توسعه و گسترش این اینترنت فضای را به وجود آورده که حتی برخی به دنبال انتخاب همسر و شریک آینده زندگی خود در فضای مجازی باشند.
این رویکرد باعث شده است عده‌ای نیز به دنبال ایجاد سایتها و یا شبکه‌هایی تحت عنوان همسریابی باشند.
گزینه‌ای که شاید در کشورهای غربی متناسب با نوع فرهنگ‌شان کار عادی و راحتی باشد، اما انتخاب همسر از طریق سایتهای همسریابی چیزی نیست که بدون فرهنگ‌سازی مناسب، به سرانجام برسد و بتواند ازدواجی پایدار و معقول را برای جوانان رقم بزند.
الگوبرداری ظاهری از فرهنگ غرب بدون توجه به اصول صحیح و درست آن و استفاده از دنیای مجازی که ظرفیت ورود به آن، از قبل فرهنگ‌سازی نشده است، به جای اینکه نتیجه کارآمد و موفق را به دنبال داشته باشد دغدغه‌ای را برای فرد و جامعه رقم خواهد زد.
در فرهنگ ایرانی از قدیم‌الایام تا به امروز همسرگزینی به صورت سنتی انجام می‌گرفته است و درصد بسیار بالایی از این انتخاب‌ها نیز ازدواج‌های پایدار و موفقی را در پی‌داشته است.
از سوی دیگر در زمان حاضر نیز عده‌ای از جوانان، همسر و شریک آینده را خود انتخاب می‌کنند و حتی بدون تایید خانواده‌ها اقدام به ازدواج می‌کنند که ممکن است برخی از این ازدواج‌ها پایدار نباشد.
با ورود سایتهای همسریابی می‌توان به وضوح دریافت برخی از افرادی که از این سایتها استفاده می‌کنند، به دنبال یک رابطه دوستی بی‌حاصل هستند تا انتخاب یک همسر مناسب ازدواج، که این نکته قابل تاملی است.
برخی از جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان خانواده معتقدند، ازدواج از طریق سایتهای همسریابی در ایران بیشتر ضرر دارد تا منفعت، هرچند که متولیان این سایتها می‌گویند هدفشان تسهیل ازدواج جوانان است.
البته نباید مقصر این اتفاقات را سایتهای همسریابی دانست، شاید اگر ضعف فرهنگی در استفاده از این سایتها و کانال‌ها برطرف شود، همچنین سطح آگاهی افراد بالا رود، با توجه به تغییرات سبک زندگی افراد نسبت به گذشته و تغییرات معیارهای انتخاب همسر، بتوان این سایتها را برای به سرانجام رساندن این سنت حسنه به خدمت گرفت.
هر ازدواجی که بر پایه اینترنت بوجود آمد، ناپایدار نیست
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد، در رابطه با همسریابی از طریق اینترنت به خبرنگار ایرنا گفت: واقیعت اینکه امروزه اینترنت بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی افراد شده و در زمینه‌های مختلف از جمله آموزش، سرگرمی، اجتماعی و مالی از این پتانسیل استفاده می‌شود، پس تا جایی اینترنت در زندگی انسان‌ها جای خود را باز کرده است که چه بخواهیم چه نه، به سمت انتخاب همسر نیز پیش رفته است.
مهرداد حاجی‌حسنی در ادامه گفت: در تمام دنیا سایت‌هایی طراحی شده است که افراد از این طریق می‌توانند همسر و یا دوست انتخاب کنند، اگر بخواهیم بگوییم که همسریابی از این طریق درست است یا خیر؟ باید گفت، بستگی به نحوه استفاده افراد از اینترنت دارد اگر استانداردهای تعریف شده رعایت شود، به نظر می رسد از طریق فضای مجازی نیز برای برخی از موارد و برخی افراد همسر انتخاب کرد، اما اینکه بخواهیم این راه انتخاب را برای همه افراد در نظر بگیریم شاید کار درستی نباشد.
