیوع کرونا برای اقتصاد آلمان رکود، بیکاری و تبدیل بسیاری از مشاغل کامل به پاره وقت را به دنبال خواهد داشت و بودجه سالیانه را با مشکلات عظیمی مواجه میکند. طبق سناریوهای مختلف، اقتصاد آلمان بر اثر بحران کرونا ۷.۲ تا ۲۰.۶ درصد کوچکتر می شود و هزینه آن بین ۲۵۵ تا ۷۲۹ میلیارد یورو خواهد بود و احتمال می رود هزینه بحران کرونا از تمام زیان‌های شناخته شده که در دهه‌های اخیر بخاطر بحران‌های اقتصادی و سوانح طبیعی بر اقتصاد آلمان وارده شده بیشتر باشد.
گسترش کرونا؛ آلمانی‌ها هر روز بیکارتر می‌شوند
هنوز معلوم نیست که تجارت خارجی آلمان چه زمانی از رکود بیرون خواهد آمد. اتاق صنایع و بازرگانی آلمان پیش‌بینی میکند که در سال جاری حجم مبادلات دستکم ۱۵ درصد افت کند.
به اعتقاد نهاد سراسری صنایع آلمان(BDI) صادرات کالا و خدمات کشور تا ۱۵ درصد پایین می‌آید. از آنجا که رشد اقتصادی در همه کشورهای طرف معامله افت کرده است، لاجرم تقاضا برای کالاهای آلمانی نیز فروکش خواهد کرد.
طبق برآورد سازمان تجارت جهانی(WTO۹ مبادلات تجارتی در سال جاری، در کشورهای گوناگون و برحسب شدت گسترش بیماری، از ۱۳ تا ۳۲ درصد کاهش می‌یابد.
این شرایط به نگرانی ها نسبت به بیکاری شدن هزاران نفر از کارکنان بخش های مختلف آلمان دامن زده است، زیرا شرکت های بزرگ به دلیل کاهش درآمدهای خود درصدد تعدیل نیرو هستند. شرکت های لوفت‌هانزا با ۲۶ هزار شغل، فراپورت با ۴ هزار شغل، کوندور با هزار شغل و تویفلی با ۹۰۰ شغل درصدد کاستن از شمار کارکنان خود طی ماه‌های آینده هستند.
به دلیل شیوع کرونا هزاران پرواز این شرکت ها لغو شده و منابع درآمدی آنها را به شدت کاهش داده است به طوری که شماری از این شرکت ها را به مرز ورشکستگی رسانده است.
بنابر اعلام اتحادیه کارکنان صنعت هواپیمایی آلمان (verdi) در حال حاضر حدود ۳۰۰ هزار نفر در بخش صنعت حمل و نقل هوایی مشغول به کار هستند؛ صنعتی که با شیوع ویروس کرونا با تعطیلی مواجه شده است.
با وجود اینکه شرکت های هواپیمایی برای جبران کاهش درآمد کارکنان خود، مبالغی را به عنوان کمک هزینه در نظر گرفته اند، اما بسیاری از کارکنان از نبود درآمد کافی برای گذران زندگی در شرایط بحرانی کنونی گله‌مند هستند.
شرکت هواپیمایی «لوفت هانزا» اواسط خرداد پس از جلسه با نمایندگان اتحادیه‌های مذاکره‌کننده بر سر برنامه پس‌انداز این شرکت اعلام کرد، با تداوم شرایط همه‌گیری کرونا، نزدیک به ۲۲ هزار موقعیت شغلی این شرکت در معرض خطر قرار گرفته است. «مایکل نیگمان» رئیس منابع انسانی لوفت هانزا گفت: بی‌تردید به حداقل رساندن تعدیل نیروها از مسیر به‌کارگیری تدابیری همچون کاهش ساعت‌های کاری، خواسته اصلی مدیران شرکت است.
آمارهای رسمی آلمان از افزایش شمار بیکاران این کشور در ماه های اخیر حکایت دارد. «آژانس فدرال کار» اعلام کرده است که بین ماه های آوریل تا ژوئن (اواسط فروردین تا اواسط خرداد) ۶۳۸ هزار نفر به شمار بیکاران این کشور افزوده شده است.
یکی از دلایل این امر تعطیلی های طولانی مدت در بخش صنعت و اقتصاد از زمان شیوع ویروس کرونا در آلمان بوده که به بسیاری از کسب و کارها آسیب زده و فرصت های شغلی بسیاری را در معرض تعطیلی دائمی قرار داده است. کارشناسان بر این باورند که میزان بیکاری هنوز به نقطه اوج خود نرسیده و این رقم به مراتب بیش از آنچه که تصور می شود، خواهد بود.
براساس این آمارها، میانگین میزان بیکاری در ۶ ماه نخست سال جاری در آلمان ۵.۶ درصد بوده و در ماه ژوئن به ۶.۲ درصد افزایش یافته است. در این ماه حدود ۴۰ هزار نفر به شمار بیکاران اضافه شده‌اند. اداره کار میانگین تعداد بیکاران در آلمان طی ماه‌های مختلف سال پیش را ۲ میلیون و ۲۶۷ هزار نفر اعلام کرده است.
پیامدهای برگزیت برای آلمانی‌ها
پیش بینی های ناامید کننده در مورد اقتصاد آلمان تنها به خاطر پیامدهای شیوع کرونا نیست بلکه موضوع خروج انگلیس از اتحادیه اروپا نیز مدت هاست ذهن اقتصاددانان این کشور را به خود مشغول کرده است.
بخش بزرگی از زیان وارده به کشورهای اروپایی متوجه اقتصاد آلمان خواهد شد زیرا بزرگترین صادرکننده اروپایی به انگلیس محسوب می‌شود. این زیان احتمالی ناشی از افزایش بهای مواد غذایی و خدمات به دلیل وضع تعرفه‌های تجاری خواهد بود.
«یواخیم لانگ» مدیر انجمن صنایع آلمان پیش تر گفته بود اگر برگزیت بدون توافق باشد، دستکم نیم درصد از رشد اقتصادی آلمان کاسته خواهد شد که برابر با ۱۷ میلیارد یورو است. «هولگر بینگمن» رئیس اتحادیه صاحبان صنایع و شرکت‌های صادراتی آلمان نیز معتقد است که خطر خروج بریتانیا بدون توافق نهایی با اتحادیه اروپا بالا رفته و در این میان هیچ کس نفعی نخواهد برد.
همچنین «اریک شوایتسر» رئیس اتحادیه اتاق‌های صنایع و بازرگانی آلمان با بیان اینکه اکنون «سنگینی برگزیت» بر اقتصاد آلمان حس می‌شود، هشدار داده بریتانیا و اتحادیه اروپا باید به جای بدتر کردن اوضاع، به فکر راه حلی برای مشکلات کنونی باشند.
طبق آمارهای اداره فدرال آلمان، انگلیس در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۹۰ میلیارد یورو از آلمان واردات داشته که سومین و مهمترین بازار صادراتی برلین بوده است.
افزایش نارضایتی ها از ادامه محدودیت های کرونایی
طی هفته های گذشته هزاران نفر از مردم آلمان با برگزاری تظاهرات در شهرهای مختلف آلمان، به محدودیت‌های سختگیرانه برای مقابله با کرونا و اوضاع معیشتی نابسامان خود اعتراض کردند. معترضان اعلام می کنند که محدودیت‌های کرونایی، آزادی‌ها و حقوق آنها را سلب کرده است.
هر چند آلمان در ابتدا موفقیت‌هایی در مهار کرونا به دست آورد اما شمار مبتلایان بار دیگر افزایش یافته و دولت را ناچار به تمدید برخی محدودیت ها کرده است. بسیاری از مردم آلمان محدودیت‌هایی مانند پوشیدن ماسک در فروشگاه‌ها را مراعات کرده‌اند. اما دولت این کشور محدودیت‌های دیگری را نیز وضع کرده است؛ از جمله آزمایش اجباری کرونا برای کسانی که از سفر به مناطق پرخطر بازگشته‌اند.
از جمله محدودیت‌هایی که دولت آلمان برای مقابله با شیوع ویروس کرونا در این کشور اعمال کرده، زدن ماسک در فروشگاه‌ها و سرویس حمل و نقل عمومی، و رعایت فاصله اجتماعی و اصول بهداشتی در سراسر کشور است و تست کرونا برای کسانی که از مناطق پرخطر وارد آلمان می‌شوند هم اجباری است.
با شروع اجرای طرح تست اجباری از مسافرانی که از کشورهای خطر کرونایی باز می‌گردند صدها نفر در فرودگاه های بزرگ آلمان ساعت های متمادی در صف های طولانی برای این منظور معطل می شوند.
تقلای دولت مرکل برای مقابله با بحران
در پی بالاگرفتن بحران در آلمان «پیتر آلتمایر» وزیر اقتصاد و انرژی با اذعان به شرایط سخت بوجود آمده و کاهش صادرات به ویژه خودرو در ماه های اخیر اعلام کرد که برلین درحال بررسی راه کارهای متنفاوت برای کمک به شرکت های کوچک و متوسط و به حداقل رساندن تبعات منفی ویروس کرونا بر اقتصاد و حفظ سطح تولیدات داخلی است. وی تصریح کرد یکی از این راه کارها کاهش مالیات شرکت ها و اعطای مشوق ها برای افزایش سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی است.
در راستای اظهارات «اولاف شولتس» وزیر دارایی جمهوری فدرال آلمان مبنی بر تصمیم دولت برای کمک مالی به شرکت ها و افراد با هدف کاهش تبعات مالی کورنا ویروس، برلین اعلام کرد دولت فدرال در حال برنامه ریزی برای ارائه یک بسته حمایتی برای تامین مالی اقدامات فوق العاده مرتبط با تبعات منفی بحران است. بخش اعظم این بودجه به جبران ضرر و زیان شرکت های بزرگ دولتی مانند لوفت هانزا که بیش از ۶۵ درصد از پروازهای خود را لغو نموده و همچنین ارائه وام به شرکت ها و اشخاص حقیقی و پرداخت حقوق و دستمزد آن دسته از افراد که به دلیل انتشار ویروس کرونا مجبور به ادامه فعالیت خود به شکل پاره وقت شده اند، اختصاص خواهد یافت.
دولت همچنین لایحه متمم بودجه کشور به میزان ۱۵۶ میلیارد یورو را تهیه و به پارلمان ارائه داده و توافق گردیده این مبلغ که به حساب کسری بودجه می رود در درجه اول برای کمک به واحدهای اقتصادی کوچک و افرادی که به کار آزاد بویژه در حوزه خدمات اشتغال داشته و به خاطر کرونا بیکار شده اند استفاده شود. بدین ترتیب دولت آلمان پس از چندین سال دوری از کسر بودجه؛ مجددا مقروض می شود.
بانک دولتی سرمایه گذاری «کی اف دبلیو» (KfW) آلمان گزارش داده که شرکت ها بدلیل وضعیت بوجود آمده ناشی از بحران انتشار ویروس کرونا با مشکلات مالی مواجه شده اند. بر این اساس در حالی که پیش‌بینی‌ها از رکود شدید اقتصادی در آلمان به دلیل بحران کرونا حکایت دارد، دولت آلمان می کوشد با تزریق کمک های مالی به چرخه اقتصاد این کشور، از شدت این رکود بکاهد.