تعطیلی برخی بنگاه‌های اقتصادی و مراکز خدماتی بخاطر تداوم شیوع ویروس کرونا هنوز خاتمه نیافته چنانکه بسیاری از هتلها، تالارها و مراکز گردشگری و ارائه خدمت به زائران در استان خراسان رضوی همچنان تعطیل بوده و بیکاری کارکنان آنهاپایان نیافته است.
کرونا زمانی به سراغ خراسان رضوی آمد که این استان در قالب طرح ابتکاری مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی استاندار به منظور جلب مشارکت مردم و فعالان بخش خصوصی، روند رو به رشدی را طی می‌کرد و آمارها گویای رشد تولید ناخالص داخلی، سرمایه‌گذاری و اشتغال خراسان رضوی بود.
شیوع ویروس کرونا و تعطیلی صنعت گردشگری خراسان رضوی و بسیاری از بخش‌های دیگر، اقتصاد استان را بر زمین زد و فعالیتها را متوقف کرد، بسیاری از مراکز خدماتی مجبور به تعطیلی شدند، اجرای برخی پروژه‌ها متوقف شد و انجام بسیاری از برنامه‌ها متاثر از شرایط بد اقتصادی ناتمام ماند.
وضعیت مطلوب اقتصاد خراسان رضوی قبل از شیوع کرونا
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی با اشاره به وضعیت مطلوب اقتصادی استان در سال گذشته به خبرنگار ایرنا گفت: از تعداد مجوزهایی که دستگاه‌های اجرایی در سال گذشته درخواست کردند و پروانه‌هایی که برای شروع عملیات اجرایی پروژه‌ها یا بهره‌برداری از آنها صادر شد، می‌توان به رشد اقتصادی سال گذشته در استان پی برد.
رضا جمشیدی افزود: افزایش ۱۰ درصدی مصرف گاز صنعتی و ۱۵ درصدی برق صنعتی نیز طی سال گذشته در خراسان رضوی گویای رشد اقتصادی استان است.
وی ادامه داد: انعقاد تفاهم‌نامه‌های اقتصادی با سرمایه‌گذاران در قالب طرح ابتکاری استاندار با عنوان "مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی" رشد سرمایه‌گذاری در استان طی سال گذشته را نشان می‌دهد که با انجام هر سرمایه‌گذاری چندین شغل نیز فراهم می‌شود.
جمشیدی گفت: کل اشتغال ایجاد شده در کشور طی سال گذشته ۵۴۲ هزار نفر بود و سهم خراسان رضوی از این تعداد ۷۵ هزار نفر معادل ۱۴ درصد است که بدون سرمایه‌گذاری نمی‌توان این میزان اشتغال را ایجاد کرد.
ضربه کرونا بر اشتغال
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی نیز در این باره گفت: شیوع ویروس کرونا اثرات بسیار بد و جبران ناپذیر بر اقتصاد دنیا داشت و آن را دچار تحول منفی کرد.
علی رسولیان افزود: کشورهایی که همواره نرخ بیکاری کمتر از سه درصد داشتند، هم اینک نرخ بیکاری ببش از هفت تا هشت درصد را تجربه می‌کنند و در کشورهایی که هر سال دارای رشد اقتصادی مثبت رو به رشد بودند، پیش بینی‌ها حاکی از رشد اقتصادی منفی آنها در سال جاری است.
وی ادامه داد: براساس برآوردهای انجام گرفته شاید یک یا دو کشور در سال جاری رشد اقتصادی مثبت داشته باشند لذا شیوع ویروس کرونا تاثیرات منفی جدی نه تنها بر اقتصاد خراسان رضوی و ایران، بلکه بر اقتصاد کل جهان داشت.
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: پارسال این استان شرایط مطلوبی را در حوزه اقتصادی تجربه کرد و رشد شاخصها نشان دهنده وضعیت مناسب اقتصادی استان بود اما از اسفندماه سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا ضربه مهلکی به اقتصاد و اشتغال وارد شد و رکود اقتصادی دامنگیر استان گردید.
وی افزود: حوزه خدمات نقش بسیار اثرگذار بر اشتغال خراسان رضوی دارد به طوری که حدود ۵۶ درصد از اشتغال و اقتصاد استان مربوط به حوزه خدمات است و به دلیل شیوع کرونا، این بخش با رکود جدی مواجه شد.
رسولیان ادامه داد: هر ساله بویژه ایام نوروز و تابستان، خراسان رضوی پذیرای ۳۲ میلیون زائر و گردشگر بود که با شیوع کرونا دیگر گردشگری در استان وجود ندارد و بسیار محدود و اندک است.
