بهرام امیراحمدیان در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا تنش ها و درگیریهای اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان را جدی تر از گذشته ارزیابی کرد و افزود: از ماه می سال ۱۹۹۴ که آتش بس اعلام شد، تاکنون چندین بار این آتش‌بس شکسته شده زیرا ضمانت اجرایی برای آتش بس تعیین نشده است.
این کارشناس ارشد مسائل قفقاز، وضعیت شکننده صلح و امنیت در منطقه قره باغ را یادآور شد و تصریح کرد: دولت ارمنستان برای حفظ اراضی تحت اشغال خود و دولت جمهوری آذربایجان برای بازپس گیری آنها از سوی ملت های دو کشور تحت فشار هستند.
بیش از دو دهه مذاکره نتیجه ای نداشته است
امیراحمدیان از کم‌کاری گروه مینسک برای حل و پایان دادن به تنش ها در قره باغ انتقاد کرد و افزود: بیش از دو دهه مذاکره دیپلماتیک برای حل این بحران نتیجه ای نداشته است.
وی با بیان اینکه دولت جمهوری آذربایجان بیش از دولت ارمنستان از سوی مردم تحت فشار است، گفت: هرچند برای هر دو کشور موضوع حیثیتی است اما بیشتر از ارمنستان، آذربایجان تحت فشار بوده زیرا برنده ارمنستان بوده که نه تنها مناطق ارمنی نشین قره باغ بلکه هفت منطقه متعلق به جمهوری آذربایجان را نیز اشغال کرده است.
این کارشناس ارشد مسائل آسیای میانه و قفقاز به مشخص شدن مرزهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروری اشاره کرد و گفت: بعد از فروپاشی شوروی، جمهوری های تازه استقلال یافته به عضویت سازمان ملل درآمدند و کشورهای دنیا این کشورها را در چارچوب جغرافیای تعیین شده به رسمیت شناختند و اگر این جمهوری ها اکنون بخواهند این جغرافیا را تغییر دهند مشکل زا خواهد شد و ژئوپلیتیک منطقه دستخوش تغییرات خطرناکی می شود.
امیراحمدیان، تقابل دو حق شناخته شده بین المللی یعنی حق تعیین سرنوشت و حق دفاع از تمامیت ارضی را در موضوع قره باغ یادآور شد و افزود: مساله حق تعیین سرنوشت مربوط به کشورهای تحت قیمومیت دوره استعمار است. بر اساس این اصل قره باغ حداکثر می تواند خودمختاری مطالبه کند و نه بیش از آن. از سوی دیگر جمهوری آذربایجان به موضوع قره باغ از زاویه دید دفاع از تمامیت ارضی خود نگاه می کند و سالهاست بر حل مسالمت آمیز با بکارگیری ابزارهای دیپلماتیک تاکید دارد ولی ارامنه به باز پس دهی قره باغ رضایت نمی دهند. ارمنستان هم بر اصل حق تعیین سرنوشت تاکید دارد.
وی به رد درخواست ارمنی های مقیم قره باغ برای استقلال توسط سازمان ملل و به رسمیت شناخته نشدن آن توسط دیگر کشورها اشاره کرد و گفت: بر اساس قوانین بین المللی، حق تعیین سرنوشت نمی‌تواند در مقابل حق دفاع از تمامیت ارضی قرار گیرد به خصوص اینکه در زمان به رسمیت شناخته شدن جمهوری آذربایجان در سازمان ملل، قره باغ بخشی از خاک این کشور بوده است.
ورود مسکو و آنکارا به درگیری ها محتمل است
این استاد دانشگاه، وجود قراردادهای امنیتی بین باکو و آنکارا و در عین حال ایروان و مسکو را یادآور شد و گفت: خبرهایی از ورود جنگنده های ترکیه به جنگ شنیده می شود و از طرف دیگر روسیه در ارمنستان پایگاه نظامی دارد و برای حمایت از ارمنستان در برابر کشورهای دیگر پاسخگوست. ارمنستان و آذربایجان هر دو عضو سازمان پیمان امنیت دسته جمعی هستند بنابراین در صورت بالا گرفتن درگیری ها، احتمال ورود مسکو و آنکارا به درگیری نیز وجود دارد.
امیراحمدیان به تنش لفظی بین فرانسه و ترکیه درباره قره باغ نیز اشاره کرد و با اشاره به تاریخی بودن حمایت پاریس از ایروان گفت: پیش بینی آینده تحولات در منطقه قره باغ دشوار است زیرا بازیگران مختلفی در این درگیری حضور دارند و در عین حال دو طرف درگیری هم اعلام بسیج عمومی کرده اند.
شورای امنیت از حل مناقشات بین المللی ناتوان است
وی، ناتوانی شورای امنیت سازمان ملل برای حل مسئله قره باغ را نیز یادآور شد و گفت: مکانیسم کنونی این شورا مربوط به دوره بعد از جنگ جهانی دوم است و اکنون کارایی ندارد. کما اینکه این شورا نتوانسته به مناقشات بین المللی نظیر اشغال فلسطین توسط اسرائیل پاسخ در خور دهد و مانع ادامه اشغالگری این رژیم شود.
این تحلیلگر مسائل بین المللی به رای گیری اخیر شورای امنیت سازمان ملل در موضوع برجام اشاره کرد و گفت: نبود انسجام بین اعضای شورای امنیت در موضوع برجام را شاهد بودیم که آمریکا و دومینیکن یک طرف و بقیه اعضا در طرف دیگر قرار گرفتند.
