به گزارش ایرنا بعد از ظهر چهارم شهریور امسال بود که بارش رگباری و تگرگ اهالی برخی روستاهای بخش مرکزی شهرستان بیرجند را غافلگیر کرد و در حالی که مردم این مناطق در مزارع مشغول برداشت محصولات باغی و زراعی تابستان امسال بودند آهنگ رگبار و بارش قهار تگرگ؛ آرامش آنها را به هم زد و چه زود، گل و لای و چوب و خاشاک، میهمان ناخوانده منازل و مزارع آنها شد.
۹۷ روستای استان خراسان جنوبی در بارندگی هفته اول شهریور امسال گرفتار سیلاب شدند و بیشترین میزان خسارت‌ها در بخش‌های مختلف مربوط به شهرستان‌های بیرجند، خوسف و سربیشه بود.
ریش سفیدان محلی چنین بارش رگباری و تگرگ و جاری شدن سیلاب با این حجم را دستکم در نیم قرن اخیر به یاد نمی‌آورند و باور ندارند که به خاطر ۱۵ دقیقه بارندگی هست و نیست روستا در زیر گل و لای فرو رفته باشد؛ هرچند مدیریت بحران استان همیشه در آغاز هر هشدار هواشناسی نسبت به پیامدهای بارش‌های رگباری در خراسان جنوبی با توجه به کاهش نفوذپذیری خاک متاثر از خشکسالی‌های متوالی و جاری شدن سریع روان آب هشدار می‌دهد.
عده‌ای امسال خوشحال از چند برابر شدن آب قنوات بعد از سال‌ها مزارع خود را به زیر کشت سبزیجات و صیفی‌جات بردند و اکنون که زمان برداشت آن فرا رسید، ملات به جا مانده از سیلاب محصول تابستانه آنها را خراب کرد.
برخی روستاییان نیز نفس‌های آخر دام‌هایشان را ریز سقف‌های فرو ریخته مشاهده کردند و کاری از دستشان برنمی‌آمد.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی وقوع بارندگی‌های رگباری در این زمان از فصل تابستان حداقل در ۳۵ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
سید ابوالحسن میرجلیلی در نشست خبری که ۱۲ شهریورماه با رسانه‌ها داشت افزود: بر اثر این بارندگی‌های رگباری، در برخی نقاط استان ۴۵ تا ۵۰ میلیمتر بارندگی گزارش شد ولی از معدود استان‌هایی هستیم که با این حجم بارندگی تابستانه هیچ گونه تلفات جانی و مصدومیت نداشتیم.
فرماندار بیرجند هم با اشاره به سه روز درگیری این شهرستان با سیلاب گفت: ۶۰ روستا، نقطه و آبادی متاثر شده از سیل شدند که در این روستاها قنوات، مزارع، باغات و راه‌های ارتباطی و زیرساخت‌هایی مثل آب، برق و گاز خسارت دیدند.
علی ناصری افزود: در بخش کشاورزی که بیشترین مشکل را داریم ۶۰ هکتار اراضی زراعی در روستاها دچار مشکل شده است که از ۳۰ تا ۱۰۰ درصد شاهد تخریب بودیم و ۲۱۰ هکتار اراضی باغی در روستاها دچار خسارت و ۹۵ قنات در شهرستان بیرجند دچار مشکلاتی شده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی نیز در یک ماه گذشته سه بار به صورت سرزده از مناطق سیلزده بازدید کرد و در این بازدید به همراه مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی و سایر مسوولان روند بازسازی زیرساخت‌های خسارت دیده را مورد بررسی قرار داد.
وی ضمن دیدار چهره به چهره با آسیب‌دیدگان ناشی از سیل مسائل و مشکلات آنان را جویا شد.
