در هفته‌های اخیر، مناقشه بر سر اکتشاف گاز طبیعی در شرق دریای مدیترانه میان ترکیه و یونان افزایش یافته است؛ فرانسه نیز در این میان که بر اساس شواهد موجود منابع گازی موجود در شرق مدیترانه به اندازه چند ده سال نیاز این کشور به منابع گازی است وارد معرکه شده تا شاید بتواند از این منابع چشمگیر سهمی هم عاید خود کند.
ترکیه، یونان و قبرس در میان دست‌کم هشت کشوری هستند که بر منابع گازی شرق مدیترانه ادعا دارند. رویارویی و یا تقابل آنکارا و پاریس هم رویداد جدیدی نیست و ریشه در گذشته دارد که عرصه نبردهای نیابتی لیبی و اختلافات عمیق در حوزه مسائل ناتو از جمله آن موارد است. اما این بار اختلاف‌ها بر سر سهم‌خواهی از منابع گازی شرق مدیترانه است. فرانسه هم می‌گوید اوضاع در شرق مدیترانه موجب نگرانی است و ترکیه باید از اکتشاف‌های حفاری خود در این منطقه دست بردارد. اما با توجه به نیازمندی این کشور به انرژی، حتی بخش کوچکی از منابع گازی نزدیک به ۲ هزار میلیارد متر مکعبی شرق مدیترانه که در کنار اسپانیا و مراکش دارای سواحلی در دریای مدیترانه و نیز اقیانوس اطلس است، می‌تواند تا چند سال نیاز آن کشور به گاز را تامین کند.
روزنامه «لو پوئن» فرانسه روز چهارشنبه نوشت: «میادین گازی شرق مدیترانه کشورهای منطقه را به تحریک واداشته است. ترکیه در تلاش برای برداشتن سهم خود از این کیک است.» از زمان کشف میدان گازی «نوا - Noa» در این حوزه در سال ۱۹۹۹ تاکنون بسیاری دیگر از ذخایر منطقه در سواحل سرزمین‌های اشغالی، یونان ، قبرس ، مصر و لیبی کشف شده است.
لو پوئن نوشت: این لایه زیر خاکی آنچنان غنی است که ناظران آن را «نروژ جدید» می‌نامند؛ این کشور حوزه اسکاندیناوی که ثروت خود را با استفاده از گاز دریای شمال به دست آورده است. به نقل از روزنامه «لو فیگارو»، بر اساس برآورد یک مشاور مووسه مشاور انرژی «وود مکنزی - Wodd Mackenzie » شرق مدیترانه حاوی ۱۹۰۰ میلیارد متر مکعب گاز معادل ۴۵ سال مصرف این منبع انرژی در فرانسه است. اگرچه هنوز بیشتر این ذخایر به دست نیامده است اما وعده اکتشاف‌های بیشتر در این منطقه شهوت کشورهای منطقه را برانگیخته که مهمترین آنها، ترکیه است.
این روزنامه فرانسوی همچنین افزود: ترکیه ۹۰ درصد از گاز مصرفی خود را به طور عمده از روسیه وارد می‌کند. بنابراین به دنبال بهره‌مندی از میادین گازی واقع در شرق مدیترانه است که دور از آبهای سرزمینی این کشور قرار دارد. به همین منظور؛ آنکارا به ویژه آنهایی را که در منطقه ترک‌نشین قبرس واقع شده‌اند ، هدف قرار داده است.
روزنامه فرانسوی لو پوئن همچنین می‌نویسد برای گاز طبیعی آینده روشنی مورد انتظار است. دارای ذخایر بسیار زیادی در جهان بوده و پیش‌بینی می‌شود استفاده از این منبع انرژی از جمله در آلمان در سال‌های آتی افزایش یابد که به آسانی می‌تواند نبود منابع تجدیدپذیر بادی یا خورشیدی در این کشور که تقریبا" نیمی از دی اکسید کربن خود را از ذغال سنگ تولید می‌کند، جبران کند.
این روزنامه فرانسوی افزود: با این وجود، بهره برداری از ثروت گازی شرق مدیترانه بدون مشکل نیست. منابع عظیمی که استخراج آنها نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی است.