این استادیار دانشگاه در پاسخ به اینکه دلیل به وجود آمدن این سایتها چیست؟ گفت: گروهی از افراد به دنبال طراحی سایت هستند تا از این طریق اهداف مجرمانه و فریبکارانه خود را دنبال کنند و این افراد هیچگونه هدف خیر خواهانه‌ای ندارند و می‌توان گفت، بیش از ۹۰ درصد از سایتهای فعال همسریابی جنبه‌های فریبکارانه و کلاهبرداری دارند.
حاج‌حسنی ادامه داد: اما گروهی نیز به دنبال این بودند که به افرادی که در واقع نتوانستند همسر انتخاب کنند، کمک کنند و با قصد خیرخواهانه وارد شدند و سایت را طراحی کردند.
به گفته این استاد روانشناسی، اگر از دید افراد مجرد به این قضیه نگاه کنیم نشان می‌دهد که برخی افراد به این سایتها نیاز دارند، افرادی با یک سری ویژگی‌ها و خصوصیات اخلاقی هستند که نمی‌توانند به صورت حضوری صحبت کنند و برخی افراد نتوانستند گزینه مناسب خود را در فضای حقیقی انتخاب کنند، پس فضای مجازی می‌تواند تا حدودی نیاز این گروه را برآورده کند.
ارتباطات در فضای مجازی برای افراد خاصی مناسب است
وی گفت: افرادی که در دنیای واقعی نمی‌توانند ارتباط خوبی با جنس مخالف برقرار کنند، به طور معمول با استفاده از سایتهای همسریابی به راحتی می‌توانند مراودات دوستانه داشته باشند.
حاجی‌حسنی در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان پیامدهای منفی همسریابی اینترنتی را به حداقل رساند؟ عنوان کرد: اینگونه همسریابی به طور بالقوه پیامدهای منفی به همراه دارد به طور مثال به دلیل نبود صداقت، افراد اطلاعات واقعی ارائه نمی‌دهند، برخی از افراد اهداف واقعی ندارند یعنی اگر بیان می‌کنند که به دنبال همسر ایده‌آل هستند پس از مدتی مشخص می‌شود که تنها با عنوان سرگرمی وارد این سایتها و رابطه می‌شوند، گروهی نیز به دنبال ازدواج‌های دوم یا به صرف ازدواج موقت هستند که اینها خود می‌تواند اهداف اصلی این سایتها را که برای افراد مجرد طراحی شدند را زیر سوال ببرد.
به گفته وی، ضمن اینکه افراد از سایتهای غیر معتبر بدون آموزش‌های لازم استفاده می‌کنند که در نتیجه مشکلات اساسی برای افراد خصوصا دختران به همراه دارد.
افراد قبل از ورود سطح سواد رسانه‌ای خود را بالا ببرند
به گفته این روانشناس، این افراد اگر بخواهند پیامدهای منفی استفاده از این سایتها را به حداقل برسانند،ابتدا باید آموزش‌های لازم برای استفاده از این سایتها را ببینند، به این معنا که سطح سواد رسانه‌ای خود را بالا ببرند و بعد با معیارهای اساسی انتخاب همسر آشنا باشند، حال اگر انتخاب همسر از طریق فضای مجازی باشد، که نیاز به حساسیت بیشتری نیز دارد.
وی ادامه داد: البته نباید فراموش کرد که سهم سایتهای همسریابی در پایین آوردن پیامدهای منفی این نوع انتخاب بسیار بیشتر است، به این معنی که این سایتها به شکلی طراحی شوند، که بتوانند اطلاعات افراد را راستی‌آزمایی کنند.
این استاد دانشگاه گفت: توصیه روانشناسان این است که افراد قبل از ورود به این سایتها لازم است مورد ارزیابی از سوی مراکز مشاوره، دانشگاه‌ها و دستگاه‌های مربوطه قرار بگیرند، انگیزه فرد، وضعیت روحی و روانی و حتی جسمی فرد ارزیابی و مشخص شود که این فرد شرایط ازدواج را دارد یا خیر و بعد از این فرایند اجازه ورود به سایتهای همسریابی را داشته باشند.
ارتباط و آشنایی مجازی برای طولانی مدت ادامه پیدا نکند
به گفته این روانشناس، بهتر است این ارتباط مجازی برای طولانی مدت ادامه پیدا نکند و پس از آشنایی اولیه تحت نظارت خانواده‌ها، به قرار ملاقات‌هایی در دنیای واقعی منجر شود تا فرصت برای شناخت بیشتر طرف مقابل و خانواده‌ها فراهم شود.