سید کمال الدین میرجعفریان سومین بار روز جمعه گذشته (چهارم مهرماه) از روستاهای سیلزده بخش مرکزی شهرستان بیرجند بازدید کرد و گفت: تمامی اقدامات لازم از جمله بازگشایی راه‌ها و محورهای مواصلاتی، اتصال شریان‌های حیاتی آب، برق، گاز و تلفن همچنین عملیات امداد و نجات در همان روزهای ابتدایی جاری شدن سیلاب - دوم و چهارم شهریور ماه سال جاری - توسط دستگاه‌های عضو ستاد مدیریت بحران انجام شد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر جز مباحث زیر بخش کشاورزی که توسط حوزه جهاد کشاورزی اولویت‌بندی شده و در حال انجام است، سایر موارد مرتبط با سیلاب به سرانجام رسیده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی گفت: امسال و برای اولین بار در تاریخ خراسان جنوبی، شرکت‌های بیمه ای نیز خسارات سیل به واحدهای مسکونی را جبران خواهند کرد.
اکنون که بیش از یک ماه از این سیل تابستانه می‌گذرد، در گفت و گو با چند تن از اعضای شوراهای اسلامی برخی روستاهای سیلزده آخرین وضعیت این مناطق و اقدامات انجام شده را جویا شدیم.
عضو شورای اسلامی روستای حسن‌آباد شهرستان بیرجند با اشاره به تخریب ۲۰ منزل مسکونی در این روستا بر اثر سیل به خبرنگار ایرنا گفت: میانگین تخریب این واحدهای مسکونی بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد بوده است.
محمد حسین طهماسبی خسارت چهار دستگاه خودرو و تلف شدن ۲۹ راس گوسفند را از دیگر خسارت‌ها برشمرد و اظهار داشت: ۶ رشته قنات اصلی دچار آسیب شد که سه رشته از این قنات ۱۰۰ درصد تخریبی هستند.
وی با بیان اینکه ۱۶ رشته از چشمه‌های اصلی روستا دچار خسارت شده و استخرهای این چشمه‌ها نیز از بین رفته است گفت: بسیاری از محصولات روستا از جمله گردو، سیب زمینی، انگور، گوجه فرنگی، لوبیا از بین رفته است.
این عضو شورای روستای حسن‌آباد عنوان کرد: حدود هشت هزار متر کانال آب در روستا خسارت دیده و علوفه فعلی دام‌ها و ذخیره زمستانی آنها نیز از بین رفته است.
وی با اشاره به آسیب ۷۰ تا ۱۰۰ درصدی مزارع روستا افزود: تامین ماشین‌آلات کشاورزی از مهمترین خواسته‌های مردم روستا است تا بتوانند مزارع خود را برای کشت پاییزی احیا کنند.
طهماسبی که به نمایندگی از مردم روستاهای حسن‌آباد میانی، حسن آباد پایین و مروچک اطلاعات برآورد خسارت را داد گفت: توجه به اینکه سه رشته قنات اصلی دچار آسیب دیده جدی شده و در مسیر رودخانه هم هستند نیاز سریع به بازسازی دارند.
وی بیان کرد: قناتی که آب نیمی از مزارع روستا را تامین می‌کرده نیز دچار آسیب شده و درختان از چهارم شهریور هنوز آبیاری نشده‌اند.
وی با اشاره به جنس گل و لای به جا مانده از سیل در مزارع و باغات گفت: جنس این گل و لای به شکلی است که اطراف درختان را به طور کامل گرفته و مانع رسیدن اکسیژن به ریشه می‌شود که همین باعث خشک شدن درختان شده است.
طهماسبی با بیان اینکه ۹۰ درصد اهالی روستا قادر به بازسازی مزارع و خالی کردن گل و لای نیستند گفت: کمک‌های بلاعوض در جبران این خسارت‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد زیرا روستاییان تمایل به دریافت تسهیلات نداشته زیرا توان بازپرداخت آن را ندارند.
وی عنوان کرد: در بحث بازسازی منازل روستایی نیز نیازمند توجه جدی هستیم زیرا بیمه خسارت‌هایی که وارد شده را در برآورد اولیه تایید نکرده و آب از سمت اماکن احشام و دام وارد منازل مسکونی اشخاص شده است.
این نماینده مردم در شورای اسلامی روستای حسن‌آباد گفت: مردم از اقدامات امداد و نجات، مدیریت بحران و دستگاه‌های خدمات‌رسان در ساعات اولیه وقوع سیل راضی هستند اما روستا برای مشکلات بعد از سیل نیازمند توجه بیشتر است.