ترکیه برای آغاز فعالیت‌های اکتشافی کشتی «یاووز» در آبهای مدیترانه شرقی به طور رسمی ناوتکس جدیدی را اعلام کرد؛ خبرگزاری رسمی ترکیه (آناتولی) روز دوشنبه گذشته با اعلام این خبر افزود: ترکیه - که تعداد زیادی از کشتی‌های جنگی نیروی دریایی این کشور از چندی پیش در حال گشت‌زنی در دریای «اژه» و شرق دریای مدیترانه در نزدیکی جزیره «کرت» و جزیره «رودس» هستند - برای آغاز فعالیت‌های اکتشافی کشتی حفاری یاووز در تاریخ ۱۸ اوت تا ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۰/ ۲۸ مرداد تا ۲۵ شهریور ۹۹ در آبهای مدیترانه شرقی این ناوتکس جدید را منتشر کرده است.
بخش روم نشین قبرس نیز روز دوشنبه ناوگروه متقابلی را منتشر کرده است.
پیشتر اعلام شده بود که کشتی‌های جنگی یونان نیز در این مناطق در رفت و آمد هستند. نیروهای نظامی یونان به حال آماده‌باش درآمده‌اند. حضور نظامی دو کشور در ماه گذشته در این منطقه افزایش یافته است؛ یونان در ماه‌های گذشته چندین بار به ترکیه هشدار داده بود که کشتی‌های خود را برای حفاری گاز طبیعی به این منطقه نفرستند.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه، پیش از این در ماه ژانویه اعلام کرده بود که «در اسرع وقت» در منطقه‌ای که بر سر آن با لیبی به توافق رسیده، بررسی اکتشافی گاز را آغاز می‌کند. اجرای این پروژه ترکیه می‌تواند بر مناطقی در جنوب جزیره «کرت» که بالقوه سرشار از گاز طبیعی است، تاثیر بگذارد. علاوه بر این، از دید یونان این مکان در منطقه موسوم به «منطقه اقتصادی انحصاری اتحادیه اروپا"» قرار دارد. اما، طبق ادعای ترکیه، گرچه جزایری مانند جزیره کرت دارای آبهای سرزمینی هستند، اما منطقه اقتصادی انحصاری ندارند.
آنکارا در زمان حاضر بدون اجازه دولت قبرس در آبهای آن کشور دست به حفاری زده است. اتحادیه اروپا حفاری گاز از سوی ترکیه در سواحل قبرس را در رده «غیرقانونی» جای داده است. در واقع با این رده‌بندی کشورهای عضو اتحادیه اروپا چارچوبی قانونی برای اعمال تحریم‌های احتمالی علیه ترکیه را ایجاد کرده‌اند.
اتحادیه اروپا روز یکشنبه خواستار توقف فوری حفاری ترکیه در شرق مدیترانه شد؛ «جوسپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ترکیه خواست تا فورا حفاری در شرق دریای مدیترانه را متوقف کرده و وارد گفت و گو شود.
خبرگزاری «رویترز» روز یکشنبه گزارش داد که ۲ کشتی جنگی یونانی و ترکیه‌ای در شرق دریای مدیترانه با یکدیگر برخورد جزیی داشته‌اند؛ آنکارا برخورد این ۲ کشتی را تحریک‌آمیز خواند، در حالی که یک مقام یونانی در گفت و گو با رویترز آن را اتفاقی خوانده است.
یکی از مسایل و مشکلات پیش روی ترکیه کمبود منابع انرژی است که به همین علت این کشور برای دستیابی به این منابع وارد آبهای مدیترانه شرقی شوده است و کشتی های ترکیه از سال ها قبل اکتشاف نفت و گاز را در دریای مدیترانه آغاز کرده اند؛ یونان و قبرس ( بخش یونانی نشین) از مهمترین و برجسته ترین مخالفان ترکیه و عملیات اکتشافی این کشور در مدیترانه شرقی هستند. در این میان، آنکارا مدعی است که یونان با استفاده از کنترل چند جزیره نزدیک به سواحل ترکیه، قصد بهره‌برداری سهم زیاد در دریای مدیترانه را دارد. «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه شنبه اعلام کرد که «زبان تحریم و تهدید» نمی‌تواند این کشور را از اقداماتش بازدارد.