امیراحمدیان تاکید کرد: هر تصمیمی در شورای امنیت گرفته شود، آمریکا و روسیه می توانند آنرا وتو کنند که این موضوع بر ناکارآمدی شورای امنیت برای حل مسائلی نظیر مناقشه قره باغ یا مساله فلسطین افزوده است.
وی، ورود قدرت های بزرگ مثل آمریکا و همپیمانانش برای جلوگیری از تداوم اشغال کویت در زمان حمله صدام را یادآور شد و افزود: واقعیت این است که در جهان پرآشوب کنونی، قدرت های بزرگ به حقوق بین الملل تمکین نمی کنند.
حسن نیت ایران در قبال مساله قره باغ اثبات شده است
این کارشناس مسائل آسیای میانه و قفقاز در واکنش به اخبار رسانه های جمهوری آذربایجان درباره استفاده از خاک ایران برای انتقال سلاح به ارمنستان گفت: ایران همواره بی‌طرفی و حسن نیت خود را در قبال مساله قره باغ حفظ و رسما اعلام کرده که اجازه نمی‌دهد از خاکش علیه کشور دیگری استفاده شود زیرا بر اساس قوانین سازمان ملل، فروش سلاح به طرف‌های درگیر ممنوع است بنابراین، چنین اقدامی انجام نداده و انجام نخواهد داد.
امیراحمدیان تصریح کرد: هدف آذربایجانی‌ها از طرح موضوع انتقال سلاح از مرزهای ایران به سوی ارمنستان در حقیقت فرافکنی است تا در صورت شکست، آنرا ناشی از دخالت و حمایت ایران از ایروان اعلام کنند.
جنگ در قره‌باغ تهدیدی برای امنیت مرزهای ماست
وی با اشاره به تاکید رییس جمهوری ایران بر خویشتنداری طرفین و اعلام آمادگی برای میانجیگیری گفت: وقوع درگیری بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان تهدیدی برای امنیت مرزهای ایران است و جمهوری اسلامی حق دارد در این باره نگران باشد.
این کارشناس مسائل قره باغ، جمهوری آذربایجان و ارمنستان را دو کشور دوست و همسایه برای ایران عنوان کرد و گفت: ایران خواهان صلح بین این دو همسایه است زیرا در دکترین دفاعی ایران بر موضوع تاکید شده که اگر مرزهای ایران تهدید شود ایران اقدام به رفع تهدید خواهد کرد حتی اگر این تهدید در خارج از مرزهایش باشد مثل آنچه که در مورد داعش اتفاق افتاد که بعد از حمله به مجلس شورای اسلامی، ایران پایگاه داعش در دیرالزور را هدف حمله موشکی قرار داد.
امکان تشکیل دولت مستقل قره باغ وجود ندارد
امیراحمدیان با بیان اینکه موضوع برای دو طرف آذری و ارمنی حیثیتی است، خاطرنشان کرد: خود قره باغ در این درگیری ها تصمیم گیرنده نیست و ایجاد دولت مستقل قره باغ به نفع هیچ یک از طرفین نیست و اگر نفعی هم باشد فقط برای ارمنستان است.
وی به مشکلات ناشی از تاسیس یک دولت جدید در شمال ایران اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی در شمال خود باید با دولتی هم مرز و همسایه باشد که با جمهوری آذربایجان که وزنه مهمی در معادلات منطقه است، دچار اختلاف است.
این استاد دانشگاه، در عین حال ایجاد دولت مستقل در قره باغ را محتمل ندانست و گفت: اگر قرار بود با ایجاد دولت مستقل موافقت شود تنش ها به این صورت ادامه پیدا نمی کرد.
امیراحمدیان اضافه کرد: ایران در شرایط کنونی ایجاد دولت قره باغ در شمال خود را نخواهد پذیرفت بلکه جمهوری اسلامی خواهان تثبیت جغرافیای سیاسی کشورها بر اساس جغرافیایی است که در زمان استقلال آنها وجود داشته است.
وی درباره تبعات اقتصادی و ترانزیتی ایجاد دولت جدید قره باغ نیز گفت: وقتی کشور جدیدی در منطقه شکل بگیرد این کشور جدید در مناسبات منطقه‌ای از جمله در مورد خطوط مواصلاتی و خطوط انتقال انرژی از شرق به غرب می تواند مزاحمت ایجاد کند.
این کارشناس مسائل آسیای میانه و قفقاز تصریح کرد: اگر دولت مستقلی در قره باغ شکل بگیرد مجبور است خواهان پیوستگی خاک خود به ارمنستان شود زیرا در غیر این صورت امکان حیات نخواهد داشت و جمهوری آذربایجان با چنین موضوعی هرگز موافقت نخواهد کرد.
امیراحمدیان به اشغال هفت منطقه آذری نشین پیرامون قره باغ توسط ارمنستان اشاره کرد و گفت: حتی اگر باکو استقلال قره باغ یا الحاق آن به ارمنستان را بپذیرد از مطالبه این هفت منطقه آذربایجانی نخواهد گذشت؛ بنابراین کشور تازه تاسیس قره باغ، کشوری محصور در درون جمهوری آذربایجان خواهد شد که چنین فرضیه ای محال است.
وی، پیشنهاد یک محقق آمریکایی درباره معاوضه زمین برای پیوند قره باغ با ارمنستان و پیوند نخجوان در جنوب با خاک اصلی آذربایجان را یادآور شد و گفت: در این صورت از نظر خاکی قره باغ به ارمنستان وصل خواهد شد و نخجوان نیز به آذربایجان متصل می شود که درباره اجرایی شدن این طرح نیز تاکنون نه آذربایجان، نه ارمنستان و نه حتی گروه مینسک موافقت نداشته و اقدامی انجام نداده اند.