وی با بیان اینکه امید به زندگی در روستا با سیل از بین رفته است گفت: بعد از این سیل بی‌سابقه مردم افسرده و همه خانه‌نشین شده‌اند، به عبارتی هیچ فردی در روستا نه افراد پیر و نه جوان، دل و دماغ کار کردن و سرکشی به مزارع خود را ندارد؛ چون از پس هزینه‌های سنگین ماشین آلات برای بازسازی مزارع بر نمی‌آیند.
طهماسبی همچنین از ساخت یک دیوار ساحلی توسط قرارگاه محرومیت‌زدایی سپاه بعد از وقوع سیل خبر داد و افزود: یک دستگاه بیل بکو هم برای اصلاح کانال‌های آب در اختیار روستا قرار گرفته که با توجه به تعداد مزارع این کار با یک دستگاه زمان‌بر است.
وی گفت: معابر عمومی هم با کمک یک دستگاه تراکتور شخصی بازگشایی شده ولی هنوز دستگاهی اعزام نشده است تا بتوانیم سایر معابر را بازگشایی کنیم.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه ۹۵ درصد خسارت‌ها در حوزه کشاورزی است انتظار همکاری بیشتر از جهاد کشاورزی را داریم.
نیاز مبرم رودخانه محمودآباد به تخلیه بار سیلاب
رییس شورای اسلامی روستای محمودآباد نیز با اشاره به آسیب جدی هشت رشته قنات و چشمه در بالادست این روستا گفت: برخی قنوات و استخرها به طور کامل تخریب شده که به کمک و همیاری مردم در حال بازسازی است.
جمشید محمودآبادی با بیان اینکه یک واحد مرغداری هم دچار آسیب جدی شده است عنوان کرد: با وجود سیلاب اخیر درصد آسیب‌پذیری قنات اصلی روستای محمودآباد نیز بالا رفته و انتظار می‌رود که اقدام به موقع برای ایمنی بیشتر چاه‌ها انجام شود.
وی با بیان اینکه مزارع بالادست محمودآباد بیشترین خسارت را از تگرگ دیده‌اند گفت: حجم آبی که از بالادست سرازیر شده باعث پر شدن سطح رودخانه محمودآباد شده به طوری که یک متر بار کف رودخانه خوابیده است و اگر مجدد سیلی جاری شود منازل و باغات در خطر بیشتری خواهد بود.
این عضو شورای اسلامی روستای محمودآباد با اشاره به آبگرفتگی یکی از منازل روستا اظهار داشت: بیمه بازدید از این منزل را انجام داده و امید می‌رود که خسارت وارد شده با بیمه جبران شود.
وی به اعزام یک دستگاه بیل بکو از سوی ستاد مدیریت بحران شهرستان به روستا اشاره کرد و افزود: اراضی بالادست محمودآباد ۶۰ تا ۸۰ درصد تخریب شده ولی میزان خسارت و تخریب در روستا حدود ۲۰ درصد برآورد شده است.
محمودآبادی با بیان اینکه تاکنون پیگیری‌های زیادی برای اعزام ماشین آلات بیشتر انجام شده است گفت: با در نظر گرفتن توان موجود تلاش شده که مردم را به کار گروهی تشویق کنیم که منتظر کمک از بیرون روستا نباشند و زودتر به بازگشای قنوات و مسیرهای آب اقدام کنند.
وی با تاکید بر اینکه مردم به تسهیلات وعده داده شده امیدوار شده‌اند ادامه داد: تمامی افراد برای تسهیلات معرفی شده‌اند اما هنوز بازدیدی برای برآورد خسارت‌ها و ارزیابی انجام نشده است.
رییس شورای روستای محمودآباد گفت: بخشداری مرکزی بیرجند با اعزام یک دستگاه بیل مکانیکی بکو همکاری خوبی با روستا داشته که در بخش کشاورزی استفاده شده ولی انتظار بیشتری از اداره راهداری وجود دارد که برای برداشتن بار از بستر رودخانه همت کنند.
وی ساخت یک سد در بالادست روستای محمودآباد را برای پیشگیری از چنین سیلاب‌هایی ضروری دانست و گفت: اگرچه بارها این تقاضا به مسوولان ارایه شده اما کمبود اعتبارات مانع از انجام اقدامی خاص در این زمینه بوده است.