در این میان شاهد اظهارات منتقدانه مقامات فرانسه علیه آنکار در خصوص اقدام‌های این کشور در شرق مدیترانه بودیم؛ در آخرین اظهارات، «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه سه‌شنبه هفته گذشته در توئیتی با نگران کننده خواندن اوضاع در شرق مدیترانه تصریح کرد که تصمیمات یک جانبه ترکیه برای اکتشاف نفت و گاز باعث ایجاد تنش می‌شود. به این اقدام‌ها باید پایان داده شود تا گفت و گوهای مسالمت آمیز بین کشورهای همسایه و متحدان ناتو صورت گیرد. او از تصمیم خود با همکاری شرکای اروپایی از جمله یونان برای تقویت حضور نظامی فرانسه در روزهای آتی خبر داد.
در این پیوند، مکرون همچنین در نشستی مطبوعاتی بیان کرد که در تماسی تلفنی با نخست وزیر یونان مراتب نگرانی‌های خود را نسبت به آنچه تصمیمات یکجانبه ترکیه در اکتشافات نفتی در آب های مورد مناقشه خوانده، اعلام کرده و لزوم توقف آن را برای دستیابی به مذاکرات مسالمت آمیز میان دو کشور همسایه و عضو پیمان ناتو خواستار شده است.
رئیس جمهوری فرانسه که سعی می‌کند به عنوان یک میانجی در میان شعله اختلاف‌های ترکیه و یونان رفتار کند اما از سوی دیگر نمی‌تواند چشم بر روی منابع گازی غنی شرق مدیترانه هم ببندد، دوشنبه هفته گذشته ترکیه و یونان را به همکاری بیشتر به منظور فرونشاندن تنش ها در شرق مدیترانه فراخواند. در این چارچوب نیروی دریایی فرانسه و یونان پنجشنبه هفته گذشته رزمایش مشترک برگزار کردند. در مقابل، رئیس جمهوری ترکیه روز جمعه هشدار داد ترکیه حتی کوچک‌ترین حمله به کشتی‌های غیرنظامی در مدیترانه شرقی را بدون پاسخ نخواهد گذاشت.
در میان اعلام تقویت نظامی فرانسه در شرق مدیترانه و جانبداری فرانسه از یونان که به نوعی این تنش‌ها را بیشتر کرده ، از سوی دیگر «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان هم تلاش می‌کند میان دو کشور همسایه میانجیگری کند.
دویچه وله می‌نویسد تنش میان یونان و ترکیه اروپایی‌ها را به شدت نگران کرده است. آلمان به عنوان یکی از قدرتمندترین کشورهای اتحادیه اروپا که ریاست ادواری این اتحادیه را نیز برعهده دارد تلاش می‌کند بین یونان و ترکیه، دو کشور همسایه و عضو ناتو میانجی‌گری‌کند.
اما این نخستین بار نیست که مرکل بین یونان و ترکیه واسطه شده است. به گفته وزیر دفاع آلمان مرکل با وساطت میان یونان و ترکیه می‌خواهد جلوی بروز یک جنگ در اروپا را بگیرد.
خبرگزاری آناتولی ترکیه گزارش کرد: مرکل و اردوغان در یک تماس تلفنی بر ضرورت حل و فصل اختلافات در مدیترانه شرقی از طریق رایزنی و براساس قوانین بین‌المللی تاکید کردند.
میانجیگری برلین اما شاید بی‌اثر بود؛ «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه در حالی که هنوز ۲۴ ساعت از گفت و گوی تلفنی رهبران آلمان و ترکیه نگذشته بود که در سفر به سوئیس به فرانسه هشدار داد از اقدامات تنش زا در خاورمیانه و مدیترانه خودداری کند. او گفت: فرانسه باید از اقدام‌های تنش‌زا خودداری کند، آنها با قلدری چه در لیبی و چه در شمال شرقی سوریه، عراق یا مدیترانه به هیچ جایی نمی‌رسند.
اختلاف‌ها بر سر شرق دریای مدیترانه و حفاری‌ها در این منطقه همچنان برقرار است.