وی گفت: برآوردها نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ درصد از فروش اصناف در خراسان رضوی بویژه شهر مشهد کاهش یافته و بسیاری از هتلها و مراکز اقامتی تعطیل هستند، مراکز اقامتی هم که فعالیت دارند، کمتر از پنج درصد آنها توسط گردشگران اشغال شده است.
کاهش تمایل به انجام کار و اشتغال در خراسان رضوی
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی با اشاره به تاثیر کرونا بر اشتغال استان گفت: مقایسه فصل بهار امسال با بهار سال گذشته نشان می‌دهد تمایل به انجام کار و مشارکت اقتصادی در خراسان رضوی در بین جمعیت بالای ۱۵ سال، ۲.۶ درصد کاهش یافته است.
جمشیدی افزود: در فصل بهار امسال کل جمعیت بالای ۱۵ سال خراسان رضوی، چهار میلیون و ۸۶۳ هزار نفر بود که نسبت به بهار سال گذشته، ۸۷ هزار و ۵۰۰ نفر به جمعیت بالای ۱۵ سال استان افزوده شده است.
وی ادامه داد: در فصل بهار امسال در نتیجه شیوع ویروس کرونا، یک میلیون و ۹۹۲ هزار نفر از جمعیت فعال کشور کاسته شد و نرخ مشارکت اقتصادی در کشور ۳.۷ درصد کاهش یافت.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی گفت: در این راستا نرخ مشارکت اقتصادی استان یعنی درصدی از جمعیت که تمایل به انجام کار دارند فارغ از اینکه شاغل باشند یا بیکار، در بهار امسال ۴۲.۷ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال استان می‌باشد، این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی استان در بهار سال ۱۳۹۸ به میزان ۴۵.۳ درصد از جمعیت بالای ۱۵ سال بود.
وی افزود: دلیل عمده کاهش نرخ مشارکت اقتصادی استان در فصل بهار امسال که همزمان با شیوع ویروس کرونا بود، ناامید شدن از پیدا کردن کار بود نه اینکه فردی تمایلی به انجام کار نداشته باشد.
جمشیدی ادامه داد: براساس آمار فصل بهار امسال، کل جمعیت فعال استان که تمایل به انجام کار دارند، ۲ میلیون و ۷۶ هزار نفر است که از این تعداد حدود ۱۴۵ هزار نفر بیکار شدند.
وی گفت: همچنین براساس آمار فصل بهار امسال تعداد شاغلین خراسان رضوی یک میلیون و ۹۳۱ هزار نفر است که در مقایسه با بهار سال ۹۸، از این جمعیت حدود ۲۹ هزار نفر کاسته شده است.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی افزود: نرخ بیکاری این استان در بهار سال ۱۳۹۹، هفت درصد است که این نرخ برای استان در فصل بهار سال گذشته ۹.۴ درصد بود و مقایسه این دو عدد نشان می‌دهد که نرخ بیکاری استان ۲.۴ درصد کاهش یافته است.
وی ادامه داد: از کاهش ۲.۴ درصدی نرخ بیکاری استان در فصل بهار امسال نباید این گونه برداشت کرد که چون میزان افراد شاغل در استان زیاد شدند، نرخ بیکاری کاهش یافته است بلکه دلیل اصلی کاهش نرخ بیکاری این است که عده‌ای دیگر تمایل به انجام کار ندارند.
جمشیدی گفت: هرچند وضعیت نسبی استان خراسان رضوی در اشتغال نسبت به کشور بهتر است اما شرایط خوب نیست زیرا کرونا باعث کاهش شدید تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه و سرمایه‌گذاری در استان شده است.
وی افزود: اقتصاد این استان بویژه شهر مشهد مبتنی بر زائر و گردشگر است، اما با شیوع کرونا سفرها متوقف شد و تاثیر مستقیم بر اشتغال در حوزه صنعت هتلداری، رستورانها، مراکز خدماتی و گردشگری گذاشت.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی ادامه داد: از این رو عمده بیکاری در خراسان رضوی در نتیجه شیوع کرونا مربوط به حوزه خدمات بویژه خدمات گردشگری است، ضمن اینکه حدود ۵۵ درصد از تولید ناخالص داخلی استان مربوط به حوزه خدمات است.
اقدامات دولت برای جبران لطمات کرونا به اشتغال
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: برای جبران آسیبهای وارده از شیوع ویروس کرونا به کسب و کارها و اشتغال، چند اقدام مهم از سوی دولت در استان انجام شد تا بتوان بر مشکلات فائق آمد.
رسولیان افزود: قبل از انجام هر اقدامی در سراسر کشور، کارگروه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید استان تصمیماتی در حوزه مالیات، بیمه تامین اجتماعی و تسهیلات بانکی گرفت تا به کسب و کارهایی که از شیوع کرونا خسارت دیدند، کمک شود.