محمودآبادی امتداد دیوار ساحلی از محمودآباد تا عباس‌آباد را از نیازهای ضروری روستا برای محافظت از سیلاب عنوان کرد و افزود: در ۲ سال اخیر ۳۰۰ میلیون تومان برای این کار برآورده شده اما تاکنون تامین اعتبار نشده است.
بازگشایی راه‌های مزارع برزج در انتظار اقدام راهداری
رییس شورای اسلامی روستای برزج هم با بیان اینکه سیل به بخش کشاورزی، قنوات، مزارع و راه‌های روستای برزج خسارت وارد کرده است افزود: تاکنون بازدیدهای مختلفی از خسارت‌ها انجام شده که امید می‌رود با اولویت رفع خسارت‌ها در دستور کار قرار گیرد.
غلامرضا برزجی خدمات‌رسانی در حوزه آب، برق، مخابرات و گاز را قابل تقدیر دانست و گفت: در حال حاضر بازگشایی راه‌های مزارع به تاخیر افتاده اگرچه اداره راهداری قول مساعد داده است.
وی با اشاره به مسدود شدن کامل سه قنات روستای برزج اظهار داشت: سازمان جهاد کشاورزی در بازدیدهای انجام گرفته قول مساعد برای تامین مقنی داده اما بعد از حدود یک ماه هنوز این قنات‌ها بازگشایی نشده است.
رییس شورای اسلامی روستای برزج عنوان کرد: با این وجود با همیاری مردم، آب در برخی قنات‌ها جاری شده است اما اهالی روستا از تامین ادوات مورد نیاز عاجز هستند لذا قنات اصلی برزج همچنان مسدود است.
وی به ورود یک دستگاه بیل مکانیکی بکو به روستا اشاره کرد و افزود: به وسیله این دستگاه توانستیم یکی از استخرهای کشاورزی که از گل و لای پر شده بود را بازگشایی کنیم و استخر بعدی نیز در دست اقدام است.
برزجی از وجود ۱۸ چشمه آب ده در اطراف این روستا خبر داد و گفت: این چشمه‌ها در سیل اخیر به طور کامل تخریب و دچار آسیب شده که با امکانات موجود رفع خسارت‌ها زمان‌بر است.
وی با ابراز امیدواری به سرعت کار در بازگشایی قنوات روستا ادامه داد: خسارت دیوارهای سنگی و مزارع در سیل اخیر چشمگیر بوده به طوری که تمامی محصولات باغی و زراعی مردم زیر گل و لای رفته یا از تگرگ دچار آسیب شده است.
رییس شورای اسلامی روستای برزج آبگرفتگی برخی منازل را از دیگر خسارت‌های سیل تابستانه در روستا برشمرد و افزود: از آنجا که این منازل بیمه نبوده‌اند گزارش اولیه ارایه شده و امیدواریم با قول مساعد مسوولان از طریق بیمه منازل روستایی بتوان جبران خسارت کرد.
وی گفت: یکی از انتظارات مردم روستا مساعدت دولت در تامین ماشین آلات سنگین برای لایه‌روبی مزارع است زیرا با توجه به نوع ملاتی که بر اثر سیل در مزارع انباشته شده تخلیه این رسوب‌ها از توان و عهده مردم روستا خارج است.
برزجی بازدید معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی و مدیران مربوطه را دلگرمی برای مردم روستا دانست و افزود: امید می‌رود با سرعت در تحقق وعده‌ها، بخشی از آلام مردم خسارت دیده در این سیل بی‌سابقه جبران شود.
رفع نیازهای اصلی مردم در ۴۸ ساعت بعد از وقوع سیل
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم گفت: تا این مرحله اقدامات عمومی که زیرساختی است برای جبران خسارات سیل تابستانی در استان با اولویت انجام شده و سایر اقدامات تا رفع نیازمندی مناطق سیلزده ادامه دارد.
سید کمال الدین میرجعفریان در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا افزود: اوایل شهریور امسال در ۲ مقطع زمانی، بارش رگباری باران و جاری شدن روان آب را در منطقه به خصوص در شهرستان‌های بیرجند، سربیشه و خوسف داشتیم.