این استادیار دانشگاه در رابطه با پایداری این ازدواج‌ها تصریح کرد: آنچه در درجه اول حائز اهمیت است، صداقت طرفین در ارائه اطلاعات شخصی خود است، در غیر این صورت ممکن است افراد طی آشنایی اولیه چنان درگیر روابط عاطفی شوند که به دلیل ترس از دست دادن دیگری حقیقت پنهان بماند و ازدواجی بر پایه دروغ شکل بگیرد، به طور مسلم به محض بر ملا شدن دروغ، پایه‌های ازدواج سست خواهند شد.
وی ادامه داد: ازدواج موفق بر پایه شناخت عمیق به دست می‌آید پس به صرف اطلاعاتی که از طریق سایت همسریابی به دست می‌آید نمی‌توان اعتماد کرد چون فضای مجازی، شرایطی دور از واقعیت ایجاد می‌کند.
به گفته این روانشناس، نمی‌توان گفت هر ازدواجی که بر پایه اینترنت به وجود آمده ناپایدار است، اگر افراد استانداردها را رعایت کنند و در کمال صداقت پیش بروند و اینکه ارتباط مجازی را طولانی مدت ادامه ندهند به طور قطع درجه پایداری این ازدواج بالاتر می‌رود و هرچه از این استاندارها فاصله بگیرند ناپایداری در این رابطه‌ها زیادتر خواهد بود.
فرد گرایی از جمله عوامل مراجعه به سایتهای همسر یابی است.
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در همین ارتباط معتقد است: کارکرد سایتهای همسریابی در دیگر کشورها آشنایی افراد با یکدیگر و تبادل اطلاعات برای شناخت کافی از دو طرف است، اما در ایران برخی از افراد، با قصد لذت‌جویی به سایتهای همسریابی مراجعه می‌کنند زیرا مرز بندی وجود ندارد و سایتها از کارکرد اصلی همسریابی به سمت تقاضاهای فرعی می‌روند.
محسن نوغانی دخت‌بهمنی افزود: تمام سایتهای همسریابی در کشور غیر مجاز است و فیلتر شده‌اند با وجود این، تعدادی از طریق فیلترشکن از این سایتها بازدید می‌کنند که برخی از این سایتها به صورت آنلاین بیش از ۱۰هزار بازدیدکننده دارند.
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی تصریح کرد:این سایتها از اصطلاحاتی چون ازدواج موقت استفاده و حتی تعرفه‌های یک ماهه، سه ماهه و ۶ماهه و یک ساله را نیز اعلام می‌کنند و متاسفانه هیچ نظارتی بر آنها نیست در حالی که در هیچ کجای دنیا این گونه نیست و سایتهای همسریابی چنین کارکردی ندارند.
نوغانی،با بیان این که در کنار سایتهای همسریابی کانال‌های همسریابی تلگرامی مختلفی نیز در فضای مجازی ایجاد شده است، اضافه کرد: حضور این نوع کانال‌ها در تلگرام تاثیر بسیار گسترده‌تری دارد.
عوامل موثر بر همسریابی اینترنتی
وی با بیان این که پنج عامل بر همسر یابی اینترنتی موثر است اظهار کرد: فرد گرایی، عقلانیت، نیازهای انسانی، حمایت اجتماعی و مناسبات اجتماعی، از جمله عوامل مراجعه به سایتهای همسر یابی است.
نوغانی گفت: از جمله بهترین راهکارها برای برخورد با این پدیده می‌توان به تقویت شیوه‌های سنتی همسرگزینی در فضای واقعی و مجازی ، مشارکت والدین و واسطه‌ها در فضای مجازی، ایجاد امنیت اخلاقی در سایتهای همسرگزینی، همسان گزینی و ازدواج اینترنتی توسط نهادهای مربوط،ایجاد تعامل بین ستادهای ازدواج داخل کشور، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد و این نوع سایتها و آگاه ساختن مردم درباره معایب خاص این نوع ازدواج‌ها اشاره کرد.