وی ادامه داد: سپس دولت فعالیتهای خوبی را برای کمک معیشتی در قالب اعطای بسته‌هایی به افراد شاغل که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبودند یا وابستگی مالی نداشتند، به تصویب رساند.
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: در سه ماه اول سال جاری به حدود ۴۳ هزار نفر از کسانی که بیمه بودند و به دلیل شیوع کرونا بیکار شدند، بیمه بیکاری پرداخت شد و به کسانی که تحت پوشش بیمه نبودند نیز ۷۰۰ هزار بسته معیشتی داده شد.
وی افزود: بسته‌های معیشتی در راستای عمل به فرمان مقام معظم رهبری با همکاری دستگاه‌های حمایتی نظیر کمیته امداد امام خمینی (ره)، سپاه پاسداران، بنیاد مستضعفان، هیاتهای مذهبی و خیران و همچنین شهرداری مشهد و باقی نهادها تهیه شد و در اختیار مردم قرار گرفت.
رسولیان ادامه داد: دولت تسهیلاتی در سراسر کشور به کسب و کارهای خسارت دیده از کرونا اختصاص داد که سهم خراسان رضوی ۲۸ هزار و ۶۸۰ میلیارد ریال تسهیلات برای ۶۷ هزار و ۳۹۶ بنگاه اقتصادی با اشتغال ۱۸۳ هزار و ۴۱۹ نفر بود که تاکنون ۲ هزار و ۱۲۰ میلیارد ریال توسط بانکها به این بنگاه‌ها پرداخت شده است.
وی با تاکید بر جذب سهمیه خراسان رضوی از تسهیلات ویژه کسب و کارهای خسارت دیده از کرونا گفت: تاکنون بنگاه‌های اقتصادی بسیار برای دریافت این تسهیلات ثبت نام کردند و امید است بتوان از این طریق مشکلات مالی آنها در پرداخت هزینه‌ها و حقوق کارگران را برطرف نمود.
معاون استاندار خراسان رضوی افزود: در حال حاضر برای جبران برخی از اشتغال از دست رفته ناشی از شیوع کرونا در این استان بویژه اشتغال حوزه گردشگری نمی‌توان کاری کرد اما پیگیر فعال کردن همه صنایع معدنی استان به عنوان یک ظرفیت بالقوه برای اشتغالزایی هستیم.
وی ادامه داد: در این راستا بنگاه‌های اقتصادی در حوزه معادن فعال شده‌اند، معادن در برخی مناطقی که امکان واگذاری آنها به بخش خصوصی وجود دارد، بررسی شده و مشکلات آنها در حال رفع است.
رسولیان گفت: فعالیتهای خوبی در حوزه صنایع معدنی شامل تولید مس، آهن و شیشه در استان انجام گرفته و شاهد رشد این بخشها برای اشتغالزایی بوده‌ایم.
وی با اشاره به ظرفیت بالای اشتغالزایی صنعت قطعه‌سازی در خراسان رضوی افزود: رویکرد جدیدی در این حوزه اتخاذ شده است تا از فرصت کاهش واردات کالا به کشور در نتیجه شیوع ویروس کرونا برای تولید کالاهای جایگزین استفاده کرد.
معاون استاندار خراسان رضوی ادامه داد: در این راستا سال گذشته نمایشگاه "تولید داخل" برای شناسایی ظرفیتها برای تولید کالاهای مشابه کالاهای وارداتی در این استان برگزار شد و امسال به فعلیت رساندن این ظرفیتها در دستور کار قرار گرفته است تا وارد فرآیند تولید شوند.
وی گفت: با اینکه رکود ناشی از شیوع کرونا، کاهش اشتغال و بروز مشکلات در حوزه صادرات به شدت استان را رنج می‌داد اما بخش تولید استان در سال جاری رشد خوبی داشته است.
رسولیان افزود: در نتیجه شیوع کرونا مرز ترکمنستان برای چند ماه بسته بود اما با پیگیری‌های بسیار، مسیر ریلی گشایش یافت و با رایزنی‌های انجام گرفته به زودی مرز زمینی با این کشور نیز گشایش می‌یابد که تاثیر بسیار در صادرات و اشتغال خواهد داشت.
وی الگوی مثلث توسعه اقتصادی – فرهنگی را از دیگر ظرفیتهای بالقوه برای رشد سرمایه‌گذاری و اشتغال در این استان دانست و ادامه داد: تاکنون ۲۸۳ پروژه بزرگ سرمایه‌گذاری در مجموع با سرمایه ۱۸۸ هزار میلیارد تومان و اشتغالزایی برای ۱۸۰ هزار نفر ذیل الگوی مثلث توسعه اقتصادی فرهنگی استان شناسایی و ثبت شده است.