وی گفت: در قسمت‌هایی از شهرستان بیرجند روان آب‌ها شدت بیشتری داشت که باعث خسارت به زیرساخت‌های راه، آب، برق و گاز منطقه شد.
وی ادامه داد: این روان آب‌ها خسارت‌هایی در بخش قنوات، مزارع و باغ‌ها ایجاد کرد که بلافاصله با حضور تیم‌های امدادی اولین اقدامات برای برقراری زیرساخت‌ها از جمله شبکه آب، برق، گاز و تلفن ۹۷ روستا انجام شد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی یادآور شد: نیازهای اولیه مردم در همان ۴۸ ساعت اولیه تقریبا فراهم شد و به دنبال آن تیم‌های ارزیابی و بازسازی در منطقه حضور پیدا کردند که عمدتا اقدامات در زمینه تکمیل زیرساخت‌ها بود.
وی اظهار داشت: بیش از ۱۴۳ رشته قنات حدود ۷۵ درصد آسیب دیدند که بازسازی آن در دستور کار جهاد کشاورزی و تیم‌های امدادی قرار گرفته و تا امروز قسمت‌های عمده قنوات احیا و اصلاح شده است.
میرجعفریان گفت: رسوب‌گرفتگی مزارع و باغ‌ها با همکاری مردم و گروه‌های امدادی در حال انجام است و اولین اقدام برقراری زیرساخت‌ها بود که انجام شد؛ در گام بعدی قنوات باید بازسازی شود و سپس رسوب‌گیری مزارع است که کمک می‌شود تا سریعتر انجام گیرد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر شرایط تقریبا عادی است و برای تکمیل نیازمندها نیز ۲۳ اکیپ در منطقه حضور پیدا کرده‌اند که کارهای اجرایی را دنبال می‌کنند.
معاون استاندار خراسان جنوبی با بیان اینکه بالغ بر ۳۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از سیل به بخش‌های مختلف برآورد شده است گفت: پیگیری‌های لازم در سطح کشوری انجام شده که با تصویب منابع مالی و ابلاغ آن بحث تامین خسارت کشاورزان و روستاییان در دستور کار قرار می‌گیرد.
وی اظهار داشت: رسوب‌گیری مزارع براساس تقسیم‌بندی مسئولیت‌هایی که در ستاد مدیریت بحران داشتیم، برعهده جهاد کشاورزی است که به لحاظ ماهیت تخصصی کار و ماهیت اجتماعی و اجرایی باید این موضوع را مدیریت کنند.
میرجعفریان گفت: رفع آسیب در مزارع به تشخیص جهاد کشاورزی است که در این زمینه اطلاع رسانی شده و مردم می‌توانند از این طریق پیگیری کنند.
وی افزود: امکانات دهیاری‌ها و شهرداری‌ها را در این مناطق مستقر کردیم ولی قسمت‌هایی از کار نیاز به همت خود مردم دارد که جهاد کشاورزی هماهنگی را انجام می‌دهد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی گفت: برای خسارت به باغات و مزارع هم گروه‌های ارزیابی برآورد را انجام خواهند داد.
وی گفت: همچنین در حوزه بیمه منازل روستایی اوایل امسال با همت و پیگیری استاندار، بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به صورت رایگان تمامی منازل روستایی استان شامل بیش از ۸۶ هزار واحد مسکونی را بیمه کرده است.
وی افزود: این بیمه در برابر سیل، آتش‌سوزی و طوفان است که هم خسارت اماکن هم وسایل زندگی را تا سقف ۳۰ میلیون تومان پرداخت می‌کند.
میرجعفریان با تاکید بر اینکه برای اماکن دام باید در قالب بیمه دام و محصولات کشاورزی اقدام شود گفت: روستاییان و عشایر حتما به بیمه محصولات کشاورزی و دامی خود توجه داشته باشند.
وی تصریح کرد: مردم و روستاییان باید حریم مسیل‌ها و رودخانه‌ها را رعایت کنند زیرا هیچ جایی اثر تخریب نمی‌بینیم مگر اینکه جایی تعرض در حریم رودخانه باشد لذا باید از هر گونه ساخت و ساز و تصرف در این حریم خودداری شود.
خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند ۱۱ شهرستان دارد و سیل و زلزله از حوادث طبیعی پر رخداد در این استان است.