همه گیری کرونا در هشت ماه گذشته تغییرات گسترده ای را جهان ایجاد کرده است، ولی چالشی که این روزها توجه مسوولان و یا اساتید را درگیر کرده این است که چرا مردم جوامع مختلف از جمله ایران با آگاهی از خطرات و آسیب های ناشی از کرونا شیوه نامه های بهداشتی را رعایت نمی کنند؟ و خود و خانواده شان را درگیر این بیماری سهمگین می کنند.
امروز در ادامه برگزاری نشست‌های همایش ملی پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا بر حوزه‌های میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع فرهنگی خلاق و هنرهای سنتی، نشست وبیناری بررسی کرونا از منظر مردم‌شناختی با حضور علیرضا قبادی (عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی) و اصغر ایزدی جیران (عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز) برگزار شد.
علی رضا قبادی با بیان اینکه زندگی انسان دارای ابعاد گوناگون است، گفت: این ابعاد تحت تاثیر عناصر مختلفی قرار می گیرد و در زندگی متحول می شود و این تحول در ساختار زندگی افراد خودنمایی می کند.
وی با اشاره به شرایط زندگی پیش از دوره شیوع کرونا گفت: زندگی در حال روال عادی بود که طبیعت تصمیم گرفت مهره جدیدی به صحنه شطرنج زندگی وارد کند. حوزه زندگی خصوصی و عمومی انسان با شیوع کرونا زیر و رو شد، کرونا زندگی همه افراد را در ابعاد گوناگون تغییر داد و بسیاری از مسائل و فرهنگ ها دچار تغییر شد که نیازمند مطالعه و تحقیق است.
قبادی با بیان اینکه با شیوع کرونا سبک زندگی افراد تحت تاثیر قرار گرفت، گفت: ما در این دوران شاهد نوآوری‌های زیادی بودیم و فرهنگ تغییرات زیادی کرد البته فرهنگ پدیده ثابتی نیست اما با شیوع کرونا سرعت تغییرات گسترش زیادی پیدا کرد و حتی شیوع زندگی آداب و رسوم و ازدواج نیز دچار تغییرات و دگرگونی هایی شد. خرید اینترنتی گسترش پیدا کرد و آموزش نیز ناخواسته دچار تغییرات شد.
وی با اشاره به مطالعاتی که بر روی این تغییرات انجام شده گفت: پنهان سازی بیماری یکی از اتفاقات این روزها در تهران و دیگر شهرهای کشور است که مطالعه مردم شناسی پزشکی باید بر روی آن انجام گیرد بسیاری از افراد پس از ابتلا بیماری آن را پنهان می کنند تا بتوانند فعالیت های اقتصادی شان انجام دهند.
قبادی با اشاره به اینکه تغییرات و تحولات رخ داده نیاز به تحلیل و مطالعات گسترده ای دارد گفت: مردم شناسی تحلیل موقعیت جدید افراد است و برای شناخت شرایط پیش آمده نیاز به مردم شناسی وجود دارد مردم شناسی می تواند بررسی کند باید برای ادامه مسیر در شرایط کنونی چه کار کرد.
وی با اشاره به مصوبه جدید دولت مبنی بر مواجهه پلیس با افرادی که شیوه نامه های بهداشتی را رعایت نمی کنند، گفت: تهدید پلیس و نیروی انتظامی به تنهایی راه چاره نیست برای این که بفهمیم چرا مردم شیوه نامه های بهداشتی را در هنگام وقوع همه‌گیری کرونا رعایت نمی‌کنند باید کار مطالعاتی انجام شود.
وی در ادامه افزود: مردم شناسی در شرایط بحران و شادی می تواند کمک زیادی به سیاست گذاران برای نظم بخشیدن به رفتار مردم بکند و دانش انسان شناسی برای مقابله با شیوع کرونا مفید است.
این استاد دانشگاه گفت: مردم هم اکنون از آسیب و مخاطرات بیماری کرونا اطلاعات دارند اما این اطلاعات در آنها نهادینه نشده است، برای همین است که شیوه نامه های بهداشتی را رعایت نمی کنند. میان فرهنگ و فرهنگ پذیرشدن تفاوت وجود دارد در این فرایند مردم شناسی می تواند کمک زیادی به فرهنگ پذیر شدن و فهم مردم از آسیب های ناشی از کرونا بکند.
برای فهم آسیب های کرونا نیاز به مطالعات میدانی است
اصغر ایزدی جیران در ادامه این وبینار درباره نقش مردم شناسی گفت مردم شناسی به دنبال این است که جواب را کشف و بازنمایی کند.
وی در خصوص واکنش مردم نسبت به شیوع کرونا گفت نمی‌توان مردم را یک کلیت فرض کرد و هیچ تفاوت در میان آنها قائل نشد.
ایزدی جیران با اشاره به مطالعات میدانی که در حاشیه شهرهای تبریز و کرمانشاه در دوران شیوع کرونا انجام داده است، گفت: میزان ترس و اضطرابی که در میان مردم متن جامعه وجود دارد با میزانی که در میانه جوامع حاشیه‌ای موجود است بسیار بیشتر است.
وی با اشاره به آسیب‌هایی که در جوامع حاشیه وجود دارد، گفت: پیش از این جوامع از بیماریها، معلولیت ها و آسیب های ناشی از اعتیاد رنج می بردند و حالا بیماری کرونا نیز به آن آسیب ها افزوده شده است.
این استاد دانشگاه رفتارهای خودمراقبتی را در هنگام شیوع کرونا در این بخش از مردم حاشیه بسیار کم ارزیابی کرد و گفت: این موضوع از عوامل متعددی همچون نبود اطلاعات و هشدارها و خودمراقبتی نشات می گیرد. بسیاری از این افراد امکان مالی مراجعه به پزشک و مراکز بهداشتی را ندارند.
به گفته ایزدی جیران، کرونا برای این بخش از جامعه نگرانی بنیادین نبود بلکه نگرانی بود که به نگرانی های پیشین اضافه شد.
وی با اشاره به کمپین «در خانه بمانیم» گفت: برای این بخش از جامعه شاید این موضوع مفهوم نداشت چون بسیاری از آنها اصلا خانه ای نداشتند و یا به دلیل شرایط سخت مالی و نیاز به فعالیت اقتصادی امکان ماندن در خانه را نداشتند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در شرایط کنونی و همه گیری بیماری کرونا مطالعات میدانی و انجام پژوهش اهمیت بیشتری پیدا کرد، گفت: آنچه مسجل است این است که آینده روشنی برای پایان این بیماری مشخص نیست اما هم اکنون برای فهم آسیب های ناشی از کرونا نیاز به مطالعات میدانی وجود دارد و نباید این فعالیت ها متوقف شود و قطعا باید متناسب با گزاره های این مطالعات سیاستگذاری انجام شود تا نتایج مطلوب محقق شود.