با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان سایتهای همسریابی را به فرصت تبدیل کرد
یک وکیل پایه یک دادگستری نیز در همین باره به خبرنگار ایرنا گفت:به نظر می‌رسد با کمی تحقیق میدانی به این نتیجه برسیم که این سایتها فاقد مجوز قانونی لازم هستند.
جواد طریری در ادامه گفت: با تامل به قانون موضوعه و به طور خاص ماده ۴۳ قانون برنامه پنجم توسعه ملاحظه می‌شود که این قانون و به طور خاص این ماده قانونی ، اخذ مجوز برای این مراکز را پیش بینی کرده است، مطابق آیین‌نامه ساماندهی و اعتبار بخشی مراکز مشاوره، تسهیل همسرگزینی از خدمات این مراکز تعریف شده است، که امکان فعالیت مجازی را دارند.
این وکیل دادگستری عنوان کرد:بنابر آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره مصوب ۱۳۹۱ اعطای مجوز به مراکز فعال در عرصه همسرگزینی و نظارت بر آنها در صلاحیت اداره کل ورزش و جوانان است، اما در پی نامه رییس وقت مجلس شورای اسلامی، این موضوع را مغایر قانون دانست و شایستگی سازی نظام روانشناسی و مشاوره در اعطاء پروانه و نظارت بر آن صلاح دانسته است.
به گفته این استاد دانشگاه، اگر چه این اختلاف تاکنون حل نشده است و در این زمینه با خلاء قانونی مواجه هستیم و در همین آیین‌نامه در ماده ۹ آن برای نیز برای رعایت نکردن این آیین‌نامه ضمانت اجرایی پیش‌بینی شده که در نهایت لغو دائم مجوز پیش‌بینی شد، ولی در خصوص مراکز مجازی اینترنتی هیچ پیش‌بینی صورت نگرفته است.
این وکیل دادگستری در ادامه یادآور شد:به نظر می‌رسد در صورت اهتمام مجدد در تدوین این قانون لازم است، که در خصوص فعالیت‌های مجازی این مراکز نیز چاره‌ای اندیشید، ولی در حال حاضر هرگونه فعالیت در این خصوص به نظر غیرقانونی بوده و شکایات مطروحه در پلیس فتا و مراجع قضایی گویای سوء استفاده‌های متعدد بوده است.
طریری ادامه داد: در حال حاضر با توجه به خلاءهای قانونی و فقدان قانونی خاص در این خصوص هیچ نهادی تکفل این موضوع را بر عهده نمی‌گیرد.
این وکیل دادگستری در رابطه با مجازات اینگونه سایتهای غیرقانونی اظهار داشت: در ماده ۹ آیین‌نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره، برای رعایت نکردن قوانین در فعالیت همسرگزینی مراکز دارای مجوز، بعضی ضمانت‌های اجرایی پیش‌بینی شده که نهایت آن لغو دائم مجوز آنها است، اما درباره نوع برخورد با سایت‌هایی که مجوزی نگرفته‌اند سکوت شده است، چون مطابق اصل ۳۶ قانون اساسی، تعیین مجازات به موجب قانون ممکن است، آیین‌نامه در این زمینه راهگشا نیست.
وی ادامه داد: در قوانین مصوب نیز حکم صریحی در زمینه اینگونه سایتها دیده نمی‌شود، مگر آنکه بتوان اقدامات سایتها را در قالب عناوین مجرمانه ناظر بر جرایم رایانه‌ای، مانند انتشار محتویات مبتذل و مستهجن موضوع ماده ۱۴ قانون جرایم رایانه‌ای، یا انتشار فیلم و اسرار دیگران موضوع ماده ۱۷ همین قانون تطبیق داد.
به گفته طریری،نباید فراموش کرد که وجود این نوع سایتها بدون مجوز قانونی، خود زمینه‌ساز و مقدمه ارتکاب اعمال مجرمانه می‌توانند باشند.
طریری، در پاسخ به اینکه آیا امکان ایجاد سایت همسریابی قانونی و مجاز وجود دارد؟ گفت:همان‌طور که گفته شد، به دلیل شکل نگرفتن اجماع برای وضع آیین‌نامه‌ای درباره مراکز همسرگزینی، همچنان با خلایی قانونی مواجه هستیم ، تا زمانی که این آیین‌نامه نهایی نشود، تمامی سایتهای فعال در این عرصه که هم‌اکنون نیز تعداد آنها کم نیست، غیرقانونی هستند، با تدوین آیین‌نامه جدید می‌توان به قانون‌مند شدن این سایتها تنها در چارچوب مراکز مشاوره امیدوار بود.
این وکیل دادگستری در رابطه با آسیب‌ها و مزایای ازدواج اینترنتی بیان داشت: آنچه از آثار حقوقی مترتب در این زمینه شاهد بودهایم، ناپایداری در ازدواج بدلیل شناخت ناکافی از همدیگر و غلبه احساس بر عقلانیت در اینگونه همسرگزینی‌ها است.
طریری معتقد است: چه بپذیریم چه نپذیریم، جامعه ایران در حال گذر از دوره سنت به دوره مدرن است که در این میان گسست‌ها و فاصله‌های بین نسلی را به وضوح در رفتارها و باورها و شیوه زندگی می‌توان دید.
این وکیل پایه یک دادگستری در پایان خاطر نشان کرد: نمی‌توان تمایل قوی بعضی از شهروندان را در روی آوردن به سایتهای همسریابی و در نهایت تشکیل خانواده در این عرصه را نادیده گرفت.
با وجود این واقعیت اجتماعی، باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق و نظارت و مدیریت شایسته بر این عرصه،از آسیب‌های آن بکاهیم و با تبدیل کردن تهدید به فرصت، از طریق همین بستر، به تنویر اذهان و کاستن زمینه سوءاستفاده‌های بپردازیم و تلاش کنیم که امکان مداخله و فعالیت بیشتر خانواده و نهادهای رسمی را در این فضاها افزایش دهیم.
مجوز قانونی برای هیچ سایت همسریابی در چهارمحال و بختیاری صادر نشد
رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران(فتا) چهارمحال و بختیاری نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در رابطه با مجوز قانونی برای سایتهای همسریابی در استان تاکنون هیچگونه مجوز قانونی برای فعالیت این سایتها در استان صادر نشده است.
مرتضی عسکری ادامه داد: در خصوص برخورد با سایتها و گردانندگان آنها چنانچه بدون مجوز در داخل کشور فعالیت کنند، وظیفه پلیس فتا این است که برابر وظابف سازمانی خود مراتب را به دادستانی اعلام کند و در مقام ضابط با دستور قضایی کار خود را انجام دهد.
عسکری در پاسخ به اینکه دلیل گرایش برخی از جوانان به این سایتها چیست؟ گفت: گرایش جوانان نسبت به این سایتها با انگیزه‌های مختلفی رو می دهد، برخی افراد در واقع به دنبال زوج مناسب ازدواج می‌گردند، این افراد شاید بنا به دلایلی در فضای حقیقی نتوانستند زوج مناسب خود را پیدا کنند و احساس می‌کنند از این طریق، قدرت مانور بیشتری برای انتخاب شریک زندگی خود داشته باشند.
حضور مجرمین سایبری در سایتهای همسریابی پررنگ است
رییس پلیس فتای استان در ادامه عنوان کرد: متاسفانه استفاده از این سایتها می‌تواند با پیامدهای منفی نیز همراه باشد، مجرمین سایبری در این سایتها نیز ورود پیدا کرده‌اند، این افراد مردانی هستند که یا در مقام دختران ثبت‌نام می‌کنند تا از این طریق، طعمه‌های خود را شکار کنند و یا اینکه سراغ دخترانی می‌روند که در این سایتها ثبت‌نام کرده‌اند و مورد سوءاستفاده و کلاهبرداری قرار می‌گیرند.
به گفته عسکری، نمونه‌هایی از این نوع کلاهبرداری‌ها نیز برای دختران وجود داشته است و متاسفانه با کلاهبرداران حرفه‌ای مواجه بودند که پول و طلای دختران را گرفته اند و متواری شدند.
رییس پلیس فتای استان در ادامه عنوان کرد:طی بررسی‌های انجام شده، می‌توان گفت که درصد طلاق در این گونه ازدواج‌ها بالا است.
عسکری ادامه داد: افراد در این سایتها خود را آن‌گونه که ایده‌آل است معرفی می‌کنند و حقیقت خود را فاش نمی‌کنند، به همین خاطر پس از تشکیل زندگی این افراد در مسیر زندگی با مشکلات متعددی مواجه می‌شوند و چه بسا خیلی از این ازدواج‌ها به جدایی منجر می‌شوند.
ارتباط فضای مجازی به فضای حقیقی و با نظارت خانواده‌ها تبدیل شود
عسکری تاکید داشت: افرادی که در واقع در این گونه سایتها به دنبال شریک زندگی خود می‌گردند، بعد از ارتباط اولیه در اینترنت فرصت ملاقات‌های حضوری را برای هم فراهم کنند و ارتباط را از طریق فضای مجازی ادامه ندهند، اگر طرفین مورد رضایت همدیگر واقع شدند، این ارتباط را به صورت حضوری ادامه دهند، تا خدای نکرده افراد بخصوص دختران دچار استرس‌های روحی و روانی نشوند.
عسکری در رابطه با راهکارهای کم‌کردن پیامدهای منفی این سایتها خاطر نشان کرد: لازم است افراد قبل از ورود به این سایتها ،سواد رسانه‌ای خود را بالا ببرند و با بینش و بصیرت کامل وارد این سایتها شوند، همچنین بعد از آشنایی اولیه مابقی ارتباطات را در محیط خانواده‌ها و در فضای حقیقی ادامه دهند، همین طور از سایتهای معتبر استفاده کنند تا از این طریق شاید خطرات ناشی از ورود به این سایتها را تا حد زیادی کاهش دهند.
به گفته وی، باید در نظر داشت بیشتر کسانی که از سایتهای غیر معتبر استفاده می‌کنند ممکن است به دنبال اهداف مجرمانه باشند.
رییس پلیس فتا در پاسخ به اینکه اگر در این سایتها اتفاقی برای افراد بیفتد چه باید کرد؟ گفت: برخی از این سایتها چون در دامنه دات آی ار(IR.) هستند در داخل کشور میزبانی می‌شوند و رسیدگی به اعمال مجرمانه اینگونه سایتها راحت‌تر است، ولی برخی از سایتها که در دامنه دات کام(COM.)یا سایر پسوندها به غیر از IR. هستند، چون خارج از کشور هدایت می‌شوند رسیدگی به اعمال آنها مشکل است.
عسکری ادامه داد:به محض اینکه افراد در این گونه سایتها احساس نگرانی کردند، در قدم اول از پلیس فتا مشورت بگیرند و یا به سایت پلیس فتا به نشانی cyberpolice.ir مراجعه و در قسمت برخط درخواست خود را عنوان کنند و اگر خواستند شکایتی را مطرح کنند، می‌توانند به نزدیکترین دادسرای محل سکونت خود مراجعه و شکایت خود را ثبت و بعد از ثبت شکایت مقامات قضایی این نوع شکایت‌ها را به مقام پلیس فتا ارجاع می‌دهد و پلیس فتا هم بر اساس وظایف ذاتی خود به درخواست شهروندان پاسخ خواهد داد.
به گزارش ایرنا،سال گذشته نسبت طلاق به ازدواج در این استان ۲۰.۵ درصد بود و سال گذشته ۶ هزار و ۸۲۵ واقعه ازدواج و یک‌هزار و ۴۰۳ واقعه طلاق در چهارمحال و بختیاری ثبت شد و ۴۰ درصد واقعه‌های طلاق در استان زیر چهار سال دوام داشته‌اند.
سال گذشته ۱۳ هزار و ۱۲۴ نفر در چهارمحال و بختیاری برای تسهیلات ازدواج متقاضی شدند که از این تعداد ۹۱ درصد برابر ۱۱ هزار و ۸۸۷ نفر وام خود را دریافت کردند.
به گزارش ایرنا، جوانان ۳۴ درصد جمعیت چهارمحال و بختیاری را تشکیل می‌